Απειλούμενα είδη - Μαυροπόδαρο κουνάβι (Mustela nigripes)

Όπως αναφέρθηκε και στο προηγούμενο άρθρο, θα προσπαθήσουμε μέσα από μία σειρά άρθρων να σκιαγραφήσουμε τις προσπάθειες, άλλοτε επιτυχημένες και άλλοτε όχι, να σώσουν τα κινδυνεύοντα είδη. Η αρχή θα γίνει με το Μαυροπόδαρο κουνάβι (Mustela nigripes) της Βορείου Αμερικής. Το σαρκοφάγο θηλαστικό αυτό ήταν πολύ κοινό στα λιβάδια των ΗΠΑ, του Μεξικού και του Καναδά κατά των 19ο και τις αρχές του 20ού αιώνα. Η κατάσταση όμως σιγά σιγά άρχισε να μεταβάλλεται και τα ζώα αυτά να γίνονται όλο και ποιο σπάνια. Οι λόγοι ήταν ότι καταστρέφονταν τα λιβαδικά ενδιαιτήματα που διαβιεί το είδος από την κατοίκηση των ανθρώπων καθώς επίσης μειώνονταν και οι πληθυσμοί της κύριας πηγής των ζώων που είναι κάποια είδη εδαφόβιων σκίουρων (Cynomys sp.) λόγω αυτής της απώλειας ενδιαιτήματος. Τα κουνάβια αυτά μπορεί να τρέφονται και με άλλα ζώα, όπως έντομα κ.α., αλλά έχει υπολογιστεί ότι ένα ενήλικο κουνάβι καταναλώνει περίπου 100 σκίουρους το χρόνο, οπότε η μείωση των πληθυσμών τους ήταν αναμενόμενο να οδηγήσει σε μείωση των πληθυσμών των κουναβιών.

Έτσι, φτάνουμε στο 1972 όπου το πιθανολογούμενο τελευταίο άτομο του μαυροπόδαρου κουναβιού σκοτωμένο. Τότε ξεκινάει μία προσπάθεια ερευνητών να δουν αν υπάρχουν εναπομείναντες πληθυσμού του είδους, με τις προσπάθειες να είναι άκαρπες μέχρι το 1981. Τότε συμβαίνει το ανέλπιστο, καθώς ένα κυνηγόσκυλο επιστρέφει στο αφεντικό του ένα σκοτωμένο κουνάβι. Τα επόμενα 5 χρόνια ακολουθεί εντατική μελέτη της περιοχής και ανακαλύπτεται ένας πληθυσμός με 129 άτομα. Τότε όμως ο πληθυσμός μαστίζεται από λύσσα που μειώνει κατά πολύ τον πληθυσμό. Έτσι, αποφασίζεται να ξεκινήσει ένα πρόγραμμα αναπαραγωγής σε αιχμαλωσία. Έτσι, αιχμαλωτίζονται τα τελευταία 18 εναπομείναντα άτομα του πληθυσμού.

Με αυτά τα ζώα ξεκινάει μία προσπάθεια αναπαραγωγής σε αιχμαλωσία και μετέπειτα απελευθέρωση ζώων στη φύση. Το 1991 στο Shirley Basin γίνεται η πρώτη επανεισαγωγή ζώων στο φυσικό περιβάλλον. Συγκεκριμένα ελευθερώνονται 49 νεαρά άτομα. Βέβαια, αυτά τα άτομα για να απελευθερωθούν είναι απαραίτητη μία περίοδος προσαρμογής στο φυσικό περιβάλλον, που γίνεται με προσομοίωση στο εργαστήριο των συνθηκών που αντιμετωπίσουν έξω τα ζώα. Την επόμενη χρονιά γεννιούνται τα δύο πρώτα μικρά στην φύση μετά τη σύλληψη του πληθυσμού για το πρόγραμμα αναπαραγωγής.

Συνολικά θα ακολουθήσουν επανεισαγωγές σε ακόμα 18 περιοχές, με προβλήματα όμως και διακοπές του προγράμματος λόγω και πάλι επιδημιών λύσσας. Πλέον στα άτομα που αφήνονται στη φύση χορηγείται εμβόλιο κατά τη λύσσας, που γενικά θεωρείται ότι έχει αντιμετωπίσει κάπως την κατάσταση. Υπολογίζεται ότι αυτή τη στιγμή στη φύση ζούνε 800-1000 μαυροπόδαρα κουνάβια, με κάθε χρόνο να γεννιούνται 150 με 240 μικρά. Φαίνεται λοιπόν ότι το πρόγραμμα πετυχαίνει...


Παρ' όλα αυτά τα προβλήματα που πρέπει να λυθούν είναι δύο. Το πρώτο είναι ότι πρέπει να υπάρξει αλλαγή και στο ενδιαίτημα προς την πρότερη μορφή του ώστε τα ζώα να μπορέσουν να επιβιώσουν και να βρουν τροφή (η οποία πρέπει επίσης να αυξηθεί σε πληθυσμό). Το πρόβλημα αυτό λύνεται με τρεις τρόπους. Αρχικά, επιλέγονται περιοχές με υψηλούς πληθυσμούς λείας ως περιοχές επανεισαγωγής. Επιπλέον, γίνονται προσπάθειες να εξασφαλιστούν χώροι που, σε συνεργασία με την τοπική κοινωνία, θα επιτρέπουν τη διαβίωση των ζώων. Τέλος, σε 7 περιοχές που έγινε επανεισαγωγή ξεκίνησαν έργα διαχείρισης ώστε να φύγει το φορτίο ψύλλων που υπήρχε με σκοπό να μειωθεί η πιθανότητα μιας επιδημίας λύσσας.

Το δεύτερο πρόβλημα, και το πιο σημαντικό, είναι ότι τα άτομα αυτά προέρχονται από μια μικρή γενετική δεξαμενή (τα 18 αρχικά άτομα). Οι κίνδυνοι που κρύβει αυτή η απουσία γενετικής ποικιλότητας είναι πολύ και πολύπλευροι και μπορεί να οδηγήσουν τους πληθυσμούς σε γενετικό εκφυλισμό. Αυτός με τη σειρά του θα καθιστήσει τους πληθυσμούς πολύ ευάλωτους σε ασθένειες και περιβαλλοντικής προκλήσεις.

Παρά τους όποιους κινδύνους το πρόγραμμα αναπαραγωγής σε αιχμαλωσία και επανεισαγωγής του μαυροπόδαρου κουναβιού θεωρείται επιτυχημένο. Ας ελπίσουμε ότι έτσι θα παραμείνει και το είδος αυτό θα ξαναγίνει κοινό στην βόρεια Αμερική, όπως ήταν πριν από 100 περίπου χρόνια.

Πηγές
Επιστροφή στη ζωή, 2005, Science Illustrated τεύχος 7.
Wikipedia
Black footed Ferret Recovery Program