Την Κυριακή 28-02-2010 η εφημερίδα το Βήμα δημοσίευσε ένα εξαιρετικό άρθρο για την εξέλιξη του ανθρώπου και ποιος ο ρόλος της απώλειας των τριχών σε αυτή. Είναι ένα θέμα που έχει απασχολήσει αρκετά το blog αυτό, και ως μια σύγκεντρωτική παρουσίαση παραθέτουμε το άρθρο του Βήματος και τα όσα κατά καιρούς έχουμε εμείς γράψει για αυτό το θέμα.
Παρά τρίχα δεν θα ήμαστε άνθρωποι
Αν οι πρόγονοί μας δεν είχαν διαφοροποιηθεί από τους πιθήκους ως προς την πυκνότητα του τριχώματός τους,πιθανότατα δεν θα είχαν κατεβεί από τα δένδρα και δεν θα είχαν αρχίσει να περπατούν στα δύο πόδια,χρησιμοποιώντας τα χέρια τους για άλλες δουλειές,όπως να κουβαλούν τα μωρά τους με το ασυνήθιστα βαρύ κεφάλι.Με λίγα λόγια δεν θα ήταν άνθρωποι!
Μπορεί εμείς σήμερα να λέμε «τρίχες» όταν θέλουμε να υποβιβάσουμε τη σημασία ενός θέματος, αλλά οι τρίχες δεν είναι καθόλου μα καθόλου υποδεέστερο ζήτημα όταν αναφερόμαστε στη φυσιολογία των θηλαστικών και φυσικά του ανθρώπου. Στην ουσία το τρίχωμα αποτελεί ένα από τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα των θηλαστικών: τους παρέχει μόνωση και προστασία (τόσο από τις βλαβερές ακτίνες του Ηλίου όσο και από μικρόβια), γίνεται εργαλείο αναγνώρισης των μελών μιας οικογένειας αλλά και προστασίας από τους θηρευτές τους (όταν έχει το ίδιο χρώμα με το περιβάλλον τους), ενώ μπορεί να έχει και κοινωνικό ρόλο (όπως γνωρίζουν όλοι όσοι έχουν δει γάτες ή σκύλους «με σηκωμένη τρίχα» να ετοιμάζονται να καβγαδίσουν).
Με δεδομένη λοιπόν τη χρησιμότητα του τριχώματος για τα θηλαστικά, είναι λογικό να έχουν αναρωτηθεί οι επιστήμονες πότε και γιατί το ανθρώπινο είδος απαλλάχθηκε από αυτό. Στην προσπάθειά τους δε να δώσουν μια λογική εξήγηση γεννήθηκαν αρκετές θεωρίες. Για πολύ καιρό η επικρατέστερη μεταξύ αυτών των θεωριών απαιτούσε ένα «πέρασμα» των ανθρώπων από τη θάλασσα κατά τη διάρκεια της εξέλιξής τους. Αυτή η πε που θα εμπόδιζε την κολύμβηση, με το λείο δέρμα που έχουμε σήμερα.
Γιατί δεν γίναμε δελφίνια
Πράγματι, το τρίχωμα δεν βοηθά στην κολύμβηση, όπως αποδεικνύει το γεγονός ότι οι φάλαινες και τα δελφίνια, που είναι υδρόβια θηλαστικά, έχουν απολέσει το τρίχωμά τους. Ωστόσο τα ημιυδρόβια θηλαστικά, όπως παραδείγματος χάριν οι ενυδρίδες και οι κάστορες, έχουν διατηρήσει αυτή την πολύτιμη κάλυψη. Είναι δε χαρακτηριστικό ότι το τρίχωμα των ενυδρίδων βοηθά στην υδρόβια διαβίωση καθώς «φυλακίζει» αέρα και λειτουργεί ως σωσίβιο. Με άλλα λόγια, η ημιυδρόβια διαβίωση δεν φαίνεται να υποστηρίζει την απώλεια του τριχώματος των θηλαστικών. Επιπροσθέτως, υπάρχει διαφωνία σχετικά με το αν όντως το ανθρώπινο είδος υποχρεώθηκε να βιώσει μια τέτοια περίοδο: οι επικριτές της θεωρίας της ημιυδρόβιας διαβίωσης πιστεύουν ότι αν οι άοπλοι πρόγονοί μας είχαν όντως υποχρεωθεί να περάσουν ένα εκατομμύριο χρόνια συντροφιά με κροκόδειλους, πιθανότατα δεν θα είχε μείνει κανείς τους ζωντανός κι εμείς δεν θα ήμασταν σήμερα εδώ! Αν λοιπόν το τρίχωμά μας δεν χάθηκε επειδή υποχρεωθήκαμε να ζήσουμε στο νερό, πώς γίναμε φτωχότεροι σε τρίχες; Καμιά φορά, προκειμένου να απαντηθεί ένα ερώτημα που αρχίζει με το «γιατί», βοηθά μια απάντηση σε ερώτημα που αρχίζει με το «πότε» ή με το «πού». Ειδικά για θέματα που έχουν να κάνουν με την εξέλιξη ενός είδους, τα «πότε» και τα «πού» μπορεί να είναι καθοριστικής σημασίας, αφού φωτίζουν τις πιέσεις που μπορεί να δέχθηκε το εν λόγω είδος.
Συνέχεια στο Βήμα
Σχετικά άρθρα:
Ο γυμνός πίθηκος
Μια διαφορετική θεωρία για την εξέλιξη του ανθρώπου
Εξέλιξη του ανθρώπου
Οι άνθρωποι μπορεί να έμαθαν να περπατούν στα δέντρα
Η εξέλιξη μιας νέας περιοχής στον εγκέφαλο επιτρέπει λεπτές κινητικές ικανότητες
Παρά τρίχα δεν θα ήμαστε άνθρωποι
Αν οι πρόγονοί μας δεν είχαν διαφοροποιηθεί από τους πιθήκους ως προς την πυκνότητα του τριχώματός τους,πιθανότατα δεν θα είχαν κατεβεί από τα δένδρα και δεν θα είχαν αρχίσει να περπατούν στα δύο πόδια,χρησιμοποιώντας τα χέρια τους για άλλες δουλειές,όπως να κουβαλούν τα μωρά τους με το ασυνήθιστα βαρύ κεφάλι.Με λίγα λόγια δεν θα ήταν άνθρωποι!
Μπορεί εμείς σήμερα να λέμε «τρίχες» όταν θέλουμε να υποβιβάσουμε τη σημασία ενός θέματος, αλλά οι τρίχες δεν είναι καθόλου μα καθόλου υποδεέστερο ζήτημα όταν αναφερόμαστε στη φυσιολογία των θηλαστικών και φυσικά του ανθρώπου. Στην ουσία το τρίχωμα αποτελεί ένα από τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα των θηλαστικών: τους παρέχει μόνωση και προστασία (τόσο από τις βλαβερές ακτίνες του Ηλίου όσο και από μικρόβια), γίνεται εργαλείο αναγνώρισης των μελών μιας οικογένειας αλλά και προστασίας από τους θηρευτές τους (όταν έχει το ίδιο χρώμα με το περιβάλλον τους), ενώ μπορεί να έχει και κοινωνικό ρόλο (όπως γνωρίζουν όλοι όσοι έχουν δει γάτες ή σκύλους «με σηκωμένη τρίχα» να ετοιμάζονται να καβγαδίσουν).
Με δεδομένη λοιπόν τη χρησιμότητα του τριχώματος για τα θηλαστικά, είναι λογικό να έχουν αναρωτηθεί οι επιστήμονες πότε και γιατί το ανθρώπινο είδος απαλλάχθηκε από αυτό. Στην προσπάθειά τους δε να δώσουν μια λογική εξήγηση γεννήθηκαν αρκετές θεωρίες. Για πολύ καιρό η επικρατέστερη μεταξύ αυτών των θεωριών απαιτούσε ένα «πέρασμα» των ανθρώπων από τη θάλασσα κατά τη διάρκεια της εξέλιξής τους. Αυτή η πε που θα εμπόδιζε την κολύμβηση, με το λείο δέρμα που έχουμε σήμερα.
Γιατί δεν γίναμε δελφίνια
Πράγματι, το τρίχωμα δεν βοηθά στην κολύμβηση, όπως αποδεικνύει το γεγονός ότι οι φάλαινες και τα δελφίνια, που είναι υδρόβια θηλαστικά, έχουν απολέσει το τρίχωμά τους. Ωστόσο τα ημιυδρόβια θηλαστικά, όπως παραδείγματος χάριν οι ενυδρίδες και οι κάστορες, έχουν διατηρήσει αυτή την πολύτιμη κάλυψη. Είναι δε χαρακτηριστικό ότι το τρίχωμα των ενυδρίδων βοηθά στην υδρόβια διαβίωση καθώς «φυλακίζει» αέρα και λειτουργεί ως σωσίβιο. Με άλλα λόγια, η ημιυδρόβια διαβίωση δεν φαίνεται να υποστηρίζει την απώλεια του τριχώματος των θηλαστικών. Επιπροσθέτως, υπάρχει διαφωνία σχετικά με το αν όντως το ανθρώπινο είδος υποχρεώθηκε να βιώσει μια τέτοια περίοδο: οι επικριτές της θεωρίας της ημιυδρόβιας διαβίωσης πιστεύουν ότι αν οι άοπλοι πρόγονοί μας είχαν όντως υποχρεωθεί να περάσουν ένα εκατομμύριο χρόνια συντροφιά με κροκόδειλους, πιθανότατα δεν θα είχε μείνει κανείς τους ζωντανός κι εμείς δεν θα ήμασταν σήμερα εδώ! Αν λοιπόν το τρίχωμά μας δεν χάθηκε επειδή υποχρεωθήκαμε να ζήσουμε στο νερό, πώς γίναμε φτωχότεροι σε τρίχες; Καμιά φορά, προκειμένου να απαντηθεί ένα ερώτημα που αρχίζει με το «γιατί», βοηθά μια απάντηση σε ερώτημα που αρχίζει με το «πότε» ή με το «πού». Ειδικά για θέματα που έχουν να κάνουν με την εξέλιξη ενός είδους, τα «πότε» και τα «πού» μπορεί να είναι καθοριστικής σημασίας, αφού φωτίζουν τις πιέσεις που μπορεί να δέχθηκε το εν λόγω είδος.
Συνέχεια στο Βήμα
Σχετικά άρθρα:
Ο γυμνός πίθηκος
Μια διαφορετική θεωρία για την εξέλιξη του ανθρώπου
Εξέλιξη του ανθρώπου
Οι άνθρωποι μπορεί να έμαθαν να περπατούν στα δέντρα
Η εξέλιξη μιας νέας περιοχής στον εγκέφαλο επιτρέπει λεπτές κινητικές ικανότητες
3 σχόλια:
Πραγματικά πολύ ενδιαφέρον άρθρο! Ομολογώ ότι δεν γνώριζα την δύναμη της τρίχας.
πολυ ωραιο αρθρο και δεν το παρατηρησα στην εφημεριδα...κοιτα να δεις που θα βρισκομασταν και τι θα ημασταν!!!
η εξελικτική βιολογία και ειδικά η εξέλιξη του ανθρώπου εμφανίζουν πραγματικά εξαιρετικό ενδιαφέρον! το βιβλίο που έχω στα λινκ με τίτλο "ο γυμνός πίθηκος" είναι νούμερο 1 πάνω στο θέμα αυτό, πανέξυπνο και όχι ιδιαίτερα εξειδικευμένο και δύσκολο!
Δημοσίευση σχολίου