Πέμπτη 1 Οκτωβρίου 2009

Υπερπληθυσμός ή υπερκατανάλωση

Υπάρχει ένας διαχεόμενος μύθος ότι οι προσπάθειες για την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής και άλλων περιβαλλοντικών κινδύνων δεν θα έχουν κανένα αποτέλεσμα εκτός και αν «κάνουμε κάτι» για την αύξηση του πληθυσμού. Ακόμα και έμπειροι αναλυτές μιλούν για την απειλή της εκθετικής αύξησης του πληθυσμού. Αλλά δεν υπάρχει καμία εκθετική αύξηση. Στον περισσότερο κόσμο οι ρυθμοί γονιμότητας πέφτουν γρήγορα, και οι χώρες στις οποίες ο πληθυσμός συνεχίζει να αυξάνεται είναι αυτές που συνεισφέρουν το λιγότερο στην δύσκολη περιβαλλοντική μας κατάσταση.

Πίσω, στα τέλη του ’60, όταν ο Paul Ehrlich έγραφε το βιβλίο του «The population bomb» (Η πληθυσμιακή βόμβα) η γρήγορη πληθυσμιακή αύξηση ήταν η νούμερο 1 απειλή για το μέλλον του πλανήτη. Πολλοί πίστεψαν ότι ο αυστηρός έλεγχος των γεννήσεων θα μπορούσε να αποτρέψει την μέρα της κρίσης. Αλλά μετά από σκάνδαλα γύρω από τα Δρακόντεια μέτρα για ένα μόνο παιδί στην Ινδία και την Κίνα τέτοιες απόψεις έπεσαν σε ανυποληψία. Ακόμα, η πρόβλεψη του Ehrlich για εκατοντάδες εκατομμύρια θανάτους από λιμό γύρω στη δεκαετία του 80 ευτυχώς απέτυχε να γίνει πραγματικότητα



Τώρα, το δημογραφικό τέρας έχει ξανάρθει στο προσκήνιο. Ακόμα, τα επιχειρήματα δεν ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα. Η πληθυσμιακή «βόμβα» αφοπλίζεται γρήγορα. Οι γυναίκες στον φτωχό κόσμο έχουν δραματικά λιγότερα παιδιά απ’ότι είχαν οι μητέρες τους – κυρίως λόγω επιλογής και όχι εξαναγκασμού. Πριν μισό αιώνα ο παγκόσμιος μέσος όρος των παιδιών μιας γυναίκας ήταν μεταξύ 5 και 6 παιδιά. Τώρα μία γυναίκα έχει 2.6. Παρατηρώντας αυτήν την μείωση είναι δύσκολο να δούμε τι μπορεί να καταφέρει αν κάνουμε κάτι παραπάνω για τον παγκόσμιο πληθυσμό.

Η μισός κόσμος τώρα έχει ένα ρυθμό γονιμότητας κάτω από το επίπεδο αντικατάστασης, που είναι υπολογίζοντας και τα κορίτσια που δεν φτάνουν την ενηλικίωση περίπου 2,3. Αυτό περιλαμβάνει την Ευρώπη, την ανατολική Ασία την Βόρεια Αμερική και την Καραϊβική Το αντίθετο συμβαίνει σε λίγες Μουσουλμανικές χώρες – εκτός του Ιράν με ρυθμό γονιμότητας 1,7 – και σε πολλά μέρη της Αφρικής. Αλλά είτε είναι πλούσια μια χώρα είτε φτωχή, σοσιαλιστική ή καπιταλιστική, Μουσουλμανική ή Καθολική, κοσμική ή ευλαβική, με σκληρό κυβερνητικό έλεγχο των γεννήσεων ή κανένα έλεγχο, οι περισσότερες χώρες λένε την ίδια ιστορία.


Αυτό δεν έχει ακόμα σταματήσει την πληθυσμιακή αύξηση. Βρίσκεται σε 6,8 δισεκατομμύρια και αυξάνεται κατά 75 εκατομμύρια κάθε χρόνο. Αυτό συμβαίνει κυρίως λόγω του τεράστιου αριθμού νεαρών γυναικών που γεννήθηκαν κατά την παγκόσμια «έκρηξη» των γεννήσεων του 20ου αιώνα, οι οποίες είναι ακόμα γόνιμες: μπορεί τυπικά να έχουν 2 παιδιά η καθεμία, αλλά αυτό είναι από μόνο του πολλά μωρά. Σύντομα πάντως, αν οι ρυθμοί γονιμότητας συνεχίσουν να μειώνονται κάθε γενιά γυναικών θα είναι μικρότερη από την προηγούμενη.

Φυσικά, οι ρυθμοί γονιμότητας μπορεί να μη συνεχίσουν να μειώνονται, αλλά μέχρι σήμερα τα στοιχεία από χώρες που έχουν ρίξει τους ρυθμούς τους στα επίπεδα αντικατάστασης δείχνουν ότι δεν μένουν σε αυτά αλλά συνεχίζουν να μειώνονται. Η αιτία αυτού του γεγονότος μπορεί να έχει να κάνει με την αλλαγή της θέσης που έχει η γυναίκα στην κοινωνία. Όταν οι άντρες παίρνουν έναν μεγαλύτερο ρόλο στην ανάθρεψη των παιδιών και η πολιτεία μεσολαβεί στο να βοηθήσει τις εργαζόμενες μητέρες, οι ρυθμοί γονιμότητας μένουν κοντά σε αυτούς της αντικατάστασης. Όταν δεν συμβαίνουν τα παραπάνω, τότε υπερβολικά μικροί ρυθμοί γονιμότητας ακολουθούν.

Ακόμα και αν η πληθυσμός της γης σταθεροποιηθεί σύντομα και αρχίζει να μειώνεται αυτό δεν θα λύσει τα περιβαλλοντικά προβλήματα. Το βασικό ζήτημα δεν είναι ο υπερπληθυσμός αλλά ο υπερκαταναλωτισμός – κυρίως στις πλούσιες χώρες που έχουν από καιρό σταματήσει να προσθέτουν ουσιαστικά νούμερα στους πληθυσμούς τους.

Πάρτε μία μέτρηση: τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα. Ο Stephen Pacala, διευθυντής στο Princeton Environmental Institute υπολόγισε ότι μισό δισεκατομμύριο των πλουσίων του κόσμου, περίπου δηλαδή 7% του πληθυσμού της γης, είναι υπεύθυνοι για το 50% των παγκόσμιων εκπομπών. Από την άλλη, το 50% των φτωχών της γης είναι υπεύθυνοι για το 7% των εκπομπών. Ένας Αμερικανός ή Ευρωπαίος είναι συχνά υπεύθυνος για περισσότερες εκπομπές απ’ότι ένα χωριό Αφρικανών.

Κάθε φορά αυτοί από μας στον πλούσιο κόσμο που μιλάμε για πάρα πολλά μωρά στην Αφρική ή στην Ινδία, αρνούμαστε την δική μας ενοχή. Είναι τα παγκόσμια πρότυπα κατανάλωσης που πρέπει να διορθώσουμε και όχι τις αναπαραγωγικές συνήθειες.

Από NewScientist
Μπορείτε να δείτε ολόκληρο αφιέρωμα του NewScientist στο θέμα εδώ


Το άρθρο αυτό έρχεται για να μας "βάλει λίγο στη θέση μας", καθώς έχει αρκετή δόση αλήθειας και ευθυνών. Αυτό βέβαια δεν σημαίνει ότι το πρόβλημα του υπερπληθυσμού δεν είναι έντονο και υπαρκτό, και ότι το μεγαλύτερο μερίδιο ευθύνης για αυτό έχουν οι "αναπτυσσόμενες" χώρες. Για παράδειγμα το ότι η Κίνα του 1,5 δισεκατομμυρίου έχει γίνει ένας πολύ μεγάλος ρυπαντής δεν μπορεί κανείς να το προσπεράσει. Αλλά επίσης κανείς δεν μπορεί να πει στην Κίνα να μην αναπτυχθεί, δεν έχει το ηθικό δικαίωμα όταν ο ίδιος αναπτύχθηκε με άλλους όρους από αυτούς που ζητάει από την Κίνα. Ο καθένας πρέπει να αναλογιστεί τις ευθύνες του, και αυτές σίγουρα είναι πολλές...

Δεν υπάρχουν σχόλια:

LinkWithin

Related Posts with Thumbnails