Δευτέρα 31 Δεκεμβρίου 2007

Η Νανόχηνα εκπέμπει SOS

Νεκρή βρέθηκε δύο μέρες πριν τα Χριστούγεννα (23/12/2007) δακτυλιωμένη νανόχηνα (Anser erythropus) στην λίμνη Κερκίνη πιθανώς από κυνηγούς.

Η νανόχηνα ως τα μέσα του 20ου αιώνα ήταν ένα από τα πιο πολυπληθή αναπαραγόμενα είδη στις αρκτικές και υποαρκτικές περιοχές της Παλαιαρκτικής, από την Σκανδιναβία έως την Ανατολική Σιβηρία. Σήμερα ο παγκόσμιος πληθυσμός της έχει μειωθεί στα 28.000-33.000 άτομα. Αυτός είναι διαχωρισμένος σε δύο τμήματα, το δυτικό και το ανατολικό με τους αντίστοιχους μεταναστευτικούς δρόμους. Ένα μικρό, γενετικά διαφοροποιημένο τμήμα του πληθυσμού της νανόχηνας είναι ο ευρωπαϊκός πληθυσμός που φωλιάζει στις βόρειες περιοχές της σκανδιναβικής χερσονήσου και αριθμεί μόλις 20-30 ζευγάρια. Τα τελευταία χρόνια η μέση ετήσια μείωση έχει υπολογιστεί στο 3-4%.

Η Ελλάδα είναι η πιο σημαντική χώρα στην ευρωπαϊκή μεταναστευτική διαδρομή για τις νανόχηνες καθώς από μετρήσεις και παρατηρήσεις δακτυλιωμένων ατόμων γνωρίζουμε ότι εδώ έρχεται το μεγαλύτερο τμήμα του ευρωπαϊκού πληθυσμού και παραμένει για τέσσερις περίπου μήνες. Τα πρώτα πουλιά εμφανίζονται στη λίμνη Κερκίνη στα τέλη Οκτωβρίου και στη συνέχεια πετούν στο δέλτα του Έβρου, όπου μένουν μέχρι τα τέλη Φεβρουαρίου ή αρχές Μαρτίου. Η παρουσία της νανόχηνας εδώ είναι σχεδόν τακτική κάθε χειμώνα και δεν εξαρτάται τόσο από τις καιρικές συνθήκες που επικρατούν στα Βαλκάνια και στην Μαύρη Θάλασσα. Οι συνθήκες (τροφή, θέσεις κουρνιάσματος, όχληση) που επικρατούν στις περιοχές ξεχειμωνιάσματος και στις περιοχές στάθμευσης κατά την μετανάστευση είναι πολύ σημαντικές για την αναπαραγωγική επιτυχία της νανόχηνας και κατ’ επέκταση για την σταδιακή αύξηση του πληθυσμού ώστε να ξεπεράσει το κρίσιμα χαμηλό επίπεδο που βρίσκεται τώρα (πρόσφατα 51 άτομα).


Οι κυριότερες απειλές για την νανόχηνα σε παγκόσμια κλίμακα είναι:
1. Υψηλή θνησιμότητα λόγω κυνηγιού και λαθροθηρίας.
2. Απώλεια και υποβάθμιση των βιοτόπων (λιβάδια, στέπες, βάλτοι, ελώδεις εκτάσεις) στάθμευσης κατά την μετανάστευση και των βιοτόπων ξεχειμωνιάσματος.
3. Ενόχληση από ανθρώπινες δραστηριότητες που τρομάζουν τις χήνες και τις εκτοπίζουν προς περιοχές μη κατάλληλες ή μη ασφαλείς.
4. Αρνητική παράγοντες στις περιοχές φωλιάσματος που μειώνουν την αναπαραγωγική τους επιτυχία.

Μεγαλύτερη απειλή για την νανόχηνα θεωρείται το κυνήγι καθώς υπάρχει κίνδυνος πιθανής θανάτωσής της λόγω ομοιότητας της με την ασπρομέτωπη χήνα (Anser albifrons). To κυνήγι της νανόχηνας έχει απαγορευθεί στην Ελλάδα με νόμο από το 1985.

Πως ξεχωρίζουμε μια ενήλικη νανόχηνα σε σχέση με μια ενήλικη ασπρομέτωπη:
1. είναι μικρότερη σε μέγεθος
2. έχει ένα κίτρινο δακτύλιο γύρω από το μάτι
3. η λευκή περιοχή στη βάση του ράμφους και στο μέτωπο εκτείνεται περισσότερο προς τα πίσω και επάνω
4. το ράμφος της είναι μικρό και τριγωνικό
5. είναι γενικά πιο σκούρη
6. οι μαύρες κηλίδες της κοιλιάς είναι λιγότερες.




Πηγή: Ελληνική ορνιθολογική εταιρεία
Νανόχηνα, Απειλούμενο είδος

Παρασκευή 28 Δεκεμβρίου 2007

Υπό απειλή οκτώ προστατευόμενοι «παράδεισοι»

Σημαντικότατες απειλές αντιμετωπίζουν οι «Σημαντικές Περιοχές για τα Πουλιά της Ελλάδας» (ΣΠΠ), όπως καταγράφονται από το Δίκτυο Παρακολούθησης της Ελληνικής Oρνιθολογικής Εταιρίας. Η έκθεση που συνέταξε η ΕOΕ και περιλαμβάνεται στα στοιχεία της Birdlife International καταδεικνύει πως οι ΣΠΠ της χώρας μας δεν είναι στην καλύτερη δυνατή κατάσταση, καθώς απειλούνται από διάφορους κινδύνους, με κυρίαρχους τους ανθρωπογενείς. Ελάχιστες έως μηδαμινές είναι οι παρεμβάσεις της Πολιτείας στην κατεύθυνση προστασίας των συγκεκριμένων περιβαλλοντικού, εθνικού και διεθνούς ενδιαφέροντος περιοχών.

Από τις 22 αναφορές για ισάριθμες περιοχές που κατατέθηκαν για το 2006, στο πλαίσιο του Δικτύου, οι οκτώ αφορούν ΣΠΠ της Βόρειας Ελλάδας (παραποτάμιο δάσος βόρειου Εβρου και Αρδα, βόρεια και βορειοανατολική Θάσος, λίμνη Πικρολίμνη, Δέλτα Αξιού, Λουδία και Αλιάκμονα, εκβολές Γαλλικού και λιμνοθάλασσα Καλοχωρίου, έλος Αγίου Μάμαντα, έλη Νέας Φώκαιας και λίμνη Καστοριάς). Oι ΣΠΠ στη Βόρεια Ελλάδα είναι πολλαπλάσιες. Είναι χαρακτηριστικό ότι στην Ανατολική Μακεδονία - Θράκη υπάρχουν 18, στην Κεντρική Μακεδονία 28 και στη Δυτική Μακεδονία εννέα, ενώ ξεχωριστή ενότητα αποτελεί το Oρος Αθως (Αγιον Oρος).

Η έκθεση

Σύμφωνα με την αναφορά της ΕOΕ, «με βάση τη συχνότητα παρουσίας, η απειλή που εντοπίζεται στις περισσότερες περιοχές είναι η ενόχληση που προκαλείται στα πουλιά από το κυνήγι, είτε νόμιμο, είτε παράνομο. Τα σκουπίδια είναι η δεύτερη συχνότερη αναφερόμενη απειλή, η θανάτωση ειδών από το κυνήγι και οι δραστηριότητες αναψυχής ακολουθούν. Με βάση τη βαθμολογία, οι σοβαρότερες απειλές φαίνονται να είναι η εγκατάλειψη ή μείωση των παραδοσιακών χρήσεων γης και η καταστροφή των χώρων διατροφής, οι οποίες έχουν πιο άμεσες επιπτώσεις στη διατήρηση κάποιων ειδών που πληρούν τα κριτήρια. Η ανεξέλεγκτη απόρριψη χημικών και τοξικών λυμάτων και η συσσώρευση αυτών στους υγροτόπους, καθώς και η συνεχής αγροτική εντατικοποίηση και επέκταση επιβαρύνουν, αλλοιώνουν και υποβαθμίζουν τα φυσικά οικοσυστήματα με άμεσες επιπτώσεις στους πληθυσμούς των πουλιών στη χώρα μας».

Η κατάσταση των σημαντικών ενδιαιτημάτων για τα είδη που πληρούν τα κριτήρια σε σχέση με την έκτασή τους είναι από μέτρια ώς πολύ κακή στο 65% των περιοχών, ενώ σε σχέση με την ποιότητά τους από μέτρια ώς κακή στο 71% των περιοχών. Σε σχέση με τις δράσεις διατήρησης που εφαρμόζονται στις ΣΠΠ, φαίνεται ότι, ενώ στην πλειοψηφία των περιοχών έχει θεσπιστεί κάποιο καθεστώς προστασίας, το 50% δε διαθέτει σχέδιο διαχείρισης και στο 55% των περιοχών δεν εφαρμόζεται καμιά δράση διατήρησης από κανένα φορέα.



Παραποτάμιο δάσος βόρειου Εβρου και Αρδα

Σύμφωνα με τους παρατηρητές, στο παραποτάμιο δάσος βόρειου Εβρου και Αρδα οι κυριότερες απειλές βάσει βαθμολογίας αφορούν την επιβάρυνση του ποταμού από χημικά και τοξικά λύματα, τις ανεξέλεγκτες χωματερές, τις αλλοιώσεις του φυσικού περιβάλλοντος από φωτιές, την κατασκευή φραγμάτων για τη διαχείριση του νερού και την αποξήρανση εκτάσεων, την εγκατάλειψη παραδοσιακών χρήσεων γης, τον κίνδυνο πλημμυρών, ενώ το κυνήγι, η ενόχληση που προκαλεί και η καταστροφή των χώρων διατροφής παραμένουν ως κύριες απειλές. Η κατάσταση των ενδιαιτημάτων σε σχέση με την έκτασή τους βαθμολογείται ως μέτρια. Παρά το γεγονός ότι το μεγαλύτερο μέρος της περιοχής καλύπτεται από κάποιο καθεστώς διατήρησης, δεν υπάρχει κανένα σχέδιο διαχείρισης και δεν εφαρμόζονται ή εφαρμόζονται λίγες δράσεις διατήρησης.

Βόρεια και βορειοανατολική Θάσος

Oι κυριότερες απειλές που αναφέρονται με βάση τη βαθμολογία αφορούν την εντατική αλιεία με μηχανότρατες, με επίπτωση στην καταστροφή των χώρων διατροφής και την ενόχληση κατά την αναπαραγωγή, τις εξορυκτικές δραστηριότητες λατομείου μαρμάρου και τις δέκα ανεξέλεγκτες χωματερές με καύση. Η κατάσταση των ενδιαιτημάτων κρίνεται από καλή ώς μέτρια. Δεν υπάρχει κανένα σχέδιο διαχείρισης και δεν εφαρμόζονται ή εφαρμόζονται λίγες δράσεις διατήρησης, ενώ έχουν γίνει παρεμβάσεις για το λατομείο της περιοχής.

Λίμνη Πικρολίμνη

Oι κυριότερες απειλές αφορούν τις μικρής κλίμακας ετήσιες καλλιέργειες, κυρίως σιτηρά με χρήση φυτοφαρμάκων χωρίς πότισμα, τις εγκαταστάσεις τουρισμού, ξενοδοχείο με ιαματικά λουτρά το οποίο χρησιμοποιεί τα νερά και τη λάσπη της λίμνης, τη λαθροθηρία και την ενόχληση που προκαλεί, το φαινόμενο της ξηρασίας, ολική αποξήρανση της λίμνης λόγω λειψυδρίας. Η κατάσταση των ενδιαιτημάτων χαρακτηρίζεται καλή. Δεν υπάρχει κανένα σχέδιο διαχείρισης και δεν εφαρμόζονται ή εφαρμόζονται λίγες δράσεις διατήρησης.


Δέλτα Αξιού, Λουδία και Αλιάκμονα

Oι κυριότερες απειλές αφορούν τις ετήσιες καλλιέργειες μικρής κλίμακας ρυζιού με χρήση αγροχημικών, τη λαθροθηρία και την ενόχληση που προκαλεί, τις φωτιές στο σκουπιδότοπο στο Αιγίνιο, καθώς και την ανεξέλεγκτη καύση καλαμιών ή αλμυρικιών από τους γεωργούς, στα κανάλια κυρίως που συνορεύουν με τα χωράφια τους, τα φράγματα που έχουν κατασκευαστεί σε υψηλότερες περιοχές και που κατακρατούν το νερό και τη φυσική ροή του ποταμού, την υπεράντληση των υπόγειων υδάτων για την άρδευση των χωραφιών, τα χημικά και τοξικά λύματα κυρίως μέσω των αποστραγγιστικών καναλιών που επιβαρύνονται τόσο από αγροχημικά, όσο κι από απόβλητα των εργοστασίων μεταποίησης αγροτικών προϊόντων (ροδάκινα, ντομάτες), το σκουπιδότοπο καύσης του Αιγινίου, την ηχορύπανση τόσο από την πίστα μοτοκρός του Αιγινίου, όσο κι από την εθνική οδό που διασχίζει τη ΣΠΠ και τις αμμοληψίες. Η κατάσταση των ενδιαιτημάτων δε βαθμολογείται. Παρότι υπάρχει καθεστώς προστασίας και έχει ιδρυθεί και φορέας διαχείρισης, διαχειριστικό σχέδιο δεν εφαρμόζεται παρά μερικές περιορισμένες δράσεις διατήρησης από τοπικές ομάδες.

Εκβολές Γαλλικού και λιμνοθάλασσα Καλοχωρίου

Oι κυριότερες απειλές που αναφέρονται αφορούν τη σοβαρή ρύπανση από χημικά και τοξικά λύματα που προέρχονται από βιοτεχνικές - βιομηχανικές μονάδες κατάντη του ποταμού, από κτηνοτροφικές μονάδες, πιθανώς κι από τον οικισμό του Καλοχωρίου, την ανεξέλεγκτη απόθεση σκουπιδιών, καθώς και τη ρύπανση που προκαλείται από την παλιά χωματερή και την αυξημένη αλατότητα λόγω μειωμένης ροής γλυκού νερού και εισχώρησης θαλασσινού νερού λόγω καθίζησης του εδάφους. Ρύπανση και καταστροφή των ενδιαιτημάτων προκαλείται κι από τα χοιροστάσια και βουστάσια βιομηχανικής κλίμακας της περιοχής, ενώ γενικά η υπερβόσκηση, αλλά και η επέκταση βιομηχανικών μονάδων και αποθηκών στο βορειοανατολικό τμήμα της λιμνοθάλασσας, οι επιχωματώσεις και μπαζώματα σε μεγάλο τμήμα της λιμνοθάλασσας Καλοχωρίου από την παλιά χωματερή και οι ανεξέλεγκτες εναποθέσεις μπάζων και σκουπιδιών καταστρέφουν σημαντικά ενδιαιτήματα φωλιάσματος. Η υπεράντληση των υπόγειων υδάτων έχει επηρεάσει το υδατικό ισοζύγιο γλυκού - αλμυρού νερού, ενώ υπάρχει ενόχληση από το κυνήγι κι από την πυκνή διέλευση τροχοφόρων για αναψυχή. Η κατάσταση των ενδιαιτημάτων σε σχέση με την έκτασή τους βαθμολογείται ως πολύ κακή και σε σχέση με την ποιότητά τους ως κακή. Υπάρχει καθεστώς προστασίας, αλλά δεν εφαρμόζεται κάποιο διαχειριστικό σχέδιο. Σημαντικές δράσεις διατήρησης εφαρμόζονται, ενώ έγιναν και σημαντικές παρεμβάσεις καθαρισμού, αλλά και κλεισίματος της παλιάς χωματερής και κοινοποιήθηκε απόφαση για την απομάκρυνση κτηνοτροφικών μονάδων από την κοίτη του Γαλλικού.


Ελος Αγίου Μάμαντα

Oι κυριότερες απειλές βάσει βαθμολογίας είναι το σχέδιο ρυμοτομικού για την κατασκευή οικισμού σε ένα σημαντικό τμήμα του υγροτόπου (4.200 στρ.), που αποτελείται από λασπώδεις και εποχικά πλημμυριζόμενες εκτάσεις καθώς και αμμοθίνες, η διάνοιξη νέων χωματόδρομων και η ανεξέλεγκτη διέλευση ιδιαίτερα κατά τους καλοκαιρινούς μήνες, η όχληση από το παράνομο κυνήγι και οι αμμοληψίες στην περιοχή των αμμοθινών. Η κατάσταση των ενδιαιτημάτων δε βαθμολογείται, αλλά αναφέρεται αργή υποβάθμιση. Oλη η περιοχή καλύπτεται από το κατάλληλο καθεστώς διατήρησης, χωρίς να εφαρμόζονται ανάλογες δράσεις.

Ελη Νέας Φώκαιας

Oι κυριότερες απειλές αφορούν την ενόχληση που προκαλείται κατά την περίοδο αναπαραγωγής από την ανεξέλεγκτη διέλευση επισκεπτών και τη χρήση των αναχωμάτων εσωτερικά του υγροτόπου, τη μείωση των ορίων του καταφυγίου και την απόδοση ουσιαστικά του έλους Γερανίου στο κυνήγι, το μπάζωμα εκτάσεων, ενώ σημαντική απειλή θα αποτελέσει η κατασκευή μονάδας γκολφ στις εκτάσεις των αγροτικών φυλακών και σε μέρος του υγροτόπου, ένα έργο που προγραμματίζεται εδώ και χρόνια, αλλά συναντάει την αντίδραση των κατοίκων και της διεύθυνσης των φυλακών. Η κατάσταση των ενδιαιτημάτων δε βαθμολογείται, αλλά αναφέρεται αργή υποβάθμιση. Oλη η περιοχή καλύπτεται από το κατάλληλο καθεστώς διατήρησης, χωρίς να εφαρμόζονται ανάλογες δράσεις, ενώ δεν υπάρχει και σχέδιο διαχείρισης.

Λίμνη Καστοριάς

Oι κυριότερες απειλές αφορούν τις πολυετείς καλλιέργειες μικρής κλίμακας που χρησιμοποιούν φυτοφάρμακα και τη ρύπανση που προκαλούν από τα λύματα, όπως και τις προσχώσεις που δημιουργούνται από τα φερτά υλικά των παρακείμενων ρεμάτων. Η κατάσταση των ενδιαιτημάτων βαθμολογείται ως καλή. Κι εδώ υπάρχει κατάλληλο καθεστώς διατήρησης, όμως δεν εφαρμόζεται κανένα σχέδιο διαχείρισης. Πάντως, υπάρχουν σημαντικές δράσεις διατήρησης.

http://www.agelioforos.gr/archive/article.asp?date=12/28/2007&page=18
Αγγελιοφόρος 28-12-2007

Τρίτη 25 Δεκεμβρίου 2007

Μικρό ζώο σαν ελάφι ίσως ήταν ο χερσαίος πρόγονος της φάλαινας

Λονδίνο


Τον χαμένο κρίκο της εξέλιξης των φαλαινών εκτιμά ότι ανακάλυψε Αμερικανός καθηγητής Ανατομίας: Πρόκεται για ένα εξαφανισμένο χερσαίο ζώο, κάτι ανάμεσα σε ελάφι και αρουραίο, το οποίο άρχισε να βουτά διστακτικά στο νερό πριν από 50 εκατομμύρια χρόνια.

Οι επιστήμονες είναι σίγουροι εδώ και δεκαετίες ότι τα κητώδη -οι φάλαινες, τα δελφίνια και οι φώκαινες- κατάγονται από χερσαία θηλαστικά που κάποια στιγμή έγιναν υδρόβια και αργότερα εγκαταστάθηκαν μόνιμα στη θάλασσα. Παλαιότερες έρευνες υποδεικνύουν μάλιστα ότι ο πλησιέστερος ζωντανός συγγενής των φαλαινών είναι ο ιπποπόταμος.

Τώρα, η ομάδα του Χανς Τεουίσεν του Πανεπιστημίου του Βορειοανατολικού Οχάιο ανακοινώνει ότι ο άμεσος πρόγονος των φαλαινών ήταν ο Indohyus, ένα ζώο που ζούσε στην περιοχή της Ινδίας πριν από 48 εκατ. χρόνια.

Στην περιοχή της Ινδίας και του Πακιστάν εκτιμάται ότι εμφανίστηκαν την ίδια περίοδο και οι πρώτες φάλαινες. Η στενή συγγένειά τους με τον Indohyus είναι ορατή στα χαρακτηριστικά οστά του αφτιού, στα δόντια και σε άλλα ανατομικά και χημικά χαρακτηριστικά, αναφέρουν οι ερευνητές στο περιοδικό Nature.

Αλλοι παλαιοντολόγοι που κλήθηκαν να σχολιάσουν την ανακάλυψη δηλώνουν δύσπιστοι για τα συμπεράσματα. Μεταξύ άλλων επισημαίνουν ότι ο Indohyus ήταν φυτοφάγος, ενώ οι περισσότεροι επιστήμονες θεωρούσαν ότι ο πρόγονος της φάλαινας ήταν σαρκοφάγος και άρχισε να ζει στο νερό αναζητώντας ψάρια.

Ο Δρ Τεουίσεν παραδέχεται ότι τα απολιθώματα που μελέτησε ήταν αποσπασματικά. Θεωρεί όμως ότι βάσει των ενδείξεων ο Indohyus πρέπει να θεωρηθεί ο πλησιέστερος συγγενής των κητωδών, με τον ιπποπόταμο τον πλησιέστερο ζωντανό συγγενή.

Newsroom ΔΟΛ, με πληροφορίες από Associated Press

http://www.in.gr/news/article.asp?lngEntityID=858776&lngDtrID=252

Παρασκευή 21 Δεκεμβρίου 2007

Το φαινόμενο του θερμοκηπίου αφάνισε τη ζωή

Πριν από 251 εκατομμύρια χρόνια, η Γη χτυπήθηκε από τη χειρότερη καταστροφή που να μπορεί να φανταστεί κανείς, και σχεδόν κάθε μορφή ζωής πάνω στον πλανήτη μας αφανίστηκε. Νέες έρευνες δείχνουν ότι η αιτία αυτής της βιβλικής καταστροφής ήταν ένα φαινόμενο του θερμοκηπίου που προκάλεσε η ίδια η φύση. Οι επιστήμονες φοβούνται ότι κάτι ανάλογο μπορεί να συμβεί και στο μέλλον.

Κατά την Περμιο-Τριασικό εξαφάνιση 96% των θαλάσσιων ειδών, και 70% των χερσαίων ειδών εξαφανίστηκαν. Υπάρχουν πολλές θεωρίες για το τι προκάλεσε μια τέτοια μαζική εξαφάνιση. Για παράδειγμα, η πρόσκουση με μετεωρίτη, ανοξία, αυξομείωση της στάθμης της θάλασσας, η υπερήπειρος της Γαίας και άλλα. Στο προσκήνιο, με κάποιες νέες έρευνες έρχεται η θεωρία που υποθέτει πως μία ακραία ηφαιστειακή δραστηριότητα διάρκειας χιλιάδων χρόνων προκάλεσε κλιματικές αλλαγές που σχεδόν ερήμωσαν τη στεριά και τους ωκεανούς.


Η ολή διαδικασία χονδρικά περιλαμβάνει τα εξής:

1. Αλλεπάληλες ακολουθίες ηφασιστειακών εκρήξεων απελευθέρωσαν τεράστιες ποσότητες αερίων θερμοκηπίου στην ατμόσφαιρα.

2. Τα αέρια του θερμοκηπίου προκαλούν παγκόσμια υπερθέρμανση με γρήγορους ρυθμούς.

3. Η θερμοκρασία των ωκεανών ανεβαίνει. Αυτό μειώνει την απορρόφηση οξυγόνου της ατμόσφαιρας από το θαλασσινό νερό.

4. Η μειωμένη απορρόφηση οξυγόνου αποσταθεροποιεί τη διαχωριστική γραμμή ανάμεσα στο χωρίς οξυγόνο νερό των ανώτερων στρωμάτων της θάλασσας.

5. Χημειοσυνθετικά βακτήρια του θείου παράγουν μεγάλες ποσότητες υδρόθειου στα νερά του πυθμένα, κι έτσι τα όρια ανάμεσα στο τοξικό νερό του πυθμένα και στο οξυγονωμένο νερό μετατοπίζονται γοργά προς την επιφάνεια.

6. Το υδρόθειο φτάνει στα ανώτερα θαλάσσια στρώματα.

7. Στο νερό της επιφάνειας το υδρόθειο μεταβολίζεται από βακτήρια-αναγωγείς θειικών αλάτων, τα αοποία ευδοκιμούν, ενώ οι άλλοι οργανσιμοί των ωκεανών υποκύπτουν στο δηλητήριο.

8. Η συγκέντρωση υδρόθειου στην επιφάνεια της θάλασσας είναι τώρα τόσο υψηλή, που η ουσία διαχέεται στην ατμόσφαιρα και σκοτώνει τη χλωρίδα και την πανίδα της στεριάς.

9. Σταδιακά, το υδρόθειο ανεβαίνει στα ανώτερα στρώματα της ατμόσφαιρας και διασπάει το στρώμα του όζοντος, το οποίο προστατεύει τη Γη από τη βλαβερή ακτινοβολία.

10. Η ακτινοβολία σκοτώνει τους περισσότερους από τους χερσαίους οργανισμούς που είχαν επιβιώσει.

Βλέπουμε πώς μπορεί με τη δημιουργία μιας κατάστασης (συνεχείς ηφαιστιακή δραστηριότητα) να δημιουργήσει μία αλυσίδα αντιδράσεων που θα έχουν ως αποτέλεσμα μία αναντιστρεπτή κατάσταση. Η κατάσταση που δημιούργησε το πρόβλημα είναι το πρώτο βήμα της όλης διαδικασίας, γι’ αυτό πρέπει να προσέχουμε το κάθετι που κάνουμε, και να μη γίνεται τίποτα χωρίς πλάνο και μελέτη.

Σάββατο 15 Δεκεμβρίου 2007

Εξώδικο στο Αρχιπέλαγος, από τη Louis Hellenic Cruises

Η Louis Hellenic Cruises απέστειλε εξώδικη δήλωση προς το Αρχιπέλαγος, Ινστιτούτο Θαλάσσιας & Περιβαλλοντικής Έρευνας Αιγαίου, ως απάντηση στην προσπάθεια της οργάνωσης να κάνει ευρέως γνωστή την επικινδυνότητα του ναυαγίου του Sea Diamond, εάν αυτό δεν ανελκυστεί στο άμεσο μέλλον, όπως άλλωστε ορίζεται και από την ευρωπαική νομοθεσία. Δεν είναι δυνατόν να επιτρέπουμε οι ελληνικές θάλασσες να συνεχίσουν να αποτελούν χώρο απόρριψης και εγκατάλειψης επικίνδυνων αποβλήτων.

Έτσι η Louis Hellenic Cruises επιχειρεί να αναγκάσει το Αρχιπέλαγος Ι.ΘΑ.Π.Ε.Α., να υπαναχωρήσει από τις θέσεις που διατυπώνει δημοσίως, δεδομένου ότι αποτελεί το μοναδικό φορέα που συνεχώς παίρνει θέση δημοσίως στο ζήτημα του ναυαγίου, προσπαθώντας να μην αφήσει ένα ακόμη σοβαρό περιβαλλοντικό πρόβλημα να ξεχαστεί, όπως άλλωστε οφείλει ως μη-κυβερνητική περιβαλλοντική οργάνωση. Με τον τρόπο αυτό η πλοιοκτήτρια εταιρεία, στοχεύει να παύσει κάθε προσπάθεια αφύπνισης της κοινής γνώμης αλλά και των αρμοδίων, σχετικά με την άμεση αναγκαιότητα της ανέλκυσης του ναυαγίου, για λόγους προστασίας του περιβάλλοντος και της δημόσιας υγείας.

Το δελτίο τύπου που επισυνάπτουμε, αποτελεί απάντηση προς την Εξώδικη Δήλωση των πλοιοκτητών του Sea Diamond έναντι στο Αρχιπέλαγος Ι.ΘΑ.Π.Ε.Α.

Το Αρχιπέλαγος, πιστό στις αρχές του, θα συνεχίσει να παίρνει θέση στο συγκεκριμένο πρόβλημα, στο πλαίσιο των δράσεων που πραγματοποιεί με στόχο να συμβάλλει σημαντικά στην προστασία του περιβάλλοντος των ελληνικών θαλασσών και νησιών.

Θέλουμε να πιστεύουμε ότι οι ελληνικές, μη-κυβερνητικές περιβαλλοντικές οργανώσεις, αλλά και οι σχετικοί κρατικοί φορείς κατανοούν τη σοβαρότητα του θέματος και θα πάρουν δημοσίως θέση και θα σχολιάσουν το θέμα, δεδομένου ότι μια τέτοια απόπειρα αποσιώπησης δεν θα πρέπει να μείνει αναπάντητη, λόγω:
- της αναγκαιότητας άμεσης απάντλησης των καυσίμων και ανέλκυσης του ναυαγίου, για λόγους προστασίας του περιβάλλοντος και της δημόσιας υγείας, στην ευρύτερη περιοχή του Αιγαίου.
- της συμπεριφοράς των πλοιοκτητών, δεδομένου ότι με στόχο τον αποπροσανατολισμό της κοινής γνώμης, επιδίδονται σε προσπάθειες εκφοβισμού μίας μη-κυβερνητικής οργάνωσης, εκπροσωπώντας μία αλλοδαπή εταιρεία, με έδρα τις νήσους Μάρσαλ, ναυάγιο της οποίας είναι πιθανό να προξενήσει μεγάλη καταστροφή στις Ελληνικές θάλασσες.

Όταν οποιαδήποτε μη-κυβερνητική οργάνωση, που εργάζεται για την προστασία του περιβάλλοντος και το κοινωνικό όφελος, βάλεται από μία ιδιωτική εταιρεία της οποίας θίγει τα οικονομικά συμφέροντα, είναι ζήτημα αρχής να υπερασπιζόμαστε, την υποχρέωση και το συνταγματικό δικαίωμα των μη-κυβερνητικών οργανώσεων, να εργάζονται απρόσκοπτα για τους κοινωφελείς σκοπούς τους.

Πηγή: Αρχιπέλαγος, Ινστιτούτο Θαλάσσιας
και Περιβαλλοντικής έρευνας Αιγαίου (www.archipelago.gr)

Παρασκευή 14 Δεκεμβρίου 2007

Γιατί βιολογία?

Οι εξελίξεις στους διάφορους τομείς την Βιολογίας (σε συνεργασία και με άλλες επιστήμες όπως η ιατρική) είναι τόσες και τόσο σημαντικές που δεν υπάρχει περίπτωση να αγοράσετε μία εφημερίδα και να μη αναφέρεται σε ένα θέμα που αφορά στην επιστήμη της Βιολογίας. Έτσι, διαβάζοντας σήμερα των "Αγγελιοφόρο"βρίσκουμε δύο πολύ ενδιαφέροντα άρθρα.


Στο κόκκινο τα αιωρούμενα σωματίδια στην πόλη

Τα αιωρούμενα σωματίδια με διάμετρο κάτω των δέκα μικρομέτρων εξακολουθούν να αποτελούν το σημαντικότερο πρόβλημα ρύπανσης του ατμοσφαιρικού περιβάλλοντος της Θεσσαλονίκης. Παρά το γεγονός ότι σε σχέση με τη δεκαετία του �90 παρατηρείται την τρέχουσα δεκαετία σημαντική μείωση του μέσου όρου των τιμών τους σε όλη την πόλη, εξακολουθεί να παραμένει πολύ μεγάλος ο αριθμός των υπερβάσεων του ημερήσιου ορίου των 50 μικρογραμμαρίων ανά κυβικό μέτρο που έχει θέσει η Ευρωπαϊκή Ενωση, χωρίς να σημειώνονται πτωτικές τάσεις. Αρκεί να αναφερθεί ότι με βάση τις μετρήσεις του Σταθμού Ελέγχου Ατμοσφαιρικής Ρύπανσης του δήμου Θεσσαλονίκης, στην οδό Βενιζέλου, δύο στις τρεις μέρες κάθε χρόνο, στο κέντρο της πόλης γίνεται υπέρβαση του ορίου που έχει θέσει η ΕΕ, ενώ στο Επταπύργιο και τη Μαλακοπή, σημεία όπου οι σταθμοί δίνουν παραδοσιακά τις χαμηλότερες τιμές στη Θεσσαλονίκη, ανά τέσσερις μέρες καταγράφεται υπέρβαση.

Ωστόσο, πρέπει να σημειωθεί ότι με βάση πάντα τα στοιχεία του δήμου Θεσσαλονίκης μεταξύ των ετών 1989 - 1999 ο μέσος όρος τιμών των αιωρούμενων σωματιδίων, όπως καταγράφηκε από το σταθμό της Βενιζέλου, έφτανε στα 89,68 μικρογραμμάρια (μg)/κ.μ., ενώ από το 2000 και μέχρι το τέλος του 2006 «κατρακύλησε» στα 65,39 μικρογραμμάρια/κ.μ. Η πτώση του μέσου όρου έφτασε στο 27,09%. «Oι συγκεντρώσεις ρύπων σε σημεία αιχμής, όπως στην οδό Βενιζέλου, είναι πολύ υψηλές, έχουν όμως περιορισμένη δυσμενή επίδραση στην υγεία του γενικού πληθυσμού, λόγω του μικρού αριθμού αποδεκτών που εκτίθενται σ� αυτές. Oι τιμές του σταθμού στο δημαρχείο δεν πρέπει να χρησιμοποιούνται ως αντιπροσωπευτικές του ατμοσφαιρικού περιβάλλοντος της Θεσσαλονίκης. Αρκεί να αναφερθεί ότι στο Επταπύργιο, όπου βρίσκεται άλλος σταθμός μας, τη δεκαετία του �90 ο μέσος όρος τιμών των αιωρούμενων σωματιδίων ήταν στα 46,84 μικρογραμμάρια ανά κυβικό μέτρο, ενώ από το 2000 και μετά έπεσε στα 41,2 μικρογραμμάρια ανά κυβικό μέτρο. Η ποσοστιαία μείωση έφτασε στο 12,04%», τόνισε στον «Α» ο προϊστάμενος του Τμήματος Περιβάλλοντος του δήμου Θεσσαλονίκης, Μάξιμος Πετρακάκης. O ίδιος σημείωσε ακόμα ότι η κυκλοφορία των οχημάτων αποτελεί την κύρια πηγή αιωρούμενων σωματιδίων, ενώ η διασπορά τους εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τα μετεωρολογικά δεδομένα της περιοχής. «Oι επιδημιολογικές έρευνες έχουν τεκμηριώσει την ύπαρξη βραχυχρόνιων συνεπειών στην υγεία, ενώ υπάρχουν ενδείξεις και για σοβαρές μακροχρόνιες επιδράσεις», τόνισε ο κ. Πετρακάκης.

Πρέπει να σημειωθεί ακόμα ότι οι τιμές των αιωρούμενων σωματιδίων, σύμφωνα με τα στοιχεία του δήμου Θεσσαλονίκης, είναι εμφανώς χαμηλότερες κατά τους τρεις καλοκαιρινούς μήνες, ενώ αυξάνονται σημαντικά τους μήνες του χρόνου που το κρύο είναι εντονότερο. Επίσης, πολύ λιγότερα αιωρούμενα σωματίδια υπάρχουν στην ατμόσφαιρα του κέντρου της Θεσσαλονίκης τα Σαββατοκύριακα, σε σύγκριση με τις καθημερινές που λειτουργούν πολλές ώρες η αγορά, οι δημόσιες υπηρεσίες και οι επιχειρήσεις.

Ελπίδα από τα έργα

Την ανησυχία του, επειδή οι τιμές των αιωρούμενων σωματιδίων στο κέντρο της Θεσσαλονίκης είναι συχνά πάνω από το όριο της Ευρωπαϊκής Ενωσης, εξέφρασε ο αντιδήμαρχος Περιβάλλοντος και Πρασίνου του δήμου Θεσσαλονίκης, Νίκος Παπαγιαννόπουλος. Μάλιστα, τόνισε ότι από το 2010 η κατάσταση θα είναι πιο πιεστική, αφού το αποδεκτό όριο από την Ευρωπαϊκή Ενωση θα κατέβει στα 20 μικρογραμμάρια/κ.μ. και με βάση τις σημερινές συνθήκες η Θεσσαλονίκη είναι αδύνατον να το πιάσει. Προκειμένου να βελτιωθεί η κατάσταση, ο κ. Παπαγιαννόπουλος στήριξε τις ελπίδες του στην κατασκευή των μεγάλων συγκοινωνιακών έργων υποδομής (μετρό, υποθαλάσσια αρτηρία και εξωτερική περιφερειακή).

Oι άλλοι ρύποι

O αντιδήμαρχος Περιβάλλοντος και Πρασίνου Θεσσαλονίκης υποστήριξε ακόμα ότι από το 1989 μέχρι σήμερα παρατηρήθηκε σημαντική μείωση των τιμών των πρωτογενών ατμοσφαιρικών ρύπων στο κέντρο της Θεσσαλονίκης, όπως το μονοξείδιο του άνθρακα, το διοξείδιο του θείου, το άζωτο και το όζον (δείκτης των φωτοχημικών ρύπων), όμως το τελευταίο αυξήθηκε στην περιφέρεια της πόλης. Είναι ιδιαίτερα ενθαρρυντικό ότι σπάνιες φορές το χρόνο οι τιμές των παραπάνω στοιχείων ξεπερνούν στη Θεσσαλονίκη τα όρια που έχει θέσει η Ευρωπαϊκή Ενωση.

Ηχορύπανση

Σημαντικό πρόβλημα ηχορύπανσης έχει η Θεσσαλονίκη, με βάση τις μετρήσεις θορύβου που έγιναν από το Tμήμα Περιβάλλοντος του δήμου Θεσσαλονίκης, σύμφωνα με τον υπεύθυνο ελέγχου ατμοσφαιρικής ρύπανσης του δήμου, Απόστολο Κελέση. Ωστόσο, νέα δεδομένα φαίνεται ότι προκαλεί η κυκλοφοριακή συμφόρηση, αφού ελάττωσε τα επίπεδα ηχορύπανσης σε κεντρικούς οδικούς άξονες της πόλης σε σχέση με πριν από 15 χρόνια, αλλά παράλληλα επιδείνωσε το πρόβλημα σε δευτερεύοντες δρόμους.

Oπως αναφέρει χαρακτηριστικά ο κ. Κελέσης, η συνεχής αύξηση του στόλου των οχημάτων στην περιοχή της Θεσσαλονίκης κατά τη διάρκεια των ετών 1989 - 2000, η οποία έφτασε το 5,4% κάθε χρόνο, είχε ως αποτέλεσμα να δημιουργηθεί σημαντική κυκλοφοριακή συμφόρηση, να περιοριστεί η ταχύτητα των αυτοκινήτων στα 20 χιλιόμετρα/ώρα και έτσι να μειωθεί ο θόρυβος στους κεντρικούς δρόμους.

Ωστόσο, η ηχορύπανση σε βασικές αρτηρίες με μεγάλη κίνηση αυτοκινήτων εξακολουθεί να παραμένει σε υψηλά επίπεδα, με χαρακτηριστικότερα παραδείγματα τις οδούς Εγνατία, Τσιμισκή και Βασιλίσσης Oλγας. Εξάλλου, δευτερεύοντες δρόμοι του κέντρου της Θεσσαλονίκης, στους οποίους τα τελευταία χρόνια αυξήθηκε η ηχορύπανση, είναι η Αντιγονιδών, η Δωδεκανήσου και η Διοικητηρίου.


Βρήκαν το γονίδιο της καρδιακής ανεπάρκειας

Νέους ορίζοντες στην αντιμετώπιση της καρδιακής ανεπάρκειας ανοίγει ο εντοπισμός του γονιδίου που ευθύνεται για την εμφάνιση της νόσου. Πρόκειται για το γονίδιο της φωσφολαμβάνης που ρυθμίζει τη λειτουργία του μυοκαρδιακού κυττάρου και το οποίο εντοπίστηκε για πρώτη φορά σε άνθρωπο από ομάδα ερευνητών της B� Πανεπιστημιακής Kαρδιολογικής Kλινικής στο νοσοκομείο «Aττικόν» σε συνεργασία με το Πανεπιστήμιο Σινσινάτι των HΠA και το Iδρυμα Iατροβιολογικών Eρευνών της Ακαδημίας Αθηνών.

«Η ανακάλυψη του γονιδίου, το οποίο, όταν υποστεί μετάλλαξη, οδηγεί σε καρδιακή ανεπάρκεια, ανοίγει το δρόμο για τη διερεύνηση νέων θεραπευτικών στόχων», τόνισε σε χτεσινή συνέντευξη Τύπου η ερευνήτρια του Ιδρύματος Ιατροβιολογικών Ερευνών, Δέσποινα Σανούδου, με αφορμή το 3ο Ετήσιο Διεθνές Συνέδριο «Εξελίξεις 2007 και Προοπτικές 2008 στην Καρδιολογία» που ξεκινά σήμερα στην Αθήνα. Σύμφωνα με την ίδια, οι ερευνητές εστιάζουν στη μελέτη των μοριακών μηχανισμών της καρδιακής ανεπάρκειας. Δηλαδή, τι συμβαίνει μέσα στα κύτταρα της καρδιάς που οδηγεί στην εμφάνιση και εξέλιξη των παθήσεών της.

Oπως είπε η κ. Σανούδου, το συγκεκριμένο γονίδιο, η φωσφολαμβάνη, που ανακάλυψαν οι επιστήμονες, παίζει σημαντικό ρόλο στη λειτουργία της καρδιάς, καθώς καθορίζει τη διακίνηση του ασβεστίου κατά τη διαστολή και τη συστολή της καρδιάς. Oι μεταλλάξεις του γονιδίου της φωσφολαμβάνης οδηγούν σε πλήρη αδυναμία σύνθεσης ή σε σύνθεση μη φυσιολογικής φωσφολαμβάνης, με αποτέλεσμα την εκδήλωση καρδιακής ανεπάρκειας.

Διαγνωστικό τεστ

Σύμφωνα με τους ειδικούς, όσοι Ελληνες φέρουν το μεταλλαγμένο γονίδιο κινδυνεύουν να παρουσιάσουν σε νεαρή ηλικία (18 - 40 ετών) καρδιακή ανεπάρκεια, ακόμη και να χάσουν τη ζωή τους. Γι� αυτόν το λόγο αναπτύσσεται ήδη ένα διαγνωστικό τεστ, μια μέθοδος αναζήτησης της γονιδιακής μετάλλαξης, ενώ η φωσφολαμβάνη αποτελεί στόχο για τη φαρμακευτική αντιμετώπιση της καρδιακής ανεπάρκειας. Κάποιες φαρμακευτικές εταιρίες έχουν αρχίσει να εξετάζουν την πιθανή δράση μιας τέτοιας θεραπείας στο επίπεδο της φωσφολαμβάνης και αναμένονται σύντομα τα πρώτα αποτελέσματα. Παράλληλα στο εργαστήριο έχει εφαρμοστεί γονιδιακή θεραπεία σε πειραματόζωα με πολύ καλά αποτελέσματα. Στα πειραματόζωα αντιμετωπίστηκε η καρδιακή ανεπάρκεια και επανήλθε η λειτουργικότητα των καρδιακών κυττάρων. Ωστόσο, είναι ακόμη πολύ νωρίς για να εφαρμοστεί αυτή η θεραπεία σε ασθενείς. Εκτιμάται ότι εντός της επόμενης δεκαετίας οι γιατροί θα μπορούν να εφαρμόσουν τη γονιδιακή θεραπεία και στον άνθρωπο.


Αυτό λοιπόν είναι ένα παράδειγμα γιατί η βιολογία είναι τόσο σημαντική (αν και συνήθως παραγκωνισμένη)

Παρασκευή 7 Δεκεμβρίου 2007

Μία κοινωνικοοικινομική προσέγγιση της βιοποικιλότητας

Ως βιοποικιλότητα ορίζεται η ποικιλ0μορφία της ζωής σε όλες τις εκφάνσεις της (Gaston & Spicer, 2002). Ο όρος της βιοποικιλότητας είναι λίγο πολύ γνωστός σε όλους μας, είτε από τα ΜΜΕ, είτε από βιβλία, ή ακόμα και από την καθημερινότητά μας. Η αξία αυτής ανεκτίμητη (σκεφτείται πόση βιοποικιλότητα χρειάζεται για να τραφούμε, να ντυθούμε ακόμα και να διασκεδάσουμε!). Ακόμη, από την εμπειρία μας καταλαβαίνουμε ότι η αφνονία των ειδών δεν είναι ίδια σε κάθε περιοχή. Κάποιες έρευνες δείχνουν ότι ο αριθμός των διαφορετικών ειδών μιας περιοχής είναι μεγαλύτερος όσο πιο κοντά στα μεσαία γεωγραφικά πλάτη βρισκόμαστε. Τα παρακάτω διαγράμματα αποδεικνύουν το ίδιο (Gaston et al., 1995).





Εικόνα 1. Κατά γεωγραφικό πλάτος διαβάθμιση της αφθονίας των οικογενειών για (a) σπερματόφυτα, (b) σκαθάρια, (c) αμφίβια, (d) ερπετά, (e) θηλαστικά. Κάθε σημείο αντιπροσωπεύει τον αριθμό των οικογενειών σε κάθε σύνολο περιοχών έκτασης 611.000 τετραγωνικών χιλιομέτρων. Οι κατά γεωγραφικό πλάτος ζώνες έχουν φορά από το Βορρά (1) προς το Νότο (24), ενώ ο ισημερινός βρίσκεται μεταξύ των ζωνών 12 και 13.

Βλέπουμε λοιπόν ότι οι αφθονία των οικογενειών (και κατά συνέπεια η βιοποικιλότητα) είναι υψηλότερη στα πλάτη κοντά στον ισημερινό. Ο Huston το 1994 θέλησε να συσχετίσει το γεωγραφικό πλάτος των χωρών της γης με το κατά κεφαλήν ΑΕΠ (Ακαθάριστο Εθνικό Προϊόν) σε αμερικάνικα δολλάρια. Το παρακάτω διάγραμμα είναι μία χοντρική απεικόνισή του, καθώς δεν μπόρεσα να το περάσω αυτούσιο στον υπολογιστή.

Βλέπουμε, λοιπόν, ότι στα μικρά γεωγραφικά πλάτη η οικονιμική κατάσταση είναι πολύ χειρότερη από αυτή των μεγάλων γεωγραφικών πλατών. Συσχετίζοντας αυτό με το γεγονός ότι στα μικρά γεωγραφικά πλάτη η βιοποικιλότητα είναι μεγαλύτερη απ'ότι στα μεγάλα, βλέπουμε ότι όσο μικρότερο είναι το κατά κεφαλήν ΑΕΠ μιας περιοχής τόσο μεγαλύτερη είναι η βιοποικιλότητά της. Αυτό πιθανότατα έχει στενή σχέση με τη δυνατότητα της βιοποικιλότητας να διατηρείται εύκολα στις ανεπτυσσόμενες χώρες.

Ο αχόρταγος δυτικός τρόπος ζωής αποτυπώνει το στίγμα του στην μειωμένη βιοποικιλότητα των περιοχών όπου αυτός εφαρμόζεται.


Για παραπάνω πληροφορίες βλέπε:

Gaston, K.J., & Spicer J.I.,2002. Βιοποικιλότητα, Μία εισαγωγή, Επιμέλεια Απόδοσης στα Ελληνικά Χ. Χιντήρογλου & Δ. Βαφείδης. University Studio Press, Θεσσαλονίκη

Flessa, K.W. & D. Jablonski, 1995. Biogeography of recent marine bivalve molluscs and its implications for paleobiogeography and the geography of extinction : a progress report. Historical Biology, 10, 1209-1212
Gaston, K.J., Williams, P.H., Eggleton, P. & C.J. Humphries, 1995. Large scale patterns of biodiversity: spatial variation in family richness. Proccedings of the Royal Society of London Series B, 260, 149-154
Sutton, S.L. & N.M. Collins, 1991. Inserts and tropical forest conservation. In: The Conservation of Insects and their Habitats (eds N.M. Collins & J.A. Thomas), pp 405-424. Academic Press, London
Huston, M.A., 1994. Biological Diversity: the Coexistence of Species on Changing Landscapes. Cambridge University Press, Cambridge

Τρίτη 27 Νοεμβρίου 2007

Ασυνειδησία που… σκοτώνει

Την Κυριακή που μας πέρασε (25/11) επισκεφθήκαμε τη λιμνοθάλασσα του Καλοχωρίου για ορνιθοπαρατήρηση (birdwatching). Στην πανέμορφη αυτή περιοχή υπάρχει πλούσια ορνιθοπανίδα πράγμα που δικαιολογεί το γεγονός ότι καταλαμβάνει τη δεύτερη θέση στην λίστα επισκεψιμότητας στην βάση δεδομένων για καταγραφές πτηνών της Ορνιθολογικής Εταιρίας (www.worldbirds.org/greece).


Φυσικά, εκτός από birdwatchers την περιοχή επισκέφθονται και πολλοί κυνηγοί. Από τη στιγμή που η νομοθεσία επιτρέπει το κυνήγι σε ένα τόσο πλούσιο υγρότοπο, εμείς δε μπορούμε να πούμε τίποτα.. όταν όμως σεβασμό προς τη νομοθεσία δείχνουμε μόνο εμείς και μια μερίδα κυνηγών τα πράγματα γίνονται άσχημα. Αυτό γιατί η άλλη μερίδα των κυνηγών πυροβολεί πουλιά που απαγορεύεται, και μάλιστα απειλούμενα πουλιά. Ένα από αυτά είναι η λαγγόνα (Phalacrocorax pygmeus).


Η λαγγόνα μπορεί να θεωρείται πολύ κοινή στους υγρτόπους της Βορείου κυρίως Ελλάδας, αλλά η κατάσταση παγκοσμίως δεν είναι έτσι.. αλλά αποτελεί είδος που κινδυνεύει. Η Ελλάδα είναι η μόνη χώρα της Ε.Ε. που η λαγγόνα αναπαράγεται. Οι κυνηγοί λοιπόν, για τους οποίους αναφερθήκαμε παραπάνω (δύο εκ των οποίων φαίνονται στην παρακάτω φωτογραφία) κυνηγούν λαγγόνες! Και δεν τις κυνηγούν για να τις φάνε, ή για να τις πουλήσουν για να ζήσουν.. Τις κυνηγούν επειδή έχουν κόμπλεξ! Επειδή πληγώνεται ο εγωισμός τους που δεν μπορόυν να πετύχουν τίποτα, καθώς οι πάπιες κρύβονται καλά! Επειδή είναι αιμοβόροι! Για αυτό τις κυνηγούν! Και μετά τις αφήνουν εκεί, δεν τις παίρνουν καν μαζί τους, γιατί σε αυτήν την περίπτωση θα τους έπιανε η θηροφυλακή αν τύχαινει να τους ελέγξει.


Η λύση στο πρόβλημα αυτό είναι δύσκολη, και δεν είναι τους παρόντος. Επιγραμματικά θα αναφέρουμε ότι, πρώτον, τέτοιου είδους κυνηγοί πρέπει να απομονώνονται από την ίδια την κυνηγετική κοινότητα και δεύτερον ότι η θηροφυλακή θα έπρεπε να περιπολεί συχνά σε τέτοια μέρη όπου μαζεύονται πολλοί κυνηγοί και υπάρχουν είδη που χρίζουν προσοχής.

Τρίτη 20 Νοεμβρίου 2007

Απειλή για τον Αξιό

Τον κίνδυνο της ρύπανσης με 180 τόνους θειικού οξέος αντιμετωπίζει ο ποταμός Αξιός. Η συγκεκριμένη ποσότητα επικίνδυνου υλικού απειλεί να μετατρέψει τον Αξιό σε «νεκρό» ποτάμι, με ανυπολόγιστες συνέπειες για το Θερμαϊκό, τη Θεσσαλονίκη και την πεδιάδα που διατρέχει, εφόσον αποδειχτούν αληθή τα όσα υποστηρίζουν οι οικολογικές οργανώσεις των Σκοπίων και της Θεσσαλονίκης. Από χτες έχει σημάνει συναγερμός σε ΠΓΔΜ και Ελλάδα, καθώς η οικολογική οργάνωση «Βίλα Ζόρα» των Σκοπίων κατήγγειλε πως ελλοχεύει κίνδυνος διαρροής της συγκεκριμένης ποσότητας θειικού οξέος στον Αξιό από δεξαμενή που εμφανίζει ήδη ρωγμές και σκουριά.

Η δεξαμενή ανήκει σε βιομηχανία της περιοχής Βέλες που ευθύνεται για διάφορα επεισόδια ρύπανσης, σύμφωνα με τις συνεργαζόμενες οικολογικές οργανώσεις των δύο χωρών, στο πλαίσιο του βαλκανικού συστήματος ειδοποίησης επεισοδίων ρύπανσης που έχει στηθεί. Την καταγγελία δημοσιοποίησε στον «Α» ο νομαρχιακός σύμβουλος και μέλος του δικτύου των οικολογικών οργανώσεων, Μιχάλης Τρεμόπουλος.

Ρωγμές


Oι πληροφορίες, που έχουν δει το φως της δημοσιότητας και στα μέσα μαζικής επικοινωνίας της γειτονικής χώρας, αναφέρουν ότι η δεξαμενή της συγκεκριμένης βιομηχανίας εμφανίζει μεγάλες ρωγμές και σκουριά εξαιτίας της μη λήψης των απαιτούμενων μέτρων συντήρησης. Η μονάδα είχε αγοραστεί στο παρελθόν από Ελληνα επιχειρηματία, όμως εγκαταλείφθηκε πριν από τρία χρόνια. Το εργοστάσιο έκλεισε, όμως τα επικίνδυνα υλικά παρέμειναν μέσα, με αποτέλεσμα από την ανυπαρξία συντήρησης οι αποθηκευτικοί χώροι σήμερα να εμφανίζουν σοβαρότατα προβλήματα. «Η βιομηχανία αυτή είχε περάσει σε ελληνικά χέρια, αλλά επειδή υπήρχαν έντονα προβλήματα στην υγεία των κατοίκων και ιδιαίτερα των παιδιών, τα τελευταία χρόνια ανέστειλε τις εργασίες της. Η ποσότητα του θειικού οξέως βρίσκεται αποθηκευμένη σε δεξαμενή, αλλά έχουν εμφανιστεί ρωγμές και υπάρχει σοβαρός κίνδυνος διαρροής. Για τον κίνδυνο αυτόν ενημέρωσαν την Oικολογική Κίνηση Θεσσαλονίκης εκπρόσωποι της οικολογικής οργάνωσης �Βίλα Ζόρα� από το Βέλες, λέγοντας ότι εδώ και ένα μήνα οι οικολόγοι και πρώην εργαζόμενοι της βιομηχανίας είχαν στείλει σχετική επιστολή στον προσωρινό διευθυντή της βιομηχανίας, Ράντοσλαβ Κίπροσκι, και προειδοποίησαν και τον αντιπρόεδρο της κυβέρνησης και το υπουργείο Περιβάλλοντος, πως αν δεν ληφθούν άμεσα μέτρα για τη συντήρηση της δεξαμενής, υπάρχει κίνδυνος διαρροής του θειικού οξέως στον Αξιό. Μέχρι σήμερα δεν έχουν πάρει απάντηση», επισήμανε ο κ. Τρεμόπουλος.

Επεισόδια


Επεισόδια διαρροής θειικού, αλλά και υδροφθορικού οξέος από εργοστάσια στην περιοχή των Σκοπίων και ειδικά στην ευρύτερη περιοχή της πόλης Βέλες έχουν καταγραφεί κατ� επανάληψη στο παρελθόν. Μάλιστα, στα νερά του Αξιού στη γειτονική χώρα έχουν εντοπιστεί μεταλλαγμένα ψάρια (φαινόταν ο σκελετός τους), ενώ πολλά από τα προβλήματα δημόσιας υγείας στους πληθυσμούς των παραποτάμιων περιοχών έχουν αποδοθεί στη ρύπανση των νερών του ποταμού.

Oπως υποστηρίζει η Oικολογική Κίνηση Θεσσαλονίκης, «στην ΠΓΔΜ σήμερα ο Αξιός ρυπαίνεται από χημικά απόβλητα εργοστασίων και δέχεται ανεξέλεγκτα τα αστικά λύματα της πόλης των Σκοπίων και άλλων περίπου 13 μικρότερων πόλεων. Στην περιοχή του Βέλες, που είναι πλέον η πιο προβληματική, τα νερά του Αξιού μπαίνουν στην τέταρτη (ΙV) κατηγορία (που σημαίνει ότι επιτρέπεται η χρήση τους μόνο στη βιομηχανία) και στην έξοδο από την περιοχή το νερό ξεφεύγει από κάθε κατηγορία μέτρησης. Σ� αυτήν την περιοχή έχουμε την είσοδο νερών στον Αξιό από δύο μεγάλους παραποτάμους του, τον Μπάμπουνα και τον ποταμό Τόπολκα, στον οποίο ρίχνονται τα απόβλητα από αρκετές βιομηχανίες, αρκετές μονάδες εκτροφής χοίρων και βοοειδών, αλλά και όλα τα αστικά λύματα της περιοχής».

Το ευτύχημα για την Ελλάδα είναι ότι το ρυπογόνο φορτίο «εκτονώνεται» ή σωστότερα οι επιπτώσεις του περιορίζονται σημαντικά, καθώς υπάρχει αραίωση στο νερό του ποταμού μέχρι να φτάσει στο ελληνικό έδαφο
ς.

Το παραπάνω άρθρο είναι από την εφημερίδα Αγγελιοφόρος και δημοσιεύθηκε στις 20/11/2007. Θα το βρείτε στη σελίδ
α http://www.agelioforos.gr/archive/article.asp?date=11/20/2007&page=11
Η πολιτική των Σκοπίων στο θέμα του Αξιού ποταμού είναι πολύ απειλιτική για την υγεία των Ελλήνων πολιτών. Συμπληρωματικά να αναφέρουμε ότι στη γειτονική χώρα βρίσκετε περίπου το 90% του ποταμού και ότι κατά το μήκος του έχουν κατασκεύσει 12 φράγματα. Το μέλλον παρουσιάζεται δυσοίωνιο καθώς δρομολογείται η κατασκευή άλλων 14 φραγμάτων πράγμα που θα σημάνει την καταστροφή της ελληνικής πλευράς του ποταμού. Εκτός από την υγεία του ανθρώπου όμως, απειλείται και ένα πολύ πλούσιο οικοσύστημα καθώς το δέλτα του Αξιού-Λουδία-Αλιάκμονα αποτελεί Υγρότοπο Διεθνούς Σημασίας (Ramsar) και εντάσσεται στο Δίκτυο Natura2000.

Κυριακή 18 Νοεμβρίου 2007

Φωτιές στα δάση: μύθοι και πραγματικότητα

[Μια διαφορετική προσέγγιση]

? Δεν υπάρχει πραγματική έννοια «Δάσος» στη φύση.
Σωστό.
Η φύση δεν φτιάχνει εκ του μη όντος δάση, ο όρος είναι τεχνητό δημιούργημα. Οι οργανισμοί και το αβιοτικό τους περιβάλλον συγκροτούν οικοτόπους όπου διάφορα είδη χλωρίδας και πανίδας είναι σε συνεχή αλληλεπίδραση. Το αν κάποιος οικότοπος θα έχει δέντρα ή όχι είναι δευτερεύουσας οικολογικής σημασίας.

? Τα δάση είναι τα πλουσιότερα χερσαία οικοσυστήματα.
Η σχεδόν προφανής απάντηση «σωστό» δεν ισχύει πάντα και μάλιστα δεν ισχύει σχεδόν καθόλου στη νότια και νησιωτική Ελλάδα. Τα μεσογειακά δάση χαλεπίου και τραχείας είναι οικοσυστήματα με ελάχιστα είδη χλωρίδας και πανίδας συγκρινόμενα με ορισμένα φρυγανικά οικοσυστήματα.

? Περισσότερα δάση = περισσότερα πουλιά.
Λάθος
αν μιλάμε για αριθμό ειδών και μεγαλύτερο λάθος αν μιλάμε για σπάνια και προστατευόμενα είδη. Ειδικά για την Ελλάδα τα χερσόβια πουλιά που θεωρούνται ως έχοντα ανάγκη προστασίας προτιμούν άλλα ενδιαιτήματα, συνήθως ανοιχτά εδάφη ή ακόμα και καλλιέργειες. Ακόμα και αυτά που φωλιάζουν στα δάση χρειάζονται τις γειτονικές εκτάσεις με λιβάδια και καλλιέργειες για να τραφούν.

? Τα δάση καιγόταν και πριν την έλευση του Homo sapiens αλλά ο «νοήμων» πίθηκος έκανε τη φωτιά πολύ περισσότερο συχνή.
Σωστό
και μάλλον προφανές, αλλά δεν είναι γνωστό αν σήμερα καίγονται μεγαλύτερες εκτάσεις από αυτές που πρωτοέκαψαν οι προγονοί μας.

? Τα μεσογειακά δάση και οι θαμνότοποι είναι προσαρμοσμένοι στη φωτιά και αναγεννιούνται μετά από αυτή.
Σωστό
αν και όχι προφανές. Πολλοί δυσκολεύονται να πιστέψουν ότι, για παράδειγμα, ένα δάσος με χαλέπιο πεύκη αναγεννιέται μόνο με τη φωτιά, την έχει ανάγκη.

? Πολλές φωτιές είναι εντελώς φυσικές χωρίς καμία παρέμβαση του ανθρώπου.
Αλήθεια που «δεν πουλάει». Διαστήματα με μεγάλη ξηρασία, καιρός θερμός και ανεμώδης είναι ικανές συνθήκες για να πυροδοτήσουν την ανάφλεξη και να διευρύνουν την εξέλιξη της πυρκαγιάς ακόμα και σε δάση που σπάνια καίγονται, όπως τα ορεινά δάση ελάτης και οξυάς.

? Πολλές μικρές φωτιές σε διαφορετικά κάθε φορά σημεία του δάσους είναι προτιμότερες από την καθόλου φωτιά.
Σωστό
αλλά θεωρείται ταμπού το να λέγεται! Και όμως αν ένα τμήμα δάσους, ιδιαίτερα ένα μεσογειακό πευκοδάσος, δεν καεί όταν ωριμάσει η καύσιμη ύλη αυξάνει και τελικά η καταστροφή γενικεύεται στο τέλος περνώντας και σε μη ώριμα για να καούν τμήματα. Οι συχνές μικρές σε έκταση φωτιές σε διαφορετικά κάθε φορά σημεία και σε τάξη χρόνου τέτοια ώστε το οικοσύστημα να μπορεί να ανακάμψει είναι σε τελική ανάλυση ωφέλιμες.

? Στο δάσος οποιαδήποτε ανθρώπινη παρέμβαση είναι καταστρεπτική.
Λάθος. Πολλές ανθρώπινες δραστηριότητες όπως η μερική βόσκηση, η επιλεκτική υλοτομία, η συλλογή ξηρών κλαδιών, η συλλογή ρυτίνης και άλλες, μπορούν να κρατούν το δάσους σε κατάσταση μη αναφλέξιμη για πολλά χρόνια, αν και μια φυσική φωτιά είναι σχεδόν αναπόφευκτη. Αντίθετα πολλά παρθένα δάση καίγονται στις μέρες μας και κακώς αναρωτιόμαστε γιατί. Και ακόμη, δάση με ανθρώπινη δραστηριότητα έχουν πολλές φορές αυξημένη βιοποικιλότητα σε σχέση με γειτονικά παρθένα.

? Οι περισσότεροι εμπρησμοί στην Ελλάδα είναι από πρόθεση.
Δύσκολο να το πει κανείς αφού παντού τα υπάρχοντα στοιχεία είναι ελλιπή
. Πρόθεση μπορεί κανείς να καταλογίσει σε κτηνοτρόφους. Είναι όμως γνωστό ότι οι πυλώνες της ΔΕΗ σκορπούν σπίθες ολόγυρα, ότι ο νεοέλληνας δεν ξεχνάει να πετάξει το αναμμένο τσιγάρο του όπου βρει και ότι οι δρόμοι που ανοίγονται σχεδόν παντού αυξάνουν το κίνδυνο ανάφλεξης. Και βέβαια υπάρχουν οι αμέτρητες χωματερές τεράστια ευθύνη της τοπικής αυτοδιοίκησης.

? Οι εμπρηστές ευθύνονται για την αποδάσωση στην Ελλάδα.
Αν αφήσουμε έξω την πολύπλοκη περίπτωση της Αττικής πρόκειται για διπλό μύθο. Αφενός γιατί τα δάση ως σύνολο έχουν αυξηθεί στην Ελλάδα λόγω της εγκατάλειψης της ορεινής και ημιορεινής γης (ακόμα και αν προσμετρηθούν οι μεγάλες φετινές φωτιές) οπότε επικρατεί η δάσωση και η φυσική αναγέννηση, όχι η αποδάσωση. Κι αφετέρου γιατί δεν χρειάζεται εμπρηστής για να αποχαρακτηριστεί μια έκταση από δασική. Διεκδικούμενες εκτάσεις για αξιοποίηση οποιασδήποτε μορφής είναι ευκολότερο να αποχαρακτηριστούν από δασικές ως άκαυτες παρά σαν καμένες. Αν καούν και η περιοχή χαρακτηριστεί αναδασωτέα οι νομικοί περιορισμοί είναι περισσότεροι και τα «παραθυράκια» λιγοτερα.

? Πρέπει να κάνουμε προληπτικά δρόμους και αντιπυρικές λωρίδες.
Λάθος, γιατί απλά αυξάνουμε την πιθανότητα ανάφλεξης από την αυξημένη ανθρώπινη δραστηριότητα.

? Ό,τι καεί πρέπει να αναδασωθεί αμέσως, έστω και τεχνητά.
Λάθος
και μάλιστα τεράστιο. Απλά θα γράψω το γνωστό «η φύση ξέρει καλύτερα» και ορίζει αυτή τους χρόνους επανάκαμψης για κάθε περίπτωση.

? Πάντα μετά τη φωτιά το έδαφος διαβρώνεται. Και είναι αναγκαία τα αντιπλημμυρικά έργα με κορμοδέματα και κλαδοπλέγματα.
Αρκετές φορές είναι λάθος! Ειδικά στα ασβεστολιθικά εδάφη δεν υπάρχει καμιά σοβαρή διάβρωση, το έδαφος διαβρώνεται προς το εσωτερικό της γης και όχι στα κατάντη. Σε περιπτώσεις σαθρών εδαφών (π.χ. Ηλεία) τα κορμοδέματα έχουν νόημα σε επιλεγμένες θέσεις ρεμάτων -και μόνο- αλλά πρέπει να απομακρύνονται την επόμενη χρονιά για να μην συσσωρεύεται πρόσθετη καύσιμη ύλη.

? Το υπάρχον άρθρο 24 του Συντάγματος προστατεύει το περιβάλλον και πρέπει να μείνει ως έχει.
Λάθος
. Το άρθρο αυτό δε αρκεί και είναι σκέτος αναχρονισμός. Ένα σύγχρονο άρθρο 24 θα έβλεπε ως προστατευέα αντικείμενα τους τύπους οικοτόπων της οδηγίας 92/43 και την ανάγκη ετερογένειας των οικοσυστημάτων.

? Με το δασολόγιο θα προστατευτούν τα δάση.
Άλλος ένας μύθος. Το δασολόγιο και το κτηματολόγιο είναι αναγκαία εργαλεία του κράτους αλλά όχι αυτά καθαυτά που θα προστατεύσουν το φυσικό περιβάλλον. Η ουσία έγκειται στην ουσιαστική αποδοχή της σύγχρονης κατάταξης των οικοτόπων και στην οδηγία 92/43 που σκοπίμως αγνοείται από πολλούς. Δυστυχώς, οικολογικές οργανώσεις και ενεργοί πολίτες πέφτουν συχνά στην ίδια παγίδα. Χρειαζόμαστε επειγόντως «Οικοτοπολόγιο»!

Μιχάλης Δρετάκης, Βιολόγος – ορνιθολόγος
MSc οικολογίας, Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Κρήτης Π.Κ.

πηγή: περιοδικό ΟΙΩΝΟΣ,
ελληνική ορνιθολογικη εταιρία,
τεύχος 30 Ιούνιος-Σεπτέμβριος 2007

Σάββατο 17 Νοεμβρίου 2007

Επανωμή… ένα μήνα μετά

Πριν ένα μήνα περίπου είχαμε γράψει ένα άρθρο για την κατάσταση που διαπιστώσαμε ότι επικρατούσε στην λιμνοθάλασσα της Επανωμής. Πριν μία εβδομάδα (Κυριακή 11-11-2007) που ξαναεπισκεφθήκαμε την περιοχή είδαμε στον χώρο που βρισκόταν τα μπάζα να βγαίνουν καπνοί και να υπάρχει μία έντονη δυσοσμία από καμένα σκουπίδια. Η φωτιά όπως μάθαμε αργότερα έκαιγε από την Τρίτη (6-11-2007). Στις φωτογραφίες που ακολουθούν φαίνεται πως ήταν η κατάσταση την Κυριακή.. Ενημερωθήκαμε ότι η Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρία μελετάει την κατάσταση και έχει αναρτήσει ένα δελτίο τύπου για την όλη παράνομη δραστηριότητα που εξελίσσεται στην περιοχή. Για παραπάνω πληροφορίες λοιπόν μπορείτε να ανατρέξετε στην παρακάτω σελίδα:

http://www.ornithologiki.gr/gr/politiki/show_article.php?artID=242&locale=gr




Τρίτη 13 Νοεμβρίου 2007

Χωματερή νεκρών ζώων η Κορώνεια

Την ώρα που ο νομάρχης Θεσσαλονίκης, Παναγιώτης Ψωμιάδης, πάλευε στις Βρυξέλλες για να αποσπάσει παράταση στην εκτέλεση των έργων του αναθεωρημένου στρατηγικού σχεδίου για τη σωτηρία της λίμνης Κορώνειας, δείγμα των επιπτώσεων που έφερε η καθυστέρηση στην έναρξή τους, η λίμνη πληγωνόταν γι� ακόμη μια φορά από ασυνείδητους. O Φορέας Διαχείρισης Εθνικού Πάρκου Κορώνειας - Βόλβης - Μακεδονικών Τεμπών εντόπισε τα κουφάρια αγελάδων, πεταμένα μέσα σε ένα ρέμα της Νυμφόπετρας, που καταλήγει στη λίμνη.

Το φαινόμενο έχει πάρει ανεξέλεγκτες διαστάσεις, καθώς η ευρύτερη περιοχή της επαρχίας Λαγκαδά είναι κτηνοτροφική και έχει μετατραπεί σε χωματερή νεκρών ζώων. Η ανεύρεση κουφαριών σε ρέματα, χαντάκια, αγροτικές περιοχές, αυτοσχέδιες και ανεξέλεγκτες χωματερές είναι σύνηθες φαινόμενο στην περιοχή, με δεδομένους τους κινδύνους τόσο για τη ρύπανση του περιβάλλοντος και της λίμνης, όσο και για τη δημόσια υγεία, αφού σε ορισμένες περιπτώσεις οι ασυνείδητοι πετούν τα νεκρά ζώα ακόμη και δίπλα σε σπίτια και κατοικημένες περιοχές.

Χωρίς έλεγχο

Oπως τόνισε ο πρόεδρος του φορέα, Σάββας Αναστασιάδης, «εδώ και πολύ καιρό εντοπίζουμε τέτοιου είδους έκνομες πράξεις. Μέχρι σήμερα περιοριστήκαμε σε συστάσεις προς τους κτηνοτρόφους της περιοχής, ώστε μέσα από την ευαισθητοποίηση να αποτρέψουμε αυτό το επικίνδυνο και απαράδεκτο φαινόμενο. Από τη στιγμή που φαίνεται πως ορισμένοι δε συμμορφώνονται αποφασίσαμε να δημοσιοποιούμε τις παρανομίες και να απευθυνόμαστε στις αρμόδιες αρχές, ώστε να επιβληθούν κυρώσεις στους υπευθύνους. Εχουμε εστιάσει το ενδιαφέρον μας στις παράνομες γεωτρήσεις, τις παράνομες αμμοληψίες και την ανεξέλεγκτη απόρριψη νεκρών ζώων, διότι κάποια στιγμή πρέπει να κάνουμε πράξη την πρόθεσή μας να προστατεύσουμε τη λίμνη Κορώνεια. Τα νεκρά ζώα ήταν πεταμένα σε ρέμα που οδηγεί στη λίμνη, με άμεσο κίνδυνο για το οικοσύστημα και κίνδυνο για τη δημόσια υγεία. Oι δήμοι είναι υπεύθυνοι για τη διαχείριση τέτοιου είδους απορριμμάτων, ενώ στην περιοχή υπάρχει η δυνατότητα είτε ταφής τους σε οργανωμένο χώρο, είτε αποτέφρωσης, που είναι και η πλέον ενδεδειγμένη μέθοδος διαχείρισης».

Εύκολη λύση

O μοναδικός αποτεφρωτήρας της περιοχής είναι στα σφαγεία Ταχματζίδη, όπου μπορεί κάποιος πληρώνοντας το τίμημα να κάψει τα κουφάρια των ζώων. Ωστόσο, ορισμένοι αποφεύγουν να βάλουν το χέρι στην τσέπη και υιοθετούν την εύκολη λύση της ανεξέλεγκτης απόρριψης. Για το τελευταίο κρούσμα ο φορέας ενημέρωσε το δήμο Εγνατίας, τη Διεύθυνση Προστασίας Περιβάλλοντος, το Τμήμα Διαχείρισης Φυσικού Περιβάλλοντος, τη Διεύθυνση Κτηνιατρικής και τη Διαχειριστική Αρχή του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Περιβάλλον».

O εντοπισμός των παραβατών είναι δύσκολος, όπως και η αστυνόμευση της επαρχίας, όμως, όπως είπε ο κ. Αναστασιάδης, στόχος είναι η ενημέρωση και ευαισθητοποίηση των πολιτών, προκειμένου και οι ίδιοι να φροντίσουν για τη λίμνη και την υγεία τους.

Νέος αποτεφρωτήρας

Εξάλλου, η νομαρχία Θεσσαλονίκης σκοπεύει στις αρχές του 2008 να εγκαταστήσει στην περιοχή έναν αποτεφρωτήρα για την καύση νεκρών ζώων, μεταξύ των οποίων κατοικίδια και αδέσποτα. Το αίτημα υπάρχει εδώ και είκοσι χρόνια από τους κτηνοτρόφους του νομού, ωστόσο κανείς δεν ανέλαβε την πρωτοβουλία να το υλοποιήσει. Ηδη δόθηκε η πρώτη αδειοδότηση και εκκρεμεί η άδεια λειτουργίας. O αποτεφρωτήρας αναμένεται να τεθεί σε λειτουργία τον ερχόμενο Απρίλιο ή Μάιο. O αρμόδιος αντινομάρχης, Γιώργος Τσαμασλής, επισήμανε ότι «οι προδιαγραφές κατασκευής του αποτεφρωτήρα θα είναι αυστηρές». Αλλωστε, η χώρα μας δεν έχει εναρμονιστεί με τη σχετική κοινοτική οδηγία για τους αποτεφρωτήρες, με αποτέλεσμα να υπάρχει και η απειλή για παραπομπή της από την ΕΕ.

O νομός διαθέτει μεγάλο ζωικό κεφάλαιο και, όπως παραδέχονται οι αρμόδιοι της νομαρχίας, πολύ συχνά οι αρμόδιες υπηρεσίες βρίσκονται αντιμέτωπες με τις εικόνες φρίκης που συνθέτουν τα πεταμένα πτώματα των ζώων σε χαράδρες, ρέματα και περιφερειακές χωματερές. Στο συγκεκριμένο αποτεφρωτήρα, οι κτηνοτρόφοι θα πληρώνουν ένα συμβολικό ποσό ως ανταποδοτικό τέλος, προκειμένου να καίνε τα νεκρά ζώα, αφού το κόστος είναι υψηλό.

Εως το 2010

Μπροστά στον κίνδυνο να χαθούν τα κοινοτικά κονδύλια ύψους 27 εκατ. ευρώ για τη σωτηρία της Κορώνειας, εξαιτίας των καθυστερήσεων στην υλοποίηση των έργων που προβλέπονται στο master plan, ο κ. Ψωμιάδης πραγματοποιεί συχνές πλέον επισκέψεις στις Βρυξέλλες. Στην τελευταία επίσκεψή του, ο νομάρχης συναντήθηκε με το διευθυντή Περιβάλλοντος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Γιώργο Κρεμλή, και τους διευθυντές Ταμείου Συνοχής και Αγροτικής Ανάπτυξης, κ.κ. Θάνου και Δαρίβα. O κ. Ψωμιάδης τους ενημέρωσε για την πορεία των διαδικασιών σχετικά με την έναρξη των έργων στη λίμνη, που θα δημοπρατηθούν το 2008. Παράλληλα, του γνωστοποιήθηκε ότι «οι χρηματοδοτήσεις μέσω του Ταμείου Συνοχής θα συνεχιστούν μέχρι το 2010».

Νέο... χαστούκι

Μπορεί αυτή η εξέλιξη να δίνει μια «ανάσα» στα πιεστικά πλέον χρονοδιαγράμματα, για να μη χαθούν οι χρηματοδοτήσεις, όμως η απάντηση της αρμόδιας επιτρόπου, κ. Χούμπνερ, σε ερώτηση του ευρωβουλευτή του ΣΥΝ, Δημήτρη Παπαδημούλη, αποτελεί νέο... χαστούκι. Η επίτροπος επιρρίπτει ευθύνες για τη συνεχιζόμενη μηδενική απορρόφηση του έργου στη νομαρχία και τονίζει πως «δεν έχει ενημερωθεί σχετικά με οποιαδήποτε απτή πρόοδο σε επιτόπιο επίπεδο κατά το πρώτο εξάμηνο του 2007 ή για ενέργειες που έχουν υλοποιηθεί και χρηματοδοτηθεί από εθνικές πιστώσεις». O κ. Παπαδημούλης σχολίασε πως «ο κ. Ψωμιάδης έχει τεράστιες ευθύνες για τη συνεχιζόμενη επί χρόνια μηδενική απορρόφηση των κοινοτικών κονδυλίων. Oι μεγάλες και σοβαρές ευθύνες και του προηγούμενου νομάρχη, κ. Παπαδόπουλου, για την περίοδο έως το 2002 δεν είναι �κολυμπήθρα του Σιλωάμ� για τον κ. Ψωμιάδη».

Διαμαρτυρία

Αλλά και το ΚΚΕ κλιμακώνει τις διαμαρτυρίες του για τη συνεχιζόμενη καταστροφή της Κορώνειας. Η κομματική οργάνωση Λαγκαδά οργανώνει σήμερα στις 12 το μεσημέρι συμβολική διαμαρτυρία μπροστά στο δημαρχείο Λαγκαδά, με κύριο αίτημα την άμεση ολοκλήρωση και λειτουργία του βιολογικού καθαρισμού του δήμου και την υλοποίηση των απαραίτητων μέτρων.



Το παραπάνω άρθρο είναι παρμένο από την ηλεκτρονική έκδοση της εφημερίδας Αγγελιοφόρος 13/11/2007. Το αναδημοσιεύουμε για να δείξουμε το τραγικό της κατάστασης. Η μη αειφορική εκμετάλευση των φυσικών πόρων μιας περιοχής και η πολιτική ανεπάρκεια και αδιαφορία μπορούν να αποβούν μοιραίες για το μέλλον των γεννιών που θα ακολουθήσουν και οι οποίες δεν ευθύνονται για τίποτα.

Σαν υποσημείωση θέλουμε να τονίσουμε (για να μην παρεξηγηθούμε) ότι διαφωνούμε με τις χρωματισμένες διαμαρτυρίες από όποια πλευρά και αν αυτές προέρχονται καθώς αποκλείουν το σύνολο των πολιτών από ένα πρόβλημα που αφορά όλους.

Τρίτη 6 Νοεμβρίου 2007

Εκδρομή στην Κερκίνη

Το παρασκευοσαββατοκύριακο που μας πέρασε παρακολουθήσαμε ένα σεμινάριο της Ελληνικής Ορνιθολογικής Εταιρίας στην τεχνητή λίμνη Κερκίνη του νομού Σερρών. Όπως ήταν φυσικό η ευκαιρία για την επαφή με την φύση και ειδικότερα για ορνιθοπαρατήρηση (αγγλικά birdwatching) δεν πήγε χαμένη. Τις ομορφιές της ορνιθοπανίδας που συναντήσαμε εκεί θελήσαμε να μοιραστούμε μαζί σας μέσω κάποιον φωτογραφιών που τραβήξαμε. Σημειώνουμε ότι οι φωτογραφίες είναι τραβηγμένες από μία απλή ψηφιακή φωτογραφική μηχανή και ζουμαρισμένες από τον υπολογιστή.

Στην αρχή της διαδρομής μας συναντήσαμε καμιά 15αριά αργυροπελεκάνους (Pelecanus crispus) οι οποίοι πλησίαζαν κάποιους ψαράδες για να τους ταΐσουν. Στις παρακάτω φωτογραφίες βλέπουμε κάποιους από αυτούς να ψαρεύουν.




Όπως φαίνεται οι πελεκάνοι χρησιμοποιούν ένα παράξενο τρόπο ψαρέματος.. Χρησιμοποιούν τις φτερούγες τους για να δημιουργήσουν σκιά στο νερό και να τρομάξουν τα ψάρια ώστε αυτά να πιάνονται εύκολα. Μπορεί ένας πελακάνος να ψαρεύει μόνος αλλά και να σχηματίζει κύκλο με άλλους πελεκάνους και να ψαρεύουν συνεργατικά.


Στην φωτογραφία αυτή φαίνεται ένας λευκός πελαργός (Ciconia ciconia) ο οποίος όπως μας ενημέρωσαν βρίσκεται εκεί καθώς είναι τραυτισμένος από ένα ατυχές συμβάν που είχε με τα σύρματα της ΔΕΗ. Στην περιοχή εθεάθει και μαυροπελαργός (Ciconia nigra), κάτι που μπορεί να σημαίνει πως ίσως κάποιο ζευγάρι να ξεμωναχιάζει στην ευρύτερη περιοχή, ενώ κανονικά ο μαυροπελαργός, όπως και ο λευκός πελαργός, είναι στην περιοχή μας από τον Απρίλιο μέχρι τον Νοέμβριο.


Σε αυτή τη φωτογραφία "ποζάρει" ένας αργυροτσικνιάς (Egretta alba). Το είδος αυτό μας επισκεύτεται το χειμώνα όταν φεύγει ο μικρότερος αλλά αρκετά ίδιος ξάδερφός του λευκοτσικνιάς (Egretta garzeta).


Η περίεργη πόζα που έχει πάρει το πουλί στην παραπάνω φωτογραφία οφείλεται στο ότι θέλει να στεγνώσει τα φτερά του.. Μετά από ένα κοπιαστικό κυνήγι η λαγγόνα αυτή (Phalocrocorax pygmeus) λιάζεται και προσπαθεί να στεγνώσει τα φτερά της. Για όσους δεν την έχετε ακουστά είναι είναι η μικρότερη ξαδέρφη του κορμοράνου (Phalacrocorax carbo), η οποία μάλιστα βρίσκετε σε κίνδυνο, αν και στην Ελλάδα απαντάται σε μεγάλους πληθυσμούς.

Για το τέλος αφήσαμε το "θηρίο" της λίμνης..δηλαδή και πάλι αναφερόμαστε στον αργυροπελεκάνο! Ο αργυροπελεκάνος κινδυνεύει και αυτός πολύ, με τον πληθυσμό του όμως στην Ελλάδα να ανακάμπτει σταθερά. Αναπαράγεται στις Πρέσπες και στον Αμβρακικό κόλπο (επίσης υπάρχει ένας πληθυσμός και στον Δούναβη), ενώ προσπάθειες γίνονται για να μπορέσει να αναπαραχθεί και στην λίμνη Κερκίνη. Στην φωτογραφία αυτή φαίνεται ένα νεαρό άτομο..την ώρα της καθαριότητας..

Τετάρτη 24 Οκτωβρίου 2007

Η απαρχή της όρασης

Διαβάζετε αυτές τις λέξεις τώρα επειδή 600 εκατομμύρια έτη πριν, ένα υδρόβιο ζώο που καλείται Ύδρα ανέπτυξε φωτοδεκτικά γονίδιά- την απαρχή της ζωικής όρασης. Δεν ήταν μία 20-20 όραση* τότε παρόλα αυτά.
Οι Ύδρες είναι ένα γένος των του γλυκού νερού ζώων που συγγενεύουν με τα κοράλλια και τις μέδουσες, μετρούν μόνο μερικά χιλιοστόμετρα στη διάμετρο και υπάρχουν για εκατοντάδες εκατομμύρια χρόνια.

Οι επιστήμονες στο πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια, Santa Barbara μελέτησαν τα γονίδια που συνδέθηκαν με την όραση (αποκαλούμενα οψίνες) σε αυτά τα μικροσκοπικά πλάσματα και βρήκαν τις πρωτεΐνες οψίνες σε όλο τους το σώμα.

Αν και δεν έχουν τα μάτια ή οποιαδήποτε συγκεκριμένα φωτοδεκτικά όργανα, οι ερευνητές σκέφτονται ότι οι φωτοευαίσθητες πρωτεΐνες που συγκεντρώνονται στη στοματική περιοχή των Υδρών τις βοηθούν να χρησιμοποιήσουν την φωτοευαισθησία στην αναζήτηση θηραμάτων.



Επειδή οι μελέτες των ζώων που εξελίχθηκαν νωρίτερα, όπως οι Σπόγγοι, δεν παρουσιάζουν την ίδια φωτοευαισθησία, οι επιστήμονες ήταν σε θέση να επισημάνουν τη Προκάμβρια περίοδο ως αυτήν που η ζωική όραση άρχισε αρχικά να εξελίσσεται.
«Έχουμε τώρα ένα χρονικό πλαίσιο για την εξέλιξη της ζωικής φωτόευαισθησίας,» είπε ο υπεύθυνος της έρευνας David Plachetzki, ένας επί πτυχίο σπουδαστής του UC Santa Barbara. «Ξέρουμε ότι οι πρόδρομοί του υπήρξαν κατά προσέγγιση 600 εκατομμύρια έτη πριν».
Αυτά τα συμπεράσματα, που εκτίθενται λεπτομερώς σε ένα πρόσφατο τεύχος του online περιοδικού PLoS ΟΝΕ, αντιμετωπίζουν διαφωνίες από αντί-εξελικτικούς ότι η εξέλιξη μπορεί μόνο να αποβάλει γνωρίσματα και δεν μπορεί να παραγάγει νέα χαρακτηριστικά γνωρίσματα, λένε οι συντάκτες.
«Η εργασία μας δείχνει ότι τέτοιες αξιώσεις κάνουν λάθος απλά,» είπε ο άλλος συντάκτης Τodd Oakley, επίσης ένας βιολόγος του UC Santa Barbara. «Παρουσιάζουμε πολύ σαφώς ότι οι συγκεκριμένες μεταλλακτικές αλλαγές σε ένα συγκεκριμένο αντίγραφο γονιδίου (της οψίνης) επέτρεψαν στα νέα γονίδια να αλληλεπιδράσουν με διαφορετικές πρωτεΐνες με νέους τρόπους. Σήμερα, αυτές οι διαφορετικές αλληλεπιδράσεις κρύβονται κάτω από τους γενετικούς μηχανισμούς της όρασης, οι οποίοι είναι διαφορετικοί στις διάφορες ζωικές ομάδες.»

*η 20-20 όραση σημαίνει το μάτι ότι σας μπορεί να δει τι το μέσο ανθρώπινο μάτι βλέπει σαφώς σε 20 πόδια (περίπου 6 μέτρα δηλαδή).

Πηγή: LiveScience

Παρασκευή 19 Οκτωβρίου 2007

Η λιμνοθάλασσα της Επανωμής...

Οι εικόνες που ακολουθούν πάρθηκαν πριν από λίγες μέρες στις απαρχές της λιμνοθάλασσας της Επανωμής. Η λιμνοθάλασσα της Επανωμής τελεί υπο υψηλό καθεστώς εθνικής προστασίας και αποτελεί μία Σημαντική Περιοχή για τα Πουλιά της Ελλάδας (Ορνιθολιγική Εταιρία Ελλάδας).


Στην λιμνοθάλασσα αυτή αναπαράγεται το νεροχελίδονο (Glareoa pratincola), επίσης εδώ φωλιάζει και ο κορμοράνος (Phalacrocorax carbo), και τα δύο ευαίσθητα στις δραστηριότητες του ανθρώπου και σε ελεγχόμενη κατάσταση ακόμα. Επίσης, εδώ αρκετές φορές παρατηρούνται φλαμίνγκο (Phoenicopterus ruber) καθώς και πολλά άλλα είδη. Αν δεν ληφθούν όμως μέτρα, όλα αυτά θα χαθούν..




Κυριακή 14 Οκτωβρίου 2007

Ενδοσυμβιωτική θεωρία : η απαρχή της πολυκυτταρικότητας

Η ενδοσυμβιωτική θεωρία προτείνει ότι τα μιτοχόνδρια και οι χλωροπλάστες προήλθαν από τη συμβίωση ενός προκαρυωτικού αερόβιου οργανισμού με ένα κύτταρο-ξενιστή ο οποίος ήταν αναερόβιος ή έπαιρνε την ενέργειά του από τη γλυκόζη. Τα μιτοχόνδρια πιστεύεται ότι προήλθαν από πρωτοβακτήρια και οι χλωροπλάστες από κυανοβακτήρια. Τη θεωρία αυτή επανανακάλυψε η Lynn Margulis το 1967 και από τότε κερδίζει συνέχεια έδαφος.

Ο ξενιστής από τη συμβίωση αυτή κατόρθωσε στην περίπτωση των μιτοχονδρίων να μπορεί να χρησιμοποιεί το οξυγόνο για τις ανάγκες του και να μπορεί να φωτοσυνθέτει στην περίπτωση των χλωροπλαστών. Κατά τη διάρκεια τις εξέλιξης αυτής της συμβιωτικής σχέσεις ο ξενιστής πήρε αρκετές λειτουργίες του προκαρυώτη αλλά τα οργανίδια αυτά βρίσκονται υπό καθεστώς ημιαυτονομίας καθώς παράγουν από μόνα τους κάποια συστατικά απαραίτητα για τη λειτουργία τους, αλλά κάποια άλλα παράγονται από τον πυρήνα.


Αποδείξεις

Για την ανακάλυψη και εν συνεχεία υιοθέτησης αυτής της θεωρίας υπάρχουν κάποιες ισχυρές αποδείξεις. Αυτές είναι οι εξής:
  • Τα μιτοχόνδρια και οι χλωροπλάστες περιέχουν DNA που είναι πιο κοντά στη μορφή του προκαρυωτικού γενώματος παρά του κυττάρου στο οποίο βρίσκεται. Αυτό διότι το DNA των οργανιδίων αυτών είναι κυκλικό και έχει μικρό μέγεθος.
  • Τα οργανίδια αυτά αποτελούνται από δύο μεμβράνες, όπου η εσωτερική έχει δομή παρόμοια με αυτήν των προκαρυωτικών κυττάρων και η εξωτερική (μιτοχονδριακή) πιθανώς προέρχεται από τη μεμβράνη του φαγοσώματος του κυττάρου ξενιστή.

  • Τα ριβοσώματα των μιτοχονδρίων και των χλωροπλαστών εμφανίζουν δομή παρόμοια με εκείνη των προκαρυωτικών κυττάρων (70s) και ευαισθησία σε αντιβιοτικά όπως ακριβώς και τα βακτήρια.

  • Το πρώτο αμινοξύ που τοποθετούν τα ριβοσώματα των οργανιδίων αυτών στην νεοσυντιθέμενη αλυσίδα είναι η Ν-φορμυλομεθειονίνη σε αντίθεση με τα ριβοσώματα του ενδοπλασματικού δικτύου των ευκαρυωτικών κυττάρων που ξεκινούν την πρωτεϊνοσύνθεση με το αμινοξύ μεθειονίνη.

  • Η DNA ανάλυση συχνοτήτων και φυλογενετικοί υπολογισμοί προτείνουν ότι το πυρηνικό DNA περιέχει γονίδια που πιθανότατα προέρχονται από πλαστίδια.

  • Σε αντίθεση με το πυρηνικό DNA, το χλωροπλαστικό DNA μπορεί να μεταγραφεί με ακρίβεια και πιστότητα από την RNA πολυμεράση του E.coli, ενός βακτηρίου, και το mRNA που προκύπτει μπορεί να μεταφρασθεί τόσο από τα χλωροπλαστικά όσο και από τα βακτηριακά ριβοσώματα.

Η συμβίωση αυτή, που περιγράφηκε παραπάνω είναι το κλειδί της πολυκυτταρικότητας, καθώς μέσω αυτής τα ευκαρυωτικά κύτταρα κατάφεραν να ξεφύγουν από την αναερόβια κατάσταση στην οποία βρισκόντουσαν και να εκμεταλλευτούν το οξυγόνο που έμελλε να γίνει η πιο απαραίτητη ουσία της ζωής. Η απελευθέρωση αυτή από τις αναερόβιες συνθήκες, βοήθησε την περαιτέρω εξάπλωση των ευκαρυωτών και την ανάπτυξη σχέσεων μεταξύ τους που οδήγησαν στην εμφάνιση της πολυκυτταρικότητας από μονοκύτταρους οργανισμούς.

Σάββατο 6 Οκτωβρίου 2007

Caretta caretta: η γιαγιά της Μεσογείου

Εξέλιξη-προσαρμογή

Τα αρχεία των απολιθωµάτων οδηγούν στο συµπέρασµα ότι οι θαλάσσιες χελώνες είναι σύγχρονες των δεινοσαύρων. Αν και οι δεινόσαυροι εξαφανίστηκαν ,οι χελώνες συνεχίζουν να επιβιώνουν έως σήµερα. Οι ανθρώπινες επεµβάσεις στο θαλάσσιο περιβάλλον όμως οδήγησαν στη μείωση του αριθµού των θαλάσσιων χελωνών ούτως ώστε σήµερα να θεωρούνται είδη υπό εξαφάνιση σε παγκόσµιο επίπεδο. Οι θαλάσσιες χελώνες αποτελούν αναπόσπαστο κοµµάτι της ελληνικής φυσικής κληρονοµιάς. Η Caretta caretta αποτελεί το μοναδικό είδος το οποίο ωοτοκεί στις ελληνικές ακτές.
Κατά την εξελικτική διαδικασία οι θαλάσσιες χελώνες διατήρησαν κάποια κύρια χαρακτηριστικά. Όπως όλα τα ερπετά, είναι ποικιλόθερμες, το οποίο σημαίνει ότι χρησιμοποιούν τη θερμότητα του περιβάλλοντος σαν την κύρια πηγή συντήρησης της θερμότητας του σώματός τους. Μοιάζουν με τα πρωτόγονα αμφίβια και πτηνά στο ότι έχουν ένα μοναδικό μικρό οστό στο αυτί για να συλλαμβάνουν ήχους. Οι θαλάσσιες χελώνες είναι ιδιαίτερα ευαίσθητες στις χαμηλές συχνότητες όπως π.χ. οι δονήσεις του εδάφους και των κυμάτων. Έχουν πνεύμονες και αναπνέουν αέρα. Ωοτοκούν στη στεριά, ενώ το σώμα τους προστατεύεται εντός ενός κερατοειδούς καβουκιού με υδροδυναμικό σχήμα. Το καβούκι της Caretta caretta έχει σχήμα καρδιάς με 5 ζεύγη πλευρικών πλακών. Το χρώμα του είναι καφέ-κίτρινο ενώ το πλάστρον (κάτω μέρος) είναι αχνό κίτρινο.

Βιολογία

Η καρέtτα είναι μία μεγάλη θαλάσσια χελώνα ζυγίζει κατά μέσο όρο 90 κιλά και το μήκος της φτάνει το ένα μέτρο. Τρέφεται κυρίως με θαλάσσια φυτά και ασπόνδυλα με ιδιαίτερη προτίμησή στις τσούχτρες. Όλες οι θαλάσσιες χελώνες ξεκινούν την ζωή τους ως έμβρυα σε αυγά που εναποθέτουν οι θηλυκές χελώνες σε αμμώδεις παραλίες. Οι περιβαλλοντικές συνθήκες, πρωταρχικά η θερμοκρασία, καθορίζουν το φύλο των νεοσσών στην κάθε φωλιά. Τα ενήλικα αρσενικά έχουν μακρύτερες, παχύτερες ουρές με το άνοιγμα της κλοάκης πιο πίσω από ότι στα θηλυκά. Κατά το ζευγάρωμα το αρσενικό ανεβαίνει πάνω στο θηλυκό κρατώντας το κέλυφός της με τα μπροστινά πτερύγια . Η μακρύτερη ουρά του στρέφεται προς τα κάτω πιέζοντας το άνοιγμα της κλοάκης του επί της κλοάκης του θηλυκού. Υπάρχουν ενδείξεις ότι τα θηλυκά μπορούν να αποθηκεύσουν σπέρμα επί μακρόν για μελλοντική γονιμοποίηση των αυγών.



Οι θηλυκές Caretta caretta, αφού ωριμάσουν σεξουαλικά σε ηλικία περίπου τριάντα ετών, επιστρέφουν κάθε δύο τρία χρόνια στον τόπο όπου γεννήθηκαν οι ίδιες, για να εναποθέσουν τα αβγά τους. Προτιμούν τις αμμώδεις παραλίες με ήπιες κλίσεις και χωρίς εμπόδια, όπου η άμμος έχει τα κατάλληλα χαρακτηριστικά υφής και μεγέθους και πληρεί τις προϋποθέσεις θερμοκρασίας και υγρασίας που είναι απαραίτητες για την επώαση. Μόλις το θηλυκό έχει βρει μια θέση για να γεννήσει, φτιάχνει ένα λάκκο για το σώμα της διώχνοντας την επιφανειακή στεγνή άμμο με τα πτερύγιά της. Μετά χρησιμοποιώντας εναλλάξ κινήσεις των πίσω πτερυγίων της σκάβει μια τρύπα σε σχήμα φιάλης, τον αυγοθάλαμο. Όταν η χελώνα έχει τελειώσει το σκάψιμο, γεννά τα αυγά μέσα στον αυγοθάλαμο ένα-ένα ή δυο-δυο τη φορά. Κατά τη διάρκεια της ωοτοκίας τα μάτια της εκκρίνουν δάκρυα, δηλαδή ένα υγρό από ένα ειδικό αδένα. Αυτό το υγρό αποβάλλει τα περίσσεια άλατα και επίσης διατηρεί τα μάτια υγρά και καθαρά από την άμμο. Αμέσως αφού τελειώσει την ωοτοκία, αρχίζει να σκεπάζει τον αυγοθάλαμο. Όταν αυτό ολοκληρωθεί, η χελώνα αρχίζει να συμπιέζει σταθερά τη χαλαρή άμμο πάνω από τα αυγά με τα πίσω πτερύγιά της. Στη συνέχεια, σκεπάζει τη θέση της φωλιάς πετώντας αρκετή άμμο με σαρωτικές κινήσεις των πρόσθιων πτερυγίων και επιστρέφει στη θάλασσα. Οι Caretta caretta γεννάνε τους καλοκαιρινούς μήνες, βγαίνοντας δύο ως τέσσερις φορές στην παραλία, αργά το βράδυ. Η εκκόλαψη διαρκεί δύο μήνες. Οι νεοσσοί, περίπου 100 σε κάθε φωλιά, έχουν μήκος πέντε εκατοστά και ζυγίζουν δεκαεπτά γραμμάρια. Μόλις εκκολαφθούν, ανεβαίνουν όλοι μαζί στην επιφάνεια της άμμου και τρέχουν αμέσως προς τη θάλασσα. Οι νεοσσοί κάνουν την έξοδό τους συνήθως κατά τη διάρκεια της νύχτας και βρίσκουν τη θάλασσα προσανατολιζόμενοι προς τον φωτεινότερο ορίζοντα. Αυτό το πρώτο ταξίδι είναι το σημαντικότερο της ζωής τους, γιατί βοηθά τα χελωνάκια να προσανατολιστούν και να μπορέσουν να ξαναγυρίσουν στον ίδιο τόπο μερικές δεκαετίες αργότερα.


Απειλές

Η υποβάθμιση και η καταστροφή των βιότοπων όπου αναπαράγεται η καρέττα θέτουν σε σοβαρό κίνδυνο την επιβίωση του είδους. Κύρια αιτία για την αλλοίωση του φυσικού χαρακτήρα των ακτών αποτελεί η άναρχη τουριστική ανάπτυξη, που συνεπάγεται δραματική συρρίκνωση των διαθέσιμων παραλιών ωοτοκίας της χελώνας: Ο θόρυβος από τα ξενοδοχεία και τις ταβέρνες τρομάζει τις θηλυκές Caretta caretta, τα φώτα αποπροσανατολίζουν τους νεοσσούς, ενώ τα οχήματα, οι ομπρέλες για τον ήλιο και οι ξαπλώστρες συμπιέζουν την άμμο προκαλώντας σοβαρά προβλήματα στην ωοτοκία και την εκκόλαψη.
Σημαντικές απειλές αποτελούν επίσης η χρήση μη επιλεκτικών αλιευτικών εργαλείων -κάθε χρόνο χιλιάδες θαλάσσιες χελώνες μπλέκονται τυχαία στα δίχτυα και τα παραγάδια και πνίγονται- και η ρύπανση από προϊόντα πετρελαίου, χημικές ουσίες και σκουπίδια. Ιδιαίτερο πρόβλημα αποτελούν οι πλαστικές σακούλες, αφού οι χελώνες τις τρώνε, νομίζοντας πως πρόκειται για τσούχτρες, με αποτέλεσμα να πεθαίνουν από ασφυξία.
Τέλος, κάποιες χελώνες τραυματίζονται, μερικές φορές θανάσιμα, από ταχύπλοα σκάφη που πλέουν κοντά στις παραλίες ωοτοκίας. Πάντως, με την εφαρμογή των απαραίτητων μέτρων προστασίας, αυτή η τελευταία απειλή τείνει πλέον να μειωθεί σημαντικά.

Τρίτη 2 Οκτωβρίου 2007

Οι δεινόσαυροι ερωτοτροπούσαν νέοι

Οι δεινόσαυροι επιδίδονταν στο σεξ πριν φτάσουν σε πλήρη φυσική ωριμότητα, όπως οι κροκόδειλοι και οι άνθρωποι, αποκαλύπτει τώρα η έρευνα.
Στα πτηνά, που ουσιαστικά είναι οι ζώντες δεινόσαυροι, η ερωτοτροπία αρχίζει μόνο μετά την κορύφωση του μεγέθους του ενηλίκου. Από την άλλη, στους ανθρώπους, όπως και στους κροκόδειλους, τους αλιγάτορες, τις σαύρες και τα φίδια, η σεξουαλική ωριμότητα μπορεί να ξεκινήσει μετά τη νεανική έξαρση της ανάπτυξης, αλλά πριν την κορύφωση του μεγέθους του ενηλίκου.
Για να δουν πότε οι δεινόσαυροι ξεκινούσαν να ερωτοτροπούν, οι ερευνητές από το American Museum of Natural History της Νέας Υόρκης και οι συνάδελφοί τους εξερεύνησαν και τα εφτά γνωστά δείγματα από δεινόσαυρους που ήταν θαμμένοι καθώς επώαζαν αυγά. Αυτά περιελάμβαναν τέσσερις oviraptors, που ήταν μικροί, με ράμφος, πτηνόμορφοι, και δίποδοι και τρεις δεινονυχόσαυρους, αρπακτικά με μήκος πάνω από 3 μέτρα που ήταν οπλισμένοι με ασυνήθιστα μεγάλα δρεπανοειδή νύχια στα πόδια τους.


Οι επιστήμονες κοίταξαν τις αυξητικές γραμμές στα απολιθώματα. Τα κόκαλα μπορούν, περίπου όπως οι κορμοί των δέντρων, να καταγράψουν την ιστορία ενός πλάσματος. Γραμμές μέσα στα κόκαλα αντανακλούν μία εποχιακή παύση στην ανάπτυξη του ζώου.
«Κοιτάξαμε σε κόκαλα τα εσωτερικά των οποίων ήταν ήδη εκτεθειμένα» είπε ο κύριος ερευνητής Gregory Erickson ένας παλαιοβιολόγος του Florida State University και συνέταιρος AMNH research.
Μετά από τέσσερα χρόνια έρευνας, αναλύσεις έδειξαν ότι παρόλο που πέντε από τους δεινόσαυρους είχαν αναπτυχθεί στο μέγεθος του ενηλίκου, δύο δεν είχαν- ένας oviraptor και ένας δεινονυχόσαυρος.


«Πάντα λέμε στα παιδιά ότι τα πουλιά είναι σαν μικροί Τυρανόσαυροι ρεξ. Τώρα αυτό είναι αληθινό σε κάποιο επίπεδο, αλλά όχι σε άλλα.» είπε ο Erickson. «Υπάρχουν κάποιες ιδιότητες που τα πτηνά πήραν από τους δεινοσαύριους προγόνους τους, και κάποιες άλλες όχι. Τα πτηνά είναι περίεργο ότι ωριμάζουν σεξουαλικά τόσο αργά».
Γνωρίζοντας το πότε οι δεινόσαυροι ήταν ικανοί να ζευγαρώσουν μπορεί να ρίξει φως στο ποια από τα μορφολογικά χαρακτηριστικά που εμφανίζονται στα απολιθώματα μπορεί να χρησιμοποιούνταν σε ερωτικές επιδείξεις και άλλες συμπεριφορές, είπε ο Erickson στο LiveScience. Συνδέοντας αυτά τα ευρήματα με προηγούμενα συλλεγμένα δεδομένα μπορεί επίσης να οδηγήσει σε νέα γνώση στη ζωή των δεινοσαύρων.


Για παράδειγμα, ο Citipati osmolskae που ανήκει στους oviraptors φαινομενικώς μπορούσε να αναπαραχθεί για εφτά έως εννιά χρόνια. Από τη στιγμή που οι ερευνητές γνωρίζουν ότι αυτός ο δεινόσαυρος μπορούσε να αποθέσει 20 αυγά σε κάθε γέννα, ένας Citipati θα γεννούσε 140 με 180 αυγά στη διάρκεια της ζωής του. «Πολλοί από τους νεοσσούς δε θα τα κατάφερναν-είναι πολύ σαφές τώρα ότι αυτά τα ζώα υπέφεραν από πολύ υψηλά επίπεδα θνησιμότητας νωρίς στη ζωή τους» επισήμανε ο Erickson. «Λεπτομέρειες σαν και αυτές πραγματικά μας βοηθάν να κατανοήσουμε τον κόσμο τους καλύτερα».
Ο παλαιοντολόγος Peter Makovicky από το Field Museum του Σικάγο, που δεν πήρε μέρος σε αυτή την έρευνα είπε: «Είναι αρκετά δύσκολο να πάρουμε πληροφορίες για την αναπαραγωγική βιολογία από απολιθώματα, από τη στιγμή που δεν μπορείς να τα παρατηρήσεις, αλλά η ομάδα αυτή μπόρεσε να εργαστεί, σε μία καταπληκτική δουλειά, με έναν αριθμό από απολιθώματα που βρέθηκαν και περιγράφηκαν πρόσφατα».

Πηγή: LiveScience

Σάββατο 29 Σεπτεμβρίου 2007

Μετανάστευση πτηνών

Ορισμός

Τα πτηνά χωρίζονται σε μεταναστεύοντα και μη. Μεταναστεύσεις είναι οι περισσότερο ή λιγότερο κανονικές και εκτεταμένες εποχιακές μετακινήσεις των πτηνών μεταξύ των περιοχών αναπαραγωγής και διαχείμασης (Γκούτνερ 2004). Τα πτηνά που μεταναστεύουν μπορούν να διακριθούν σε αυτά που διανύουν μεγάλες αποστάσεις και σε αυτά που διανύουν μικρές. Τα αίτια για κάθε είδους μετανάστευση διαφέρουν στις δύο προαναφερθείσες κατηγορίες.

Αίτια

Τα αίτια που οδηγούν κυρίως σε μεγάλων αποστάσεων μεταναστεύσεις έχουν γενετική βάση και έχουν προκύψει από μεγάλες περιόδους φυσικής επιλογής. Από την άλλη, οι μικρών αποστάσεων μεταναστεύσεις (γνωστές και ως εισβολές) είναι απόρροια τωρινών (συνήθως δυσχερών) συνθηκών του περιβάλλοντος. Τέτοιες μπορούν να θεωρηθούν η έλλειψη φαγητού, οι καιρικές συνθήκες, η μείωση του ζωτικού χώρου κ.α.

Περιγραφή

Το γενικό μοντέλο της μετανάστευσης έχει να κάνει με τη μετανάστευση πτηνών προς το βορρά για να αναπαραχθούν στο αρκτικό καλοκαίρι, και επιστροφή προς το νότο το φθινόπωρο για διαχείμαση. Τα ισχυρά ή θηρευτικά είδη μεταναστεύουν κατά τη μέρα, ενώ αδύναμα πουλιά μπορεί να μεταναστεύουν κατά τη διάρκεια την νύχτας. Οι διαδρομές που ακολουθούνται από τους διάφορους πληθυσμούς μπορεί να είναι διαφορετική κατά την εαρινή και φθινοπωρινή μετανάστευση, καθώς επίσης και διαφορετική μεταξύ των διαφορετικών πληθυσμών του είδους (π.χ. πελαργός, Ciconia ciconia). Ένα μοντέλο μετανάστευσης, γνωστό ως leap-frog μετανάστευση, οδηγεί τους νοτιότερους πληθυσμούς ενός είδους (ενδοειδική leap-frog μετανάστευση) ή τα είδη με νοτιότερη διασπορά (διαειδική leap-frog μετανάστευση) στην περιοχή που διαχειμάζουν να μεταναστεύουν βορειότερα απ’ ότι οι αρχικά βόρειοι γείτονές τους. Ένα παράδοξο της leap-frog μετανάστευσης είναι ότι αυτά τα είδη που εμφανίζουν νοτιότερη εξάπλωση στην περιοχή διαχείμασής τους και βορειότερη στην περιοχή αναπαραγωγής είναι αυτά με το μικρότερο μέγεθος (Boland 1990).





Πλεονεκτήματα

Μία απλή απάντηση στο γιατί τα πτηνά μεταναστεύουν είναι ότι προκύπτει κάποιο πλεονέκτημα από τη συμπεριφορά τους αυτή. Ένα λοιπόν πλεονέκτημα της μετανάστευσης είναι η εξασφάλιση καλύτερων κλιματικών συνθηκών που ευνοούν είτε άμεση τη διαβίωση, είτε εξασφαλίζουν μεγαλύτερη αφθονία τροφής. Η μετανάστευση προς μεγαλύτερα γεωγραφικά πλάτη για αναπαραγωγή εμφανίζει τα εξής πλεονεκτήματα: 1) αύξηση δυνατότητας εύρεσης τροφής εξαιτίας της μεγάλης διάρκειας της ημέρας, 2) μείωση του κινδύνου θήρευσης λόγω του μικρού αριθμό των ειδών θηρευτών και των μικρών θηρευτικών πληθυσμών, 3) μείωση του κινδύνου ασθενειών λόγω των μη ευνοϊκών για τα παράσιτα συνθηκών και 4) εύρεση επαρκούς χώρου για αναπαραγωγή. Τα πτηνά, ακόμα, από τη μετανάστευσή τους έχουν τη δυνατότητα να αποκτήσουν διάφορα συστατικά απαραίτητα για την ολοκλήρωση του κύκλου ζωής τους. Τέλος, η μετανάστευση ευνοεί τη γενετική ποικιλότητα των πληθυσμών, γεγονός που αποτελεί πολύ σημαντικό παράγοντα για την εξέλιξη τους. Αυτό επιτυγχάνεται με τη διασταύρωση πληθυσμών από διαφορετικές περιοχές. Καθώς τα μεταναστευτικά πτηνά δέχονται επιλεκτικές πιέσεις σε πολύ διαφορετικούς χώρους, έχουν μεγαλύτερη προσαρμοστική ικανότητα από μη μεταναστευτικά είδη, ένα ακόμα γεγονός που σχετίζεται με την εξέλιξή τους.
Βέβαια, όπως είναι εύκολα κατανοητό, η μετανάστευση είναι μία διαδικασία που έχει και σημαντικά κόστη. Κυριότερο είναι το ενεργειακό, καθώς τα μεταναστευτικά είδη πρέπει να αποθηκεύουν λίπος πριν από την περίοδο μετανάστευσης, ώστε να μπορέσουν να ανταπεξέλθουν στις ακραίες απαιτήσεις του ταξιδιού. Επίσης, κατά τη μετανάστευση υπάρχει πάντα το ενδεχόμενο να επικρατούν αντίξοες συνθήκες στον προορισμό, με καταστροφικές συνέπειες για τον πληθυσμό. Σημαντικές απώλειες στους πληθυσμούς εμφανίζονται και λόγω της θήρευσης κατά το ταξίδι. Για παράδειγμα, από τα στρουθιόμορφα πουλιά (τάξη Passeriformes) που διασχίζουν το Αιγαίο νωρίς κατά τη φθινοπωρινή μετανάστευση, πολλά θηρεύονται από το Μαυροπετρίτη (Falco eleonorae), είδος που εκείνη την εποχή έχει νεοσσούς (Γκούτνερ 2004). Για να έχει υιοθετηθεί η μετανάστευση από μερικά είδη πτηνών σημαίνει ότι το ισοζύγιο μεταξύ των πλεονεκτημάτων και του κόστους της συμπεριφοράς αυτής τείνει προς τα πρώτα.




Φυσιολογία

Το σήμα για την έκφραση της συμπεριφοράς της μετανάστευσης (αποθήκευση λίπους, μεταναστευτική ανησυχία) δίνεται από τη μεταβολή της διάρκειας της ημέρας (φωτοπερίοδος). Αυτή διεγείρει τη δράση της υπόφυσης που οδηγεί σε ορμονικές διαφοροποιήσεις στον οργανισμό. Όσον αφορά τον προσανατολισμό και την πλοήγηση των πτηνών κατά την διάρκεια της μετανάστευσης, σε αυτά εμπλέκονται πολλοί παράγοντες. Κάποια είδη χρησιμοποιούν ως πυξίδα των ήλιο, τα άστρα κατά τη διάρκεια της νύχτας ή ακόμα και χαρακτηριστικά σημάδια κατά μήκος των διαδρομών τους. Τα περισσότερα έχουν κάποια ικανότητα αντίληψης του μαγνητικού πεδίου της Γης. Ακόμα τα πτηνά μπορεί να έχουν την ικανότητα να διατηρούν κάποια αισθητήρια επαφή με την περιοχή τους ή ακόμα να έχουν ένα σύστημα εύρεσης των συντεταγμένων της περιοχής αυτής, παρόλο που μπορεί να βρίσκονται σε άγνωστη περιοχή (κάτι που μπορεί να βοηθάει και τα νεαρά πτηνά που ταξιδεύουν για πρώτη φορά να βρίσκουν το πότε φτάνουν στον προορισμό τους, γνωστό ως radical pair mechanism). Έτσι, βλέπουμε πως η φυσιολογία που κρύβεται πίσω από τη μετανάστευση των πτηνών μπορεί να οφείλεται τόσο σε γενετικά χαρακτηριστικά όσο και σε περιβαλλοντικούς παράγοντες.




Εξέλιξη

Η θεωρίες που προσπαθούν να περιγράψουν την απαρχή του φαινομένου της μετανάστευσης είναι τρεις: 1) Η θεωρία της Βόρειας Ζώνης υποστηρίζει ότι η αρχική εξάπλωση των πτηνών εκτεινόταν στο βόρειο τμήμα της Εύκρατης Ζώνης. Παγετώνες κατά το Πλειστόκαινο ή και νωρίτερα ώθησαν τα πτηνά νοτιότερα. Η «ανάμνηση» όμως για την προγονικές περιοχές διασπορές παρέμεινε, και εκεί επιστρέφουν για αναπαραγωγή. Η πτώση της θερμοκρασίας και η έλλειψη της τροφής κατά το φθινόπωρο ωθούν τα πτηνά και πάλι νοτιότερα. 2) Η θεωρία της Νότιας Ζώνης υποστηρίζει ότι η αρχική εξάπλωση των πτηνών έγινε στη Τροπική Ζώνη. Η αύξηση των πληθυσμών με το πέρας του χρόνου προκάλεσε προβλήματα εύρεσης ζωτικού χώρου και τροφής κατά κύριο λόγο την εποχή της αναπαραγωγής. Η πίεση αυτή οδήγησε κάποια είδη πτηνών να μεταναστεύουν κατά την άνοιξη προς το Βορρά και να επιστρέφουν όταν οι συνθήκες εκεί γίνουν δύσκολες κατά το χειμώνα. 3) Η τρίτη θεωρία πρεσβεύει ότι η μετανάστευση των πτηνών είναι απόρροια των μετακινήσεων των ηπείρων βόρεια την Ανταρκτικής. Σύμφωνα, δηλαδή, με αυτή τη θεωρία τα σημερινά μεταναστεύοντα πτηνά προσπαθούν να επιστρέψουν στις προγονικές τους περιοχές που βρίσκονται σε διαφορετικά μέρη. Ωστόσο, η θεωρία αυτή βρίσκει εμπόδιο το γεγονός ότι η μετακίνηση των ηπείρων σε τόση μεγάλη κλίμακα έλαβε χώρα πολύ πριν την εμφάνιση των πτηνών στη Γη.
Γενικά, είναι παραδεκτό ότι η συμπεριφορά της μετανάστευσης πιθανώς προέκυψε με διαφορετικό τρόπο σε διαφορετικές περιόδους μέσα σε διαφορετικές ομάδες πτηνών.

Βιβλιογραφία

1) Γκούτνερ Βασίλης, Μορφολογία και συστηματική χορδωτών, Μέρος Τρίτο: Πτηνά και Θηλαστικά, Υπηρεσία Δημοσιευμάτων Θεσσαλονίκη 2004
2) Boland John, Leapfrog migration in north American shorebirds: intra- and interspecific examples, The Condor 92:284-290, The Cooper Ornithological Society 1990

Διαδίκτυο:
Wikipedia, http://en.wikipedia.org/wiki/Bird_migration

LinkWithin

Related Posts with Thumbnails