Δευτέρα 31 Δεκεμβρίου 2007

Η Νανόχηνα εκπέμπει SOS

Νεκρή βρέθηκε δύο μέρες πριν τα Χριστούγεννα (23/12/2007) δακτυλιωμένη νανόχηνα (Anser erythropus) στην λίμνη Κερκίνη πιθανώς από κυνηγούς.

Η νανόχηνα ως τα μέσα του 20ου αιώνα ήταν ένα από τα πιο πολυπληθή αναπαραγόμενα είδη στις αρκτικές και υποαρκτικές περιοχές της Παλαιαρκτικής, από την Σκανδιναβία έως την Ανατολική Σιβηρία. Σήμερα ο παγκόσμιος πληθυσμός της έχει μειωθεί στα 28.000-33.000 άτομα. Αυτός είναι διαχωρισμένος σε δύο τμήματα, το δυτικό και το ανατολικό με τους αντίστοιχους μεταναστευτικούς δρόμους. Ένα μικρό, γενετικά διαφοροποιημένο τμήμα του πληθυσμού της νανόχηνας είναι ο ευρωπαϊκός πληθυσμός που φωλιάζει στις βόρειες περιοχές της σκανδιναβικής χερσονήσου και αριθμεί μόλις 20-30 ζευγάρια. Τα τελευταία χρόνια η μέση ετήσια μείωση έχει υπολογιστεί στο 3-4%.

Η Ελλάδα είναι η πιο σημαντική χώρα στην ευρωπαϊκή μεταναστευτική διαδρομή για τις νανόχηνες καθώς από μετρήσεις και παρατηρήσεις δακτυλιωμένων ατόμων γνωρίζουμε ότι εδώ έρχεται το μεγαλύτερο τμήμα του ευρωπαϊκού πληθυσμού και παραμένει για τέσσερις περίπου μήνες. Τα πρώτα πουλιά εμφανίζονται στη λίμνη Κερκίνη στα τέλη Οκτωβρίου και στη συνέχεια πετούν στο δέλτα του Έβρου, όπου μένουν μέχρι τα τέλη Φεβρουαρίου ή αρχές Μαρτίου. Η παρουσία της νανόχηνας εδώ είναι σχεδόν τακτική κάθε χειμώνα και δεν εξαρτάται τόσο από τις καιρικές συνθήκες που επικρατούν στα Βαλκάνια και στην Μαύρη Θάλασσα. Οι συνθήκες (τροφή, θέσεις κουρνιάσματος, όχληση) που επικρατούν στις περιοχές ξεχειμωνιάσματος και στις περιοχές στάθμευσης κατά την μετανάστευση είναι πολύ σημαντικές για την αναπαραγωγική επιτυχία της νανόχηνας και κατ’ επέκταση για την σταδιακή αύξηση του πληθυσμού ώστε να ξεπεράσει το κρίσιμα χαμηλό επίπεδο που βρίσκεται τώρα (πρόσφατα 51 άτομα).


Οι κυριότερες απειλές για την νανόχηνα σε παγκόσμια κλίμακα είναι:
1. Υψηλή θνησιμότητα λόγω κυνηγιού και λαθροθηρίας.
2. Απώλεια και υποβάθμιση των βιοτόπων (λιβάδια, στέπες, βάλτοι, ελώδεις εκτάσεις) στάθμευσης κατά την μετανάστευση και των βιοτόπων ξεχειμωνιάσματος.
3. Ενόχληση από ανθρώπινες δραστηριότητες που τρομάζουν τις χήνες και τις εκτοπίζουν προς περιοχές μη κατάλληλες ή μη ασφαλείς.
4. Αρνητική παράγοντες στις περιοχές φωλιάσματος που μειώνουν την αναπαραγωγική τους επιτυχία.

Μεγαλύτερη απειλή για την νανόχηνα θεωρείται το κυνήγι καθώς υπάρχει κίνδυνος πιθανής θανάτωσής της λόγω ομοιότητας της με την ασπρομέτωπη χήνα (Anser albifrons). To κυνήγι της νανόχηνας έχει απαγορευθεί στην Ελλάδα με νόμο από το 1985.

Πως ξεχωρίζουμε μια ενήλικη νανόχηνα σε σχέση με μια ενήλικη ασπρομέτωπη:
1. είναι μικρότερη σε μέγεθος
2. έχει ένα κίτρινο δακτύλιο γύρω από το μάτι
3. η λευκή περιοχή στη βάση του ράμφους και στο μέτωπο εκτείνεται περισσότερο προς τα πίσω και επάνω
4. το ράμφος της είναι μικρό και τριγωνικό
5. είναι γενικά πιο σκούρη
6. οι μαύρες κηλίδες της κοιλιάς είναι λιγότερες.




Πηγή: Ελληνική ορνιθολογική εταιρεία
Νανόχηνα, Απειλούμενο είδος

Παρασκευή 28 Δεκεμβρίου 2007

Υπό απειλή οκτώ προστατευόμενοι «παράδεισοι»

Σημαντικότατες απειλές αντιμετωπίζουν οι «Σημαντικές Περιοχές για τα Πουλιά της Ελλάδας» (ΣΠΠ), όπως καταγράφονται από το Δίκτυο Παρακολούθησης της Ελληνικής Oρνιθολογικής Εταιρίας. Η έκθεση που συνέταξε η ΕOΕ και περιλαμβάνεται στα στοιχεία της Birdlife International καταδεικνύει πως οι ΣΠΠ της χώρας μας δεν είναι στην καλύτερη δυνατή κατάσταση, καθώς απειλούνται από διάφορους κινδύνους, με κυρίαρχους τους ανθρωπογενείς. Ελάχιστες έως μηδαμινές είναι οι παρεμβάσεις της Πολιτείας στην κατεύθυνση προστασίας των συγκεκριμένων περιβαλλοντικού, εθνικού και διεθνούς ενδιαφέροντος περιοχών.

Από τις 22 αναφορές για ισάριθμες περιοχές που κατατέθηκαν για το 2006, στο πλαίσιο του Δικτύου, οι οκτώ αφορούν ΣΠΠ της Βόρειας Ελλάδας (παραποτάμιο δάσος βόρειου Εβρου και Αρδα, βόρεια και βορειοανατολική Θάσος, λίμνη Πικρολίμνη, Δέλτα Αξιού, Λουδία και Αλιάκμονα, εκβολές Γαλλικού και λιμνοθάλασσα Καλοχωρίου, έλος Αγίου Μάμαντα, έλη Νέας Φώκαιας και λίμνη Καστοριάς). Oι ΣΠΠ στη Βόρεια Ελλάδα είναι πολλαπλάσιες. Είναι χαρακτηριστικό ότι στην Ανατολική Μακεδονία - Θράκη υπάρχουν 18, στην Κεντρική Μακεδονία 28 και στη Δυτική Μακεδονία εννέα, ενώ ξεχωριστή ενότητα αποτελεί το Oρος Αθως (Αγιον Oρος).

Η έκθεση

Σύμφωνα με την αναφορά της ΕOΕ, «με βάση τη συχνότητα παρουσίας, η απειλή που εντοπίζεται στις περισσότερες περιοχές είναι η ενόχληση που προκαλείται στα πουλιά από το κυνήγι, είτε νόμιμο, είτε παράνομο. Τα σκουπίδια είναι η δεύτερη συχνότερη αναφερόμενη απειλή, η θανάτωση ειδών από το κυνήγι και οι δραστηριότητες αναψυχής ακολουθούν. Με βάση τη βαθμολογία, οι σοβαρότερες απειλές φαίνονται να είναι η εγκατάλειψη ή μείωση των παραδοσιακών χρήσεων γης και η καταστροφή των χώρων διατροφής, οι οποίες έχουν πιο άμεσες επιπτώσεις στη διατήρηση κάποιων ειδών που πληρούν τα κριτήρια. Η ανεξέλεγκτη απόρριψη χημικών και τοξικών λυμάτων και η συσσώρευση αυτών στους υγροτόπους, καθώς και η συνεχής αγροτική εντατικοποίηση και επέκταση επιβαρύνουν, αλλοιώνουν και υποβαθμίζουν τα φυσικά οικοσυστήματα με άμεσες επιπτώσεις στους πληθυσμούς των πουλιών στη χώρα μας».

Η κατάσταση των σημαντικών ενδιαιτημάτων για τα είδη που πληρούν τα κριτήρια σε σχέση με την έκτασή τους είναι από μέτρια ώς πολύ κακή στο 65% των περιοχών, ενώ σε σχέση με την ποιότητά τους από μέτρια ώς κακή στο 71% των περιοχών. Σε σχέση με τις δράσεις διατήρησης που εφαρμόζονται στις ΣΠΠ, φαίνεται ότι, ενώ στην πλειοψηφία των περιοχών έχει θεσπιστεί κάποιο καθεστώς προστασίας, το 50% δε διαθέτει σχέδιο διαχείρισης και στο 55% των περιοχών δεν εφαρμόζεται καμιά δράση διατήρησης από κανένα φορέα.



Παραποτάμιο δάσος βόρειου Εβρου και Αρδα

Σύμφωνα με τους παρατηρητές, στο παραποτάμιο δάσος βόρειου Εβρου και Αρδα οι κυριότερες απειλές βάσει βαθμολογίας αφορούν την επιβάρυνση του ποταμού από χημικά και τοξικά λύματα, τις ανεξέλεγκτες χωματερές, τις αλλοιώσεις του φυσικού περιβάλλοντος από φωτιές, την κατασκευή φραγμάτων για τη διαχείριση του νερού και την αποξήρανση εκτάσεων, την εγκατάλειψη παραδοσιακών χρήσεων γης, τον κίνδυνο πλημμυρών, ενώ το κυνήγι, η ενόχληση που προκαλεί και η καταστροφή των χώρων διατροφής παραμένουν ως κύριες απειλές. Η κατάσταση των ενδιαιτημάτων σε σχέση με την έκτασή τους βαθμολογείται ως μέτρια. Παρά το γεγονός ότι το μεγαλύτερο μέρος της περιοχής καλύπτεται από κάποιο καθεστώς διατήρησης, δεν υπάρχει κανένα σχέδιο διαχείρισης και δεν εφαρμόζονται ή εφαρμόζονται λίγες δράσεις διατήρησης.

Βόρεια και βορειοανατολική Θάσος

Oι κυριότερες απειλές που αναφέρονται με βάση τη βαθμολογία αφορούν την εντατική αλιεία με μηχανότρατες, με επίπτωση στην καταστροφή των χώρων διατροφής και την ενόχληση κατά την αναπαραγωγή, τις εξορυκτικές δραστηριότητες λατομείου μαρμάρου και τις δέκα ανεξέλεγκτες χωματερές με καύση. Η κατάσταση των ενδιαιτημάτων κρίνεται από καλή ώς μέτρια. Δεν υπάρχει κανένα σχέδιο διαχείρισης και δεν εφαρμόζονται ή εφαρμόζονται λίγες δράσεις διατήρησης, ενώ έχουν γίνει παρεμβάσεις για το λατομείο της περιοχής.

Λίμνη Πικρολίμνη

Oι κυριότερες απειλές αφορούν τις μικρής κλίμακας ετήσιες καλλιέργειες, κυρίως σιτηρά με χρήση φυτοφαρμάκων χωρίς πότισμα, τις εγκαταστάσεις τουρισμού, ξενοδοχείο με ιαματικά λουτρά το οποίο χρησιμοποιεί τα νερά και τη λάσπη της λίμνης, τη λαθροθηρία και την ενόχληση που προκαλεί, το φαινόμενο της ξηρασίας, ολική αποξήρανση της λίμνης λόγω λειψυδρίας. Η κατάσταση των ενδιαιτημάτων χαρακτηρίζεται καλή. Δεν υπάρχει κανένα σχέδιο διαχείρισης και δεν εφαρμόζονται ή εφαρμόζονται λίγες δράσεις διατήρησης.


Δέλτα Αξιού, Λουδία και Αλιάκμονα

Oι κυριότερες απειλές αφορούν τις ετήσιες καλλιέργειες μικρής κλίμακας ρυζιού με χρήση αγροχημικών, τη λαθροθηρία και την ενόχληση που προκαλεί, τις φωτιές στο σκουπιδότοπο στο Αιγίνιο, καθώς και την ανεξέλεγκτη καύση καλαμιών ή αλμυρικιών από τους γεωργούς, στα κανάλια κυρίως που συνορεύουν με τα χωράφια τους, τα φράγματα που έχουν κατασκευαστεί σε υψηλότερες περιοχές και που κατακρατούν το νερό και τη φυσική ροή του ποταμού, την υπεράντληση των υπόγειων υδάτων για την άρδευση των χωραφιών, τα χημικά και τοξικά λύματα κυρίως μέσω των αποστραγγιστικών καναλιών που επιβαρύνονται τόσο από αγροχημικά, όσο κι από απόβλητα των εργοστασίων μεταποίησης αγροτικών προϊόντων (ροδάκινα, ντομάτες), το σκουπιδότοπο καύσης του Αιγινίου, την ηχορύπανση τόσο από την πίστα μοτοκρός του Αιγινίου, όσο κι από την εθνική οδό που διασχίζει τη ΣΠΠ και τις αμμοληψίες. Η κατάσταση των ενδιαιτημάτων δε βαθμολογείται. Παρότι υπάρχει καθεστώς προστασίας και έχει ιδρυθεί και φορέας διαχείρισης, διαχειριστικό σχέδιο δεν εφαρμόζεται παρά μερικές περιορισμένες δράσεις διατήρησης από τοπικές ομάδες.

Εκβολές Γαλλικού και λιμνοθάλασσα Καλοχωρίου

Oι κυριότερες απειλές που αναφέρονται αφορούν τη σοβαρή ρύπανση από χημικά και τοξικά λύματα που προέρχονται από βιοτεχνικές - βιομηχανικές μονάδες κατάντη του ποταμού, από κτηνοτροφικές μονάδες, πιθανώς κι από τον οικισμό του Καλοχωρίου, την ανεξέλεγκτη απόθεση σκουπιδιών, καθώς και τη ρύπανση που προκαλείται από την παλιά χωματερή και την αυξημένη αλατότητα λόγω μειωμένης ροής γλυκού νερού και εισχώρησης θαλασσινού νερού λόγω καθίζησης του εδάφους. Ρύπανση και καταστροφή των ενδιαιτημάτων προκαλείται κι από τα χοιροστάσια και βουστάσια βιομηχανικής κλίμακας της περιοχής, ενώ γενικά η υπερβόσκηση, αλλά και η επέκταση βιομηχανικών μονάδων και αποθηκών στο βορειοανατολικό τμήμα της λιμνοθάλασσας, οι επιχωματώσεις και μπαζώματα σε μεγάλο τμήμα της λιμνοθάλασσας Καλοχωρίου από την παλιά χωματερή και οι ανεξέλεγκτες εναποθέσεις μπάζων και σκουπιδιών καταστρέφουν σημαντικά ενδιαιτήματα φωλιάσματος. Η υπεράντληση των υπόγειων υδάτων έχει επηρεάσει το υδατικό ισοζύγιο γλυκού - αλμυρού νερού, ενώ υπάρχει ενόχληση από το κυνήγι κι από την πυκνή διέλευση τροχοφόρων για αναψυχή. Η κατάσταση των ενδιαιτημάτων σε σχέση με την έκτασή τους βαθμολογείται ως πολύ κακή και σε σχέση με την ποιότητά τους ως κακή. Υπάρχει καθεστώς προστασίας, αλλά δεν εφαρμόζεται κάποιο διαχειριστικό σχέδιο. Σημαντικές δράσεις διατήρησης εφαρμόζονται, ενώ έγιναν και σημαντικές παρεμβάσεις καθαρισμού, αλλά και κλεισίματος της παλιάς χωματερής και κοινοποιήθηκε απόφαση για την απομάκρυνση κτηνοτροφικών μονάδων από την κοίτη του Γαλλικού.


Ελος Αγίου Μάμαντα

Oι κυριότερες απειλές βάσει βαθμολογίας είναι το σχέδιο ρυμοτομικού για την κατασκευή οικισμού σε ένα σημαντικό τμήμα του υγροτόπου (4.200 στρ.), που αποτελείται από λασπώδεις και εποχικά πλημμυριζόμενες εκτάσεις καθώς και αμμοθίνες, η διάνοιξη νέων χωματόδρομων και η ανεξέλεγκτη διέλευση ιδιαίτερα κατά τους καλοκαιρινούς μήνες, η όχληση από το παράνομο κυνήγι και οι αμμοληψίες στην περιοχή των αμμοθινών. Η κατάσταση των ενδιαιτημάτων δε βαθμολογείται, αλλά αναφέρεται αργή υποβάθμιση. Oλη η περιοχή καλύπτεται από το κατάλληλο καθεστώς διατήρησης, χωρίς να εφαρμόζονται ανάλογες δράσεις.

Ελη Νέας Φώκαιας

Oι κυριότερες απειλές αφορούν την ενόχληση που προκαλείται κατά την περίοδο αναπαραγωγής από την ανεξέλεγκτη διέλευση επισκεπτών και τη χρήση των αναχωμάτων εσωτερικά του υγροτόπου, τη μείωση των ορίων του καταφυγίου και την απόδοση ουσιαστικά του έλους Γερανίου στο κυνήγι, το μπάζωμα εκτάσεων, ενώ σημαντική απειλή θα αποτελέσει η κατασκευή μονάδας γκολφ στις εκτάσεις των αγροτικών φυλακών και σε μέρος του υγροτόπου, ένα έργο που προγραμματίζεται εδώ και χρόνια, αλλά συναντάει την αντίδραση των κατοίκων και της διεύθυνσης των φυλακών. Η κατάσταση των ενδιαιτημάτων δε βαθμολογείται, αλλά αναφέρεται αργή υποβάθμιση. Oλη η περιοχή καλύπτεται από το κατάλληλο καθεστώς διατήρησης, χωρίς να εφαρμόζονται ανάλογες δράσεις, ενώ δεν υπάρχει και σχέδιο διαχείρισης.

Λίμνη Καστοριάς

Oι κυριότερες απειλές αφορούν τις πολυετείς καλλιέργειες μικρής κλίμακας που χρησιμοποιούν φυτοφάρμακα και τη ρύπανση που προκαλούν από τα λύματα, όπως και τις προσχώσεις που δημιουργούνται από τα φερτά υλικά των παρακείμενων ρεμάτων. Η κατάσταση των ενδιαιτημάτων βαθμολογείται ως καλή. Κι εδώ υπάρχει κατάλληλο καθεστώς διατήρησης, όμως δεν εφαρμόζεται κανένα σχέδιο διαχείρισης. Πάντως, υπάρχουν σημαντικές δράσεις διατήρησης.

http://www.agelioforos.gr/archive/article.asp?date=12/28/2007&page=18
Αγγελιοφόρος 28-12-2007

Τρίτη 25 Δεκεμβρίου 2007

Μικρό ζώο σαν ελάφι ίσως ήταν ο χερσαίος πρόγονος της φάλαινας

Λονδίνο


Τον χαμένο κρίκο της εξέλιξης των φαλαινών εκτιμά ότι ανακάλυψε Αμερικανός καθηγητής Ανατομίας: Πρόκεται για ένα εξαφανισμένο χερσαίο ζώο, κάτι ανάμεσα σε ελάφι και αρουραίο, το οποίο άρχισε να βουτά διστακτικά στο νερό πριν από 50 εκατομμύρια χρόνια.

Οι επιστήμονες είναι σίγουροι εδώ και δεκαετίες ότι τα κητώδη -οι φάλαινες, τα δελφίνια και οι φώκαινες- κατάγονται από χερσαία θηλαστικά που κάποια στιγμή έγιναν υδρόβια και αργότερα εγκαταστάθηκαν μόνιμα στη θάλασσα. Παλαιότερες έρευνες υποδεικνύουν μάλιστα ότι ο πλησιέστερος ζωντανός συγγενής των φαλαινών είναι ο ιπποπόταμος.

Τώρα, η ομάδα του Χανς Τεουίσεν του Πανεπιστημίου του Βορειοανατολικού Οχάιο ανακοινώνει ότι ο άμεσος πρόγονος των φαλαινών ήταν ο Indohyus, ένα ζώο που ζούσε στην περιοχή της Ινδίας πριν από 48 εκατ. χρόνια.

Στην περιοχή της Ινδίας και του Πακιστάν εκτιμάται ότι εμφανίστηκαν την ίδια περίοδο και οι πρώτες φάλαινες. Η στενή συγγένειά τους με τον Indohyus είναι ορατή στα χαρακτηριστικά οστά του αφτιού, στα δόντια και σε άλλα ανατομικά και χημικά χαρακτηριστικά, αναφέρουν οι ερευνητές στο περιοδικό Nature.

Αλλοι παλαιοντολόγοι που κλήθηκαν να σχολιάσουν την ανακάλυψη δηλώνουν δύσπιστοι για τα συμπεράσματα. Μεταξύ άλλων επισημαίνουν ότι ο Indohyus ήταν φυτοφάγος, ενώ οι περισσότεροι επιστήμονες θεωρούσαν ότι ο πρόγονος της φάλαινας ήταν σαρκοφάγος και άρχισε να ζει στο νερό αναζητώντας ψάρια.

Ο Δρ Τεουίσεν παραδέχεται ότι τα απολιθώματα που μελέτησε ήταν αποσπασματικά. Θεωρεί όμως ότι βάσει των ενδείξεων ο Indohyus πρέπει να θεωρηθεί ο πλησιέστερος συγγενής των κητωδών, με τον ιπποπόταμο τον πλησιέστερο ζωντανό συγγενή.

Newsroom ΔΟΛ, με πληροφορίες από Associated Press

http://www.in.gr/news/article.asp?lngEntityID=858776&lngDtrID=252

Παρασκευή 21 Δεκεμβρίου 2007

Το φαινόμενο του θερμοκηπίου αφάνισε τη ζωή

Πριν από 251 εκατομμύρια χρόνια, η Γη χτυπήθηκε από τη χειρότερη καταστροφή που να μπορεί να φανταστεί κανείς, και σχεδόν κάθε μορφή ζωής πάνω στον πλανήτη μας αφανίστηκε. Νέες έρευνες δείχνουν ότι η αιτία αυτής της βιβλικής καταστροφής ήταν ένα φαινόμενο του θερμοκηπίου που προκάλεσε η ίδια η φύση. Οι επιστήμονες φοβούνται ότι κάτι ανάλογο μπορεί να συμβεί και στο μέλλον.

Κατά την Περμιο-Τριασικό εξαφάνιση 96% των θαλάσσιων ειδών, και 70% των χερσαίων ειδών εξαφανίστηκαν. Υπάρχουν πολλές θεωρίες για το τι προκάλεσε μια τέτοια μαζική εξαφάνιση. Για παράδειγμα, η πρόσκουση με μετεωρίτη, ανοξία, αυξομείωση της στάθμης της θάλασσας, η υπερήπειρος της Γαίας και άλλα. Στο προσκήνιο, με κάποιες νέες έρευνες έρχεται η θεωρία που υποθέτει πως μία ακραία ηφαιστειακή δραστηριότητα διάρκειας χιλιάδων χρόνων προκάλεσε κλιματικές αλλαγές που σχεδόν ερήμωσαν τη στεριά και τους ωκεανούς.


Η ολή διαδικασία χονδρικά περιλαμβάνει τα εξής:

1. Αλλεπάληλες ακολουθίες ηφασιστειακών εκρήξεων απελευθέρωσαν τεράστιες ποσότητες αερίων θερμοκηπίου στην ατμόσφαιρα.

2. Τα αέρια του θερμοκηπίου προκαλούν παγκόσμια υπερθέρμανση με γρήγορους ρυθμούς.

3. Η θερμοκρασία των ωκεανών ανεβαίνει. Αυτό μειώνει την απορρόφηση οξυγόνου της ατμόσφαιρας από το θαλασσινό νερό.

4. Η μειωμένη απορρόφηση οξυγόνου αποσταθεροποιεί τη διαχωριστική γραμμή ανάμεσα στο χωρίς οξυγόνο νερό των ανώτερων στρωμάτων της θάλασσας.

5. Χημειοσυνθετικά βακτήρια του θείου παράγουν μεγάλες ποσότητες υδρόθειου στα νερά του πυθμένα, κι έτσι τα όρια ανάμεσα στο τοξικό νερό του πυθμένα και στο οξυγονωμένο νερό μετατοπίζονται γοργά προς την επιφάνεια.

6. Το υδρόθειο φτάνει στα ανώτερα θαλάσσια στρώματα.

7. Στο νερό της επιφάνειας το υδρόθειο μεταβολίζεται από βακτήρια-αναγωγείς θειικών αλάτων, τα αοποία ευδοκιμούν, ενώ οι άλλοι οργανσιμοί των ωκεανών υποκύπτουν στο δηλητήριο.

8. Η συγκέντρωση υδρόθειου στην επιφάνεια της θάλασσας είναι τώρα τόσο υψηλή, που η ουσία διαχέεται στην ατμόσφαιρα και σκοτώνει τη χλωρίδα και την πανίδα της στεριάς.

9. Σταδιακά, το υδρόθειο ανεβαίνει στα ανώτερα στρώματα της ατμόσφαιρας και διασπάει το στρώμα του όζοντος, το οποίο προστατεύει τη Γη από τη βλαβερή ακτινοβολία.

10. Η ακτινοβολία σκοτώνει τους περισσότερους από τους χερσαίους οργανισμούς που είχαν επιβιώσει.

Βλέπουμε πώς μπορεί με τη δημιουργία μιας κατάστασης (συνεχείς ηφαιστιακή δραστηριότητα) να δημιουργήσει μία αλυσίδα αντιδράσεων που θα έχουν ως αποτέλεσμα μία αναντιστρεπτή κατάσταση. Η κατάσταση που δημιούργησε το πρόβλημα είναι το πρώτο βήμα της όλης διαδικασίας, γι’ αυτό πρέπει να προσέχουμε το κάθετι που κάνουμε, και να μη γίνεται τίποτα χωρίς πλάνο και μελέτη.

Σάββατο 15 Δεκεμβρίου 2007

Εξώδικο στο Αρχιπέλαγος, από τη Louis Hellenic Cruises

Η Louis Hellenic Cruises απέστειλε εξώδικη δήλωση προς το Αρχιπέλαγος, Ινστιτούτο Θαλάσσιας & Περιβαλλοντικής Έρευνας Αιγαίου, ως απάντηση στην προσπάθεια της οργάνωσης να κάνει ευρέως γνωστή την επικινδυνότητα του ναυαγίου του Sea Diamond, εάν αυτό δεν ανελκυστεί στο άμεσο μέλλον, όπως άλλωστε ορίζεται και από την ευρωπαική νομοθεσία. Δεν είναι δυνατόν να επιτρέπουμε οι ελληνικές θάλασσες να συνεχίσουν να αποτελούν χώρο απόρριψης και εγκατάλειψης επικίνδυνων αποβλήτων.

Έτσι η Louis Hellenic Cruises επιχειρεί να αναγκάσει το Αρχιπέλαγος Ι.ΘΑ.Π.Ε.Α., να υπαναχωρήσει από τις θέσεις που διατυπώνει δημοσίως, δεδομένου ότι αποτελεί το μοναδικό φορέα που συνεχώς παίρνει θέση δημοσίως στο ζήτημα του ναυαγίου, προσπαθώντας να μην αφήσει ένα ακόμη σοβαρό περιβαλλοντικό πρόβλημα να ξεχαστεί, όπως άλλωστε οφείλει ως μη-κυβερνητική περιβαλλοντική οργάνωση. Με τον τρόπο αυτό η πλοιοκτήτρια εταιρεία, στοχεύει να παύσει κάθε προσπάθεια αφύπνισης της κοινής γνώμης αλλά και των αρμοδίων, σχετικά με την άμεση αναγκαιότητα της ανέλκυσης του ναυαγίου, για λόγους προστασίας του περιβάλλοντος και της δημόσιας υγείας.

Το δελτίο τύπου που επισυνάπτουμε, αποτελεί απάντηση προς την Εξώδικη Δήλωση των πλοιοκτητών του Sea Diamond έναντι στο Αρχιπέλαγος Ι.ΘΑ.Π.Ε.Α.

Το Αρχιπέλαγος, πιστό στις αρχές του, θα συνεχίσει να παίρνει θέση στο συγκεκριμένο πρόβλημα, στο πλαίσιο των δράσεων που πραγματοποιεί με στόχο να συμβάλλει σημαντικά στην προστασία του περιβάλλοντος των ελληνικών θαλασσών και νησιών.

Θέλουμε να πιστεύουμε ότι οι ελληνικές, μη-κυβερνητικές περιβαλλοντικές οργανώσεις, αλλά και οι σχετικοί κρατικοί φορείς κατανοούν τη σοβαρότητα του θέματος και θα πάρουν δημοσίως θέση και θα σχολιάσουν το θέμα, δεδομένου ότι μια τέτοια απόπειρα αποσιώπησης δεν θα πρέπει να μείνει αναπάντητη, λόγω:
- της αναγκαιότητας άμεσης απάντλησης των καυσίμων και ανέλκυσης του ναυαγίου, για λόγους προστασίας του περιβάλλοντος και της δημόσιας υγείας, στην ευρύτερη περιοχή του Αιγαίου.
- της συμπεριφοράς των πλοιοκτητών, δεδομένου ότι με στόχο τον αποπροσανατολισμό της κοινής γνώμης, επιδίδονται σε προσπάθειες εκφοβισμού μίας μη-κυβερνητικής οργάνωσης, εκπροσωπώντας μία αλλοδαπή εταιρεία, με έδρα τις νήσους Μάρσαλ, ναυάγιο της οποίας είναι πιθανό να προξενήσει μεγάλη καταστροφή στις Ελληνικές θάλασσες.

Όταν οποιαδήποτε μη-κυβερνητική οργάνωση, που εργάζεται για την προστασία του περιβάλλοντος και το κοινωνικό όφελος, βάλεται από μία ιδιωτική εταιρεία της οποίας θίγει τα οικονομικά συμφέροντα, είναι ζήτημα αρχής να υπερασπιζόμαστε, την υποχρέωση και το συνταγματικό δικαίωμα των μη-κυβερνητικών οργανώσεων, να εργάζονται απρόσκοπτα για τους κοινωφελείς σκοπούς τους.

Πηγή: Αρχιπέλαγος, Ινστιτούτο Θαλάσσιας
και Περιβαλλοντικής έρευνας Αιγαίου (www.archipelago.gr)

Παρασκευή 14 Δεκεμβρίου 2007

Γιατί βιολογία?

Οι εξελίξεις στους διάφορους τομείς την Βιολογίας (σε συνεργασία και με άλλες επιστήμες όπως η ιατρική) είναι τόσες και τόσο σημαντικές που δεν υπάρχει περίπτωση να αγοράσετε μία εφημερίδα και να μη αναφέρεται σε ένα θέμα που αφορά στην επιστήμη της Βιολογίας. Έτσι, διαβάζοντας σήμερα των "Αγγελιοφόρο"βρίσκουμε δύο πολύ ενδιαφέροντα άρθρα.


Στο κόκκινο τα αιωρούμενα σωματίδια στην πόλη

Τα αιωρούμενα σωματίδια με διάμετρο κάτω των δέκα μικρομέτρων εξακολουθούν να αποτελούν το σημαντικότερο πρόβλημα ρύπανσης του ατμοσφαιρικού περιβάλλοντος της Θεσσαλονίκης. Παρά το γεγονός ότι σε σχέση με τη δεκαετία του �90 παρατηρείται την τρέχουσα δεκαετία σημαντική μείωση του μέσου όρου των τιμών τους σε όλη την πόλη, εξακολουθεί να παραμένει πολύ μεγάλος ο αριθμός των υπερβάσεων του ημερήσιου ορίου των 50 μικρογραμμαρίων ανά κυβικό μέτρο που έχει θέσει η Ευρωπαϊκή Ενωση, χωρίς να σημειώνονται πτωτικές τάσεις. Αρκεί να αναφερθεί ότι με βάση τις μετρήσεις του Σταθμού Ελέγχου Ατμοσφαιρικής Ρύπανσης του δήμου Θεσσαλονίκης, στην οδό Βενιζέλου, δύο στις τρεις μέρες κάθε χρόνο, στο κέντρο της πόλης γίνεται υπέρβαση του ορίου που έχει θέσει η ΕΕ, ενώ στο Επταπύργιο και τη Μαλακοπή, σημεία όπου οι σταθμοί δίνουν παραδοσιακά τις χαμηλότερες τιμές στη Θεσσαλονίκη, ανά τέσσερις μέρες καταγράφεται υπέρβαση.

Ωστόσο, πρέπει να σημειωθεί ότι με βάση πάντα τα στοιχεία του δήμου Θεσσαλονίκης μεταξύ των ετών 1989 - 1999 ο μέσος όρος τιμών των αιωρούμενων σωματιδίων, όπως καταγράφηκε από το σταθμό της Βενιζέλου, έφτανε στα 89,68 μικρογραμμάρια (μg)/κ.μ., ενώ από το 2000 και μέχρι το τέλος του 2006 «κατρακύλησε» στα 65,39 μικρογραμμάρια/κ.μ. Η πτώση του μέσου όρου έφτασε στο 27,09%. «Oι συγκεντρώσεις ρύπων σε σημεία αιχμής, όπως στην οδό Βενιζέλου, είναι πολύ υψηλές, έχουν όμως περιορισμένη δυσμενή επίδραση στην υγεία του γενικού πληθυσμού, λόγω του μικρού αριθμού αποδεκτών που εκτίθενται σ� αυτές. Oι τιμές του σταθμού στο δημαρχείο δεν πρέπει να χρησιμοποιούνται ως αντιπροσωπευτικές του ατμοσφαιρικού περιβάλλοντος της Θεσσαλονίκης. Αρκεί να αναφερθεί ότι στο Επταπύργιο, όπου βρίσκεται άλλος σταθμός μας, τη δεκαετία του �90 ο μέσος όρος τιμών των αιωρούμενων σωματιδίων ήταν στα 46,84 μικρογραμμάρια ανά κυβικό μέτρο, ενώ από το 2000 και μετά έπεσε στα 41,2 μικρογραμμάρια ανά κυβικό μέτρο. Η ποσοστιαία μείωση έφτασε στο 12,04%», τόνισε στον «Α» ο προϊστάμενος του Τμήματος Περιβάλλοντος του δήμου Θεσσαλονίκης, Μάξιμος Πετρακάκης. O ίδιος σημείωσε ακόμα ότι η κυκλοφορία των οχημάτων αποτελεί την κύρια πηγή αιωρούμενων σωματιδίων, ενώ η διασπορά τους εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τα μετεωρολογικά δεδομένα της περιοχής. «Oι επιδημιολογικές έρευνες έχουν τεκμηριώσει την ύπαρξη βραχυχρόνιων συνεπειών στην υγεία, ενώ υπάρχουν ενδείξεις και για σοβαρές μακροχρόνιες επιδράσεις», τόνισε ο κ. Πετρακάκης.

Πρέπει να σημειωθεί ακόμα ότι οι τιμές των αιωρούμενων σωματιδίων, σύμφωνα με τα στοιχεία του δήμου Θεσσαλονίκης, είναι εμφανώς χαμηλότερες κατά τους τρεις καλοκαιρινούς μήνες, ενώ αυξάνονται σημαντικά τους μήνες του χρόνου που το κρύο είναι εντονότερο. Επίσης, πολύ λιγότερα αιωρούμενα σωματίδια υπάρχουν στην ατμόσφαιρα του κέντρου της Θεσσαλονίκης τα Σαββατοκύριακα, σε σύγκριση με τις καθημερινές που λειτουργούν πολλές ώρες η αγορά, οι δημόσιες υπηρεσίες και οι επιχειρήσεις.

Ελπίδα από τα έργα

Την ανησυχία του, επειδή οι τιμές των αιωρούμενων σωματιδίων στο κέντρο της Θεσσαλονίκης είναι συχνά πάνω από το όριο της Ευρωπαϊκής Ενωσης, εξέφρασε ο αντιδήμαρχος Περιβάλλοντος και Πρασίνου του δήμου Θεσσαλονίκης, Νίκος Παπαγιαννόπουλος. Μάλιστα, τόνισε ότι από το 2010 η κατάσταση θα είναι πιο πιεστική, αφού το αποδεκτό όριο από την Ευρωπαϊκή Ενωση θα κατέβει στα 20 μικρογραμμάρια/κ.μ. και με βάση τις σημερινές συνθήκες η Θεσσαλονίκη είναι αδύνατον να το πιάσει. Προκειμένου να βελτιωθεί η κατάσταση, ο κ. Παπαγιαννόπουλος στήριξε τις ελπίδες του στην κατασκευή των μεγάλων συγκοινωνιακών έργων υποδομής (μετρό, υποθαλάσσια αρτηρία και εξωτερική περιφερειακή).

Oι άλλοι ρύποι

O αντιδήμαρχος Περιβάλλοντος και Πρασίνου Θεσσαλονίκης υποστήριξε ακόμα ότι από το 1989 μέχρι σήμερα παρατηρήθηκε σημαντική μείωση των τιμών των πρωτογενών ατμοσφαιρικών ρύπων στο κέντρο της Θεσσαλονίκης, όπως το μονοξείδιο του άνθρακα, το διοξείδιο του θείου, το άζωτο και το όζον (δείκτης των φωτοχημικών ρύπων), όμως το τελευταίο αυξήθηκε στην περιφέρεια της πόλης. Είναι ιδιαίτερα ενθαρρυντικό ότι σπάνιες φορές το χρόνο οι τιμές των παραπάνω στοιχείων ξεπερνούν στη Θεσσαλονίκη τα όρια που έχει θέσει η Ευρωπαϊκή Ενωση.

Ηχορύπανση

Σημαντικό πρόβλημα ηχορύπανσης έχει η Θεσσαλονίκη, με βάση τις μετρήσεις θορύβου που έγιναν από το Tμήμα Περιβάλλοντος του δήμου Θεσσαλονίκης, σύμφωνα με τον υπεύθυνο ελέγχου ατμοσφαιρικής ρύπανσης του δήμου, Απόστολο Κελέση. Ωστόσο, νέα δεδομένα φαίνεται ότι προκαλεί η κυκλοφοριακή συμφόρηση, αφού ελάττωσε τα επίπεδα ηχορύπανσης σε κεντρικούς οδικούς άξονες της πόλης σε σχέση με πριν από 15 χρόνια, αλλά παράλληλα επιδείνωσε το πρόβλημα σε δευτερεύοντες δρόμους.

Oπως αναφέρει χαρακτηριστικά ο κ. Κελέσης, η συνεχής αύξηση του στόλου των οχημάτων στην περιοχή της Θεσσαλονίκης κατά τη διάρκεια των ετών 1989 - 2000, η οποία έφτασε το 5,4% κάθε χρόνο, είχε ως αποτέλεσμα να δημιουργηθεί σημαντική κυκλοφοριακή συμφόρηση, να περιοριστεί η ταχύτητα των αυτοκινήτων στα 20 χιλιόμετρα/ώρα και έτσι να μειωθεί ο θόρυβος στους κεντρικούς δρόμους.

Ωστόσο, η ηχορύπανση σε βασικές αρτηρίες με μεγάλη κίνηση αυτοκινήτων εξακολουθεί να παραμένει σε υψηλά επίπεδα, με χαρακτηριστικότερα παραδείγματα τις οδούς Εγνατία, Τσιμισκή και Βασιλίσσης Oλγας. Εξάλλου, δευτερεύοντες δρόμοι του κέντρου της Θεσσαλονίκης, στους οποίους τα τελευταία χρόνια αυξήθηκε η ηχορύπανση, είναι η Αντιγονιδών, η Δωδεκανήσου και η Διοικητηρίου.


Βρήκαν το γονίδιο της καρδιακής ανεπάρκειας

Νέους ορίζοντες στην αντιμετώπιση της καρδιακής ανεπάρκειας ανοίγει ο εντοπισμός του γονιδίου που ευθύνεται για την εμφάνιση της νόσου. Πρόκειται για το γονίδιο της φωσφολαμβάνης που ρυθμίζει τη λειτουργία του μυοκαρδιακού κυττάρου και το οποίο εντοπίστηκε για πρώτη φορά σε άνθρωπο από ομάδα ερευνητών της B� Πανεπιστημιακής Kαρδιολογικής Kλινικής στο νοσοκομείο «Aττικόν» σε συνεργασία με το Πανεπιστήμιο Σινσινάτι των HΠA και το Iδρυμα Iατροβιολογικών Eρευνών της Ακαδημίας Αθηνών.

«Η ανακάλυψη του γονιδίου, το οποίο, όταν υποστεί μετάλλαξη, οδηγεί σε καρδιακή ανεπάρκεια, ανοίγει το δρόμο για τη διερεύνηση νέων θεραπευτικών στόχων», τόνισε σε χτεσινή συνέντευξη Τύπου η ερευνήτρια του Ιδρύματος Ιατροβιολογικών Ερευνών, Δέσποινα Σανούδου, με αφορμή το 3ο Ετήσιο Διεθνές Συνέδριο «Εξελίξεις 2007 και Προοπτικές 2008 στην Καρδιολογία» που ξεκινά σήμερα στην Αθήνα. Σύμφωνα με την ίδια, οι ερευνητές εστιάζουν στη μελέτη των μοριακών μηχανισμών της καρδιακής ανεπάρκειας. Δηλαδή, τι συμβαίνει μέσα στα κύτταρα της καρδιάς που οδηγεί στην εμφάνιση και εξέλιξη των παθήσεών της.

Oπως είπε η κ. Σανούδου, το συγκεκριμένο γονίδιο, η φωσφολαμβάνη, που ανακάλυψαν οι επιστήμονες, παίζει σημαντικό ρόλο στη λειτουργία της καρδιάς, καθώς καθορίζει τη διακίνηση του ασβεστίου κατά τη διαστολή και τη συστολή της καρδιάς. Oι μεταλλάξεις του γονιδίου της φωσφολαμβάνης οδηγούν σε πλήρη αδυναμία σύνθεσης ή σε σύνθεση μη φυσιολογικής φωσφολαμβάνης, με αποτέλεσμα την εκδήλωση καρδιακής ανεπάρκειας.

Διαγνωστικό τεστ

Σύμφωνα με τους ειδικούς, όσοι Ελληνες φέρουν το μεταλλαγμένο γονίδιο κινδυνεύουν να παρουσιάσουν σε νεαρή ηλικία (18 - 40 ετών) καρδιακή ανεπάρκεια, ακόμη και να χάσουν τη ζωή τους. Γι� αυτόν το λόγο αναπτύσσεται ήδη ένα διαγνωστικό τεστ, μια μέθοδος αναζήτησης της γονιδιακής μετάλλαξης, ενώ η φωσφολαμβάνη αποτελεί στόχο για τη φαρμακευτική αντιμετώπιση της καρδιακής ανεπάρκειας. Κάποιες φαρμακευτικές εταιρίες έχουν αρχίσει να εξετάζουν την πιθανή δράση μιας τέτοιας θεραπείας στο επίπεδο της φωσφολαμβάνης και αναμένονται σύντομα τα πρώτα αποτελέσματα. Παράλληλα στο εργαστήριο έχει εφαρμοστεί γονιδιακή θεραπεία σε πειραματόζωα με πολύ καλά αποτελέσματα. Στα πειραματόζωα αντιμετωπίστηκε η καρδιακή ανεπάρκεια και επανήλθε η λειτουργικότητα των καρδιακών κυττάρων. Ωστόσο, είναι ακόμη πολύ νωρίς για να εφαρμοστεί αυτή η θεραπεία σε ασθενείς. Εκτιμάται ότι εντός της επόμενης δεκαετίας οι γιατροί θα μπορούν να εφαρμόσουν τη γονιδιακή θεραπεία και στον άνθρωπο.


Αυτό λοιπόν είναι ένα παράδειγμα γιατί η βιολογία είναι τόσο σημαντική (αν και συνήθως παραγκωνισμένη)

Παρασκευή 7 Δεκεμβρίου 2007

Μία κοινωνικοοικινομική προσέγγιση της βιοποικιλότητας

Ως βιοποικιλότητα ορίζεται η ποικιλ0μορφία της ζωής σε όλες τις εκφάνσεις της (Gaston & Spicer, 2002). Ο όρος της βιοποικιλότητας είναι λίγο πολύ γνωστός σε όλους μας, είτε από τα ΜΜΕ, είτε από βιβλία, ή ακόμα και από την καθημερινότητά μας. Η αξία αυτής ανεκτίμητη (σκεφτείται πόση βιοποικιλότητα χρειάζεται για να τραφούμε, να ντυθούμε ακόμα και να διασκεδάσουμε!). Ακόμη, από την εμπειρία μας καταλαβαίνουμε ότι η αφνονία των ειδών δεν είναι ίδια σε κάθε περιοχή. Κάποιες έρευνες δείχνουν ότι ο αριθμός των διαφορετικών ειδών μιας περιοχής είναι μεγαλύτερος όσο πιο κοντά στα μεσαία γεωγραφικά πλάτη βρισκόμαστε. Τα παρακάτω διαγράμματα αποδεικνύουν το ίδιο (Gaston et al., 1995).





Εικόνα 1. Κατά γεωγραφικό πλάτος διαβάθμιση της αφθονίας των οικογενειών για (a) σπερματόφυτα, (b) σκαθάρια, (c) αμφίβια, (d) ερπετά, (e) θηλαστικά. Κάθε σημείο αντιπροσωπεύει τον αριθμό των οικογενειών σε κάθε σύνολο περιοχών έκτασης 611.000 τετραγωνικών χιλιομέτρων. Οι κατά γεωγραφικό πλάτος ζώνες έχουν φορά από το Βορρά (1) προς το Νότο (24), ενώ ο ισημερινός βρίσκεται μεταξύ των ζωνών 12 και 13.

Βλέπουμε λοιπόν ότι οι αφθονία των οικογενειών (και κατά συνέπεια η βιοποικιλότητα) είναι υψηλότερη στα πλάτη κοντά στον ισημερινό. Ο Huston το 1994 θέλησε να συσχετίσει το γεωγραφικό πλάτος των χωρών της γης με το κατά κεφαλήν ΑΕΠ (Ακαθάριστο Εθνικό Προϊόν) σε αμερικάνικα δολλάρια. Το παρακάτω διάγραμμα είναι μία χοντρική απεικόνισή του, καθώς δεν μπόρεσα να το περάσω αυτούσιο στον υπολογιστή.

Βλέπουμε, λοιπόν, ότι στα μικρά γεωγραφικά πλάτη η οικονιμική κατάσταση είναι πολύ χειρότερη από αυτή των μεγάλων γεωγραφικών πλατών. Συσχετίζοντας αυτό με το γεγονός ότι στα μικρά γεωγραφικά πλάτη η βιοποικιλότητα είναι μεγαλύτερη απ'ότι στα μεγάλα, βλέπουμε ότι όσο μικρότερο είναι το κατά κεφαλήν ΑΕΠ μιας περιοχής τόσο μεγαλύτερη είναι η βιοποικιλότητά της. Αυτό πιθανότατα έχει στενή σχέση με τη δυνατότητα της βιοποικιλότητας να διατηρείται εύκολα στις ανεπτυσσόμενες χώρες.

Ο αχόρταγος δυτικός τρόπος ζωής αποτυπώνει το στίγμα του στην μειωμένη βιοποικιλότητα των περιοχών όπου αυτός εφαρμόζεται.


Για παραπάνω πληροφορίες βλέπε:

Gaston, K.J., & Spicer J.I.,2002. Βιοποικιλότητα, Μία εισαγωγή, Επιμέλεια Απόδοσης στα Ελληνικά Χ. Χιντήρογλου & Δ. Βαφείδης. University Studio Press, Θεσσαλονίκη

Flessa, K.W. & D. Jablonski, 1995. Biogeography of recent marine bivalve molluscs and its implications for paleobiogeography and the geography of extinction : a progress report. Historical Biology, 10, 1209-1212
Gaston, K.J., Williams, P.H., Eggleton, P. & C.J. Humphries, 1995. Large scale patterns of biodiversity: spatial variation in family richness. Proccedings of the Royal Society of London Series B, 260, 149-154
Sutton, S.L. & N.M. Collins, 1991. Inserts and tropical forest conservation. In: The Conservation of Insects and their Habitats (eds N.M. Collins & J.A. Thomas), pp 405-424. Academic Press, London
Huston, M.A., 1994. Biological Diversity: the Coexistence of Species on Changing Landscapes. Cambridge University Press, Cambridge

LinkWithin

Related Posts with Thumbnails