Αρκετές φορές μπορεί να έχουμε αναρωτηθεί ή να μας έχουν ρωτήσει πόση βιοποικιλότητα είναι αρκετή ή τι πειράζει αν χαθούν μερικά είδη στο βωμό της οικονομικής ανάπτυξης. Το ερώτημα αυτό έχει ιδιαίτερη σημασία από οικολογική σκοπιά, καθώς η βιοποικιλότητα επηρεάζει βαθύτατα την λειτουργία του οικοσυστήματος, αν και συνήθως χρησιμοποιείται από ανθρώπους που αμφισβητούν την αξία της. Ας δούμε τα μοντέλα των τεσσάρων τρόπων με τους οποίους οι διαδικασίες του οικοσυστήματος μπορεί να αντιδράσουν στη μείωση της αφθονίας των ειδών.
1. Η υπόθεση ποικιλότητας - σταθερότητας προβλέπει ότι οι οικολογικές κοινότητες θα αυξήσουν μέρος της ικανότητάς τους να ανακάμπτουν από τη διαταραχή και μέρος της ενεργητικής τους αποδοτικότητας (παραγωγικότητας), όσο αυξάνεται ο αριθμός των ειδών (διάγραμμα α). Σύμφωνα με αυτό το μοντέλο, απαλοιφή οποιουδήποτε είδους από τον τροφικό ιστό θα αυξήσει την δεκτικότητα σε διαταράξεις.
2. Η υπόθεση του "συνδέσμου" παρομοιάζει τα είδη μέσα σε ένα οικοσύστημα με τα καρφιά που συνδέουν τα μέρη ενός αεροπλάνου μεταξύ τους. Η απώλεια κάποιων συνδέσμων μπορεί να περάσει απαρατήρητη, διότι μπορεί να είναι περιττοί, αλλά οι απώλειες πέρα από ένα όριο θα προκαλέσουν ανεπανόρθωτη καταστροφή. Η σχέση ανάμεσα στην αφθονία των ειδών και τη λειτουργία του οικοσυστήματος θα είναι πλέον μη γραμμική, αλλά θα ακολουθεί μία σειρά από ποικίλες καμπύλες (διάγραμμα β).
3. Η υπόθεση των πλεοναζόντων ειδών ότι συγκεκριμένα είδη έχουν κάποια ικανότητα να επεκτείνουν τις "δουλειές" τους στα οικοσυστήματα με σκοπό να ισοσταθμίσουν την απώλεια γειτονικών ειδών που εξαφανίστηκαν. Αυτή η θεωρία πρεσβεύει την ιδέα ότι τα είδη μπορούν να χωριστούν σε λειτουργικές ομάδες, όπου τα είδη μιας λειτουργικής ομάδας προβλέπεται να είναι πιο αναλώσιμα σε σχέση το ένα με το άλλο, με όρους οικοσυστημικής λειτουργίας, από ότι είδη χωρίς λειτουργικές αναλογίες (διάγραμμα γ).
4. Σύμφωνα με την υπόθεση της ιδιοσυγκρασιακής ανταπόκρισης, όσο αλλάζει η ποικιλότητα τόσο αλλάζει και η λειτουργία του οικοσυστήματος, αλλά το μέγεθος και η κατεύθυνση της αλλαγής αυτής είναι απρόβλεπτη. Τα μεμονωμένα είδη έχουν πολύπλοκους και ποικίλους ρόλους (διάγραμμα δ).
Η πειραματική απόδειξη αυτών των μοντέλων είναι αρκετά δύσκολη αν αναλογιστεί κανείς την ποικιλότητα των οικοσυστημάτων. Ιδιαίτερες δυσκολίες προκύπτουν όσον αφορά τη διάκριση ανάμεσα στο αίτιο και το αποτέλεσμα (αν οι διαφορές στη λειτουργία του οικοσυστήματος είναι εκπορεύονται από διαφορές στην ποικιλότητα ή το αντίστροφο). Λαμβάνοντας όμως υπόψη τη βαθύτερη σημασία της διατήρησης των υπηρεσιών του οικοσυστήματος και με δεδομένη την έλλειψη ισχυρών πειραματικών στοιχείων που θα έδειχναν ότι η λειτουργία του οικοσυστήματος δεν είναι συνάρτηση της ποικιλότητας (και κάποιοι υποστηρίζουν ότι είναι), θα ήταν ανόητο να κάνουμε κάτι άλλο από το να υποθέσουμε ότι πράγματι είναι. Η αρχή της προφύλαξης θα πρέπει να αποτελέσει την κινητήριο δύναμη όλων των προσπαθειών.
Βιβλιογραφία
a. Johnson K.H., Vogt, K.A., Clark, H.J., Schmitz, O.J., & D.J. Vogt, 1996. Biodiversity and the productivity and stability of ecosystems. Trends in Ecology and evolution, 11, 372-377.
b. Gaston, K.J., & Spicer J.I.,2002. Βιοποικιλότητα, Μία εισαγωγή, Επιμέλεια Απόδοσης στα Ελληνικά Χ. Χιντήρογλου & Δ. Βαφείδης. University Studio Press, Θεσσαλονίκη.
Για παραπάνω πληροφορίες γύρω από την βιοποικιλότητας δες και: Μία κοινωνικοοικονομική προσέγγιση της βιοποικιλότητας
1. Η υπόθεση ποικιλότητας - σταθερότητας προβλέπει ότι οι οικολογικές κοινότητες θα αυξήσουν μέρος της ικανότητάς τους να ανακάμπτουν από τη διαταραχή και μέρος της ενεργητικής τους αποδοτικότητας (παραγωγικότητας), όσο αυξάνεται ο αριθμός των ειδών (διάγραμμα α). Σύμφωνα με αυτό το μοντέλο, απαλοιφή οποιουδήποτε είδους από τον τροφικό ιστό θα αυξήσει την δεκτικότητα σε διαταράξεις.
2. Η υπόθεση του "συνδέσμου" παρομοιάζει τα είδη μέσα σε ένα οικοσύστημα με τα καρφιά που συνδέουν τα μέρη ενός αεροπλάνου μεταξύ τους. Η απώλεια κάποιων συνδέσμων μπορεί να περάσει απαρατήρητη, διότι μπορεί να είναι περιττοί, αλλά οι απώλειες πέρα από ένα όριο θα προκαλέσουν ανεπανόρθωτη καταστροφή. Η σχέση ανάμεσα στην αφθονία των ειδών και τη λειτουργία του οικοσυστήματος θα είναι πλέον μη γραμμική, αλλά θα ακολουθεί μία σειρά από ποικίλες καμπύλες (διάγραμμα β).
3. Η υπόθεση των πλεοναζόντων ειδών ότι συγκεκριμένα είδη έχουν κάποια ικανότητα να επεκτείνουν τις "δουλειές" τους στα οικοσυστήματα με σκοπό να ισοσταθμίσουν την απώλεια γειτονικών ειδών που εξαφανίστηκαν. Αυτή η θεωρία πρεσβεύει την ιδέα ότι τα είδη μπορούν να χωριστούν σε λειτουργικές ομάδες, όπου τα είδη μιας λειτουργικής ομάδας προβλέπεται να είναι πιο αναλώσιμα σε σχέση το ένα με το άλλο, με όρους οικοσυστημικής λειτουργίας, από ότι είδη χωρίς λειτουργικές αναλογίες (διάγραμμα γ).
4. Σύμφωνα με την υπόθεση της ιδιοσυγκρασιακής ανταπόκρισης, όσο αλλάζει η ποικιλότητα τόσο αλλάζει και η λειτουργία του οικοσυστήματος, αλλά το μέγεθος και η κατεύθυνση της αλλαγής αυτής είναι απρόβλεπτη. Τα μεμονωμένα είδη έχουν πολύπλοκους και ποικίλους ρόλους (διάγραμμα δ).
Η πειραματική απόδειξη αυτών των μοντέλων είναι αρκετά δύσκολη αν αναλογιστεί κανείς την ποικιλότητα των οικοσυστημάτων. Ιδιαίτερες δυσκολίες προκύπτουν όσον αφορά τη διάκριση ανάμεσα στο αίτιο και το αποτέλεσμα (αν οι διαφορές στη λειτουργία του οικοσυστήματος είναι εκπορεύονται από διαφορές στην ποικιλότητα ή το αντίστροφο). Λαμβάνοντας όμως υπόψη τη βαθύτερη σημασία της διατήρησης των υπηρεσιών του οικοσυστήματος και με δεδομένη την έλλειψη ισχυρών πειραματικών στοιχείων που θα έδειχναν ότι η λειτουργία του οικοσυστήματος δεν είναι συνάρτηση της ποικιλότητας (και κάποιοι υποστηρίζουν ότι είναι), θα ήταν ανόητο να κάνουμε κάτι άλλο από το να υποθέσουμε ότι πράγματι είναι. Η αρχή της προφύλαξης θα πρέπει να αποτελέσει την κινητήριο δύναμη όλων των προσπαθειών.
Βιβλιογραφία
a. Johnson K.H., Vogt, K.A., Clark, H.J., Schmitz, O.J., & D.J. Vogt, 1996. Biodiversity and the productivity and stability of ecosystems. Trends in Ecology and evolution, 11, 372-377.
b. Gaston, K.J., & Spicer J.I.,2002. Βιοποικιλότητα, Μία εισαγωγή, Επιμέλεια Απόδοσης στα Ελληνικά Χ. Χιντήρογλου & Δ. Βαφείδης. University Studio Press, Θεσσαλονίκη.
Για παραπάνω πληροφορίες γύρω από την βιοποικιλότητας δες και: Μία κοινωνικοοικονομική προσέγγιση της βιοποικιλότητας
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου