Ο θαυμαστός κόσμος των ζώων: Μέλισσες (Μέρος 1ο)

Από σήμερα εγκαινιάζεται μία κατηγορία δημοσιευμάτων που θα αναφέρεται στα κάποιες ιδιαίτερες συμπεριφορές ή ιδιαίτερα χαρακτηριστικά των ζώων. Η κατηγορία αυτή φέρει το όνομα "Ο θαυμαστός κόσμος των ζώων" και ξεκινάει φυσικά με τις μέλισσες.

Αν μία μέλισσα εργάτρια βρει τροφή σε μικρή απόσταση γύρω από την κυψέλη τότε επιστρέφει σε αυτήν και εκτελεί τον λεγόμενο "κυκλικό χορό" (round dance) πάνω στην κάθετη επιφάνεια της κηρήθρας. Οι κινήσεις τις προσελκύουν και άλλες εργάτριες που συνωστίζονται γύρω από της αισθανόμενες τη μυρωδιά του λουλουδιού με το νέκταρ του οποίου αυτή τράφηκε. Στη συνέχεια, οι διεγερμένες εργάτριες θα πετάξουν προς αναζήτηση αυτής της μυρωδιάς στη γειτονική περιοχή και θα επιστρέψουν στην κυψέλη με την ίδια τροφή. Ο κυκλικός χορός δεν δίνει στοιχεία για την κατεύθυνση της πηγής τροφής, αλλά μόνο πληροφορεί τις άλλες μέλισσες ότι η τροφή βρίσκεται κάπου κοντά στην περιοχή.



Στην περίπτωση που η τροφή βρίσκεται σε μακρινή απόσταση ο χορός που εκτελεί η εργάτρια ονομάζεται "κουνιστός χορός" (waggle dance) και πληροφορεί τις υπόλοιπες εργάτριες και για την απόσταση αλλά και για την κατεύθυνσή της τροφής. Αυτός αποτελείται από 1 έως εκατό κύκλους, που ο καθένας έχει δύο φάσης. Πρώτα είναι η κουνιστή φάση, όπου η μέλισσα κινείται κουνώντας την κοιλιά της και έπειτα στρίβει προς τα δεξιά σχηματίζοντας ένα κύκλο (φάση επιστροφής). Στη συνέχεια πραγματοποιείται μία ακόμα κουνιστή φάση που ακολουθείται από μία φάση επιστροφής με φορά προς τα αριστερά τώρα ώστε να συμπληρωθεί ένα "οχτάρι". Η κατεύθυνση και η διάρκεια της κουνιστής φάσης εξαρτάται και εκφράζει την κατεύθυνση και την απόσταση της κυψέλης από την πηγή τροφής. Λουλούδια που βρίσκονται στην κατεύθυνση του ήλιου κωδικοποιούνται με μία κουνιστή φάση παράλληλη με τον κάθετο άξονα της κυψέλης, και κάθε απόκλιση προς τα δεξιά ή τα αριστερά του ήλιου δηλώνεται με μια γωνία δεξιά ή αριστερά αντίστοιχα από το κάθετο επίπεδο. Η απόσταση μεταξύ της κυψέλης και της πηγής τροφής κωδικοποιείται από την διάρκεια της κουνιστής φάσης. Όσο πιο μακρυά είναι τόσο περισσότερο διαρκεί η φάση αυτή, με μία τάση αύξησης κατά εκατό μέτρα για κάθε 75 miliseconds.



Τέλος, πρέπει να σημειώσουμε ότι διαφορετικά είδη και υποείδη μελισσών έχουν και διαφορετικές "διαλέκτους" στους παραπάνω χορούς. Για τον κουνιστό χορό όμως έχει δειχτεί ότι συμπατρικά είδη είναι ικανά να κατανοούν το ένα την διάλεκτο του άλλο.



Βιβλιογραφία

Κυριακοπούλου-Σκλαβούνου Π., 2008, Ηθολογία ζώων: μέρος πρώτο, Υπηρεσία Δημοσιευμάτων Α.Π.Θ., Θεσσαλονίκη.
Wikipedia (κυκλικός χορός)
Wikipedia (κουνιστός χορός)