Οι υδάτινοι πόροι της χώρας μας
Της ΜΑΡΙΑΣ ΛΑΖΑΡΙΔΟΥ*
Χρηματοδοτικές πηγές -εθνικές και ευρωπαϊκές- υπήρχαν και υπάρχουν. Γιατί το κράτος προτιμά να καταδικάζεται και το περιβάλλον δεν είναι στις προτεραιότητές του αν και είμαστε μια χώρα που εξαρτάται από τον τουρισμό και η υποβάθμιση των υδάτων μας θα έχει άμεσο αντίκτυπο σε αυτόν; Ας πάρουμε τα πράγματα με τη σειρά.
1 Η οδηγία πλαίσιο 2000/60 Ε.Κ., για την προστασία των υδάτινων πόρων, ζητούσε εναρμόνιση της νομοθεσίας μας μέχρι το 2003. Αυτή πραγματοποιήθηκε με την ψήφιση του νόμου 3199/2003. Ο τελευταίος όμως ήταν κενός επί τέσσερα χρόνια εξαιτίας της απουσίας αναγκαίων εκτελεστικών διατάξεων, Υ.Α. και του Π.Δ. 51/2007!
Ετσι το κράτος, έως το 2007, δεν εκπόνησε για κάθε περιοχή λεκάνης απορροής ποταμού ανάλυση των χαρακτηριστικών, επισκόπηση των επιπτώσεων των ανθρώπινων δραστηριοτήτων στην κατάσταση των επιφανειακών και των υπόγειων υδάτων και οικονομική ανάλυση της χρήσης ύδατος (η παράδοση προβλεπόταν το 2004, σύμφωνα με τα παραρτήματα ΙΙ και ΙΙΙ της οδηγίας).
Η Ελλάδα απέστειλε έκθεση στην Επιτροπή τον Ιούνιο 2006, αλλά η Επιτροπή των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων εκτίμησε ότι η έκθεση ήταν υπερβολικά γενικόλογη και προσέφυγε (υπόθεση C-264/07) στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο (έβδομο τμήμα), το οποίο καταδίκασε την Ελληνική Δημοκρατία στις 31-1-2008, και αυτή οφείλει να πληρώσει τα δικαστικά έξοδα.
2 Το Δικαστήριο των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων (υπόθεση C-440/06) απεφάνθη ότι η Ελλάδα παραβαίνει τις διατάξεις της οδηγίας σχετικά με την επεξεργασία των αστικών λυμάτων σε αρκετούς οικισμούς, ορισμένοι εκ των οποίων απορρίπτουν τα λύματά τους στο Θερμαϊκό Κόλπο (π.χ. Κατερίνη, Λιτόχωρο).
3 Σύμφωνα με την οδηγία, το νόμο 3199/2003 και το Π.Δ. 51/2007, η παρακολούθηση της οικολογικής ποιότητας των επιφανειακών υδάτων (ποτάμια, λίμνες, μεταβατικά και παράκτια) πρέπει να γίνεται με α) βιολογικά, β) υδρομορφολογικά και γ) φυσικο-χημικά ποιοτικά στοιχεία.
Ο κ. Σουφλιάς ανέφερε ότι τα ύδατά μας είναι σε καλή ποιότητα. Το συμπέρασμα στηρίχθηκε μόνο σε φυσικο-χημική παρακολούθηση. Τα βιολογικά, όμως, στοιχεία δείχνουν ότι:
α) Τα κατώτερα τμήματα των ποταμών (π.χ. ο Τριπόταμος, παραπόταμος του Αλιάκμονα) και προπάντων αυτά των μεγάλων ποταμών (π.χ. Στρυμόνας, Αξιός, Πηνειός) είναι μέτριας έως κακής ποιότητας (Λαζαρίδου*),
β) Εξαιτίας των υδρογεωλογικών παραμέτρων και των ανθρώπινων δραστηριοτήτων η στάθμη των λιμνών έχει υποχωρήσει και η ποιότητά τους έχει υποβαθμιστεί (π.χ. Βεγορίτιδα, Δοϊράνη) (Μουστάκα και Μιχαλούδη*),
γ) Πολλοί κόλποι (π.χ. Θερμαϊκός, Καβάλας) κινδυνεύουν από ανεξέλεγκτη ρύπανση (Χιντήρογλου, Αντωνιάδου, Κρεστενίτης*).
Επίσης η ανεξέλεγκτη αδειοδότηση γεωτρήσεων έχει προκαλέσει την υποχώρηση των υπόγειων υδροφορέων (Βουδούρης*) και η ανεξέλεγκτη αδειοδότηση κατασκευής και λειτουργίας μικρών ιδιωτικών υδροηλεκτρικών έργων που ξεπερνούν τις 250 (ΔΕ του παραρτήματος Ανατ. Μακεδονίας του Γεωτεχνικού Επιμελητηρίου), σε συνδυασμό με την εμπειρία από τα υφιστάμενα, μπορεί να πλήξει άμεσα την οικολογική ισορροπία του φυσικού οικοσυστήματος των ρεμάτων.
4 Μετά την εναρμόνιση της ελληνικής νομοθεσίας συγκροτούνται Διευθύνσεις Προστασίας και Ανάπτυξης (νόμος 3498/2006) οι οποίες στελεχώνονται από μόνιμο προσωπικό απουσία βιολόγων. Αραγε, η στελέχωση των διευθύνσεων υδάτων των περιφερειών (εφόσον αυτές αναλαμβάνουν την προστασία, παρακολούθηση και διαχείριση των λεκανών απορροής ποταμών [ΛΑΠ] με το νόμο 3199/2003) θα στηριχθεί σε απλές μετατάξεις υπαλλήλων ή θα γίνουν προσλήψεις ειδικών επιστημόνων για την αντιμετώπιση των τριών πυλώνων της οδηγίας.
*Στόχος μας πρέπει να είναι η ολοκληρωμένη διαχείριση (Γκανούλης*). Οταν η ΛΑΠ εκτείνεται στα διοικητικά όρια περισσότερων περιφερειών ή αυτές είναι διακρατικές πρέπει να ικανοποιούνται ισότιμα οι απαιτήσεις των άμεσων χρηστών, η ανάπτυξη των δικτύων παρακολούθησης της οικολογικής ποιότητας και ο σχεδιασμός των έργων διαχείρισης να είναι ενιαίος (Μυλόπουλος*).
*Οι περιφέρειές μας, όμως, δεν έχουν ακόμη ενεργήσει για τα παραπάνω. Η περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας π.χ. έχει μόλις ξεκινήσει την εποπτική παρακολούθηση και κατάταξη των υδάτινων σωμάτων βάσει βιολογικών, υδρομορφολογικών και φυσικο-χημικών στοιχείων (δυστυχώς μόνον για τη ΛΑΠ του Στρυμόνα**).
Αν εντοπιστεί κίνδυνος αποτυχίας εκπλήρωσης του περιβαλλοντικού στόχου της οδηγίας, για καλή ποιότητα μέχρι το 2015, πρέπει να εφαρμοστούν η ερευνητική ή/και η λειτουργική παρακολούθηση πριν από τα οποιαδήποτε διαχειριστικά μέτρα απόκρισης για τη λήψη μέτρων με σκοπό την εξάλειψη ή μείωση των πιέσεων.
*Πότε θα προλάβουν να ολοκληρωθούν τα παραπάνω σε όλη τη χώρα; Είμαστε συνηθισμένοι μήπως να καταδικαζόμαστε, οπότε δεν χρειάζεται να βιαστούμε;
*Ημερίδα της 10-12-2007 του Διατμηματικού Μεταπτυχιακού Προγράμματος Σπουδών των Τμημάτων Βιολογίας, Γεωλογίας και Πολιτικών Μηχανικών του ΑΠΘ για την οικολογική ποιότητα και διαχείριση υδάτων σε επίπεδο λεκάνης απορροής.
** Σεμινάριο, Δευτέρα 18/02/2008 «Διαχείριση του ποταμού Στρυμόνα και εφαρμογή της οδηγίας 2000/60/ΕΕ», Interreg ΙΙΙ A/Phare CBC Greece-Bulgaria.
* Η ΜΑΡΙΑ ΛΑΖΑΡΙΔΟΥ είναι καθηγήτρια του Τμήματος Βιολογίας του ΑΠΘ.
ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ - 20/04/2008
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου