Ζώα που χρησιμοποιούν εργαλεία

Αυτό που πάντα συναρπάζει τον άνθρωπο είναι να βλέπει ανθρώπινες συμπεριφορές σε άλλα ζωικά είδη. Ίσως, για παράδειγμα, επειδή θεωρούμε τόσο μοναδικό χαρακτηριστικό μας την χρήση εργαλείων, ξαφνιαζόμαστε ευχάριστα βλέποντας κάποιο άλλο είδος να κάνει κάτι παρόμοιο με αυτό που κάνουμε και εμείς. Λίγο πολύ όλοι έχουμε δει κάποιο ντοκιμαντέρ που ένας χιμπατζής χρησιμοποιεί ένα κλαδάκι για να βγάλει τερμίτες από τη φωλιά τους, αλλά λίγοι έτυχε να γνωρίζουν ότι και οι θαλάσσιες βίδρες χρησιμοποιούν πέτρες για να σπάνε γαστερόποδα στην κοιλιά τους. Για να μη μακρηγορώ, ας δούμε πως το LiveScience παρουσίασε το top10 των ζώων που χρησιμοποιούν εργαλεία.

10. Τρωκτικά (συγκεκριμένα είδος Octodon degus)

Ακόμα και τρωκτικά μπορούν να μάθουν πως να χρησιμοποιούν εργαλεία. Τα Degus (Octodon degus) - μικρά τρωκτικά στενά συγγενικό με τα τσιντσιλά - μπορούν να μάθουν να χρησιμοποιούν τσουγκράνες για να πάρουν φαγητό.

9. Μακάκες (Macaca sp.)
Μακάκες που ζουν κοντά σε ένα βουδιστικό ναό στο Lopburi της Ταϊλάνδης είναι γνωστό ότι βγάζουν τρίχες από τα μαλλιά των επισκεπτών για να τα χρησιμοποιήσουν ως οδοντικό νήμα ώστε να καθαρίσουν το στόμα τους. Τα θηλυκά, όταν καταλαβαίνουν ότι τους παρατηρούν μικρά, χαμηλώνουν τον ρυθμό και τονίζουν τις κινήσεις τους καθώς τρίβουν την τρίχα μέσα και έξω από τα δόντια τους, υποστηρίζοντας ότι η εκπαίδευση είναι μια πολύ παλιά διαδικασία στην εξελικτική γραμμή των πρωτευόντων.

8. Φλεβώδες χταπόδι (Amphioctopus marginatus)
Χταπόδια που χρησιμοποιούν τον φλοιό καρύδας ως φορητή πανοπλία είναι η τελευταία προσθήκη στην αυξανόμενη λίστα των ειδών του ζωικού βασιλείου που αξιοποιούν εργαλεία. Το φλεβώδες χταπόδι (Amphioctopus marginatus) όπως φαίνεται μπορεί να δεματιάσει φλοιούς καρύδας που πετούν οι άνθρωποι οι οποίοι είναι κομμένοι στη μέση,, στη συνέχεια κάθεται πάνω τους, κάνει τα οκτώ άκρα του άκαμπτα σαν ξυλοπόδαρα και μετά βαδίζει με τον φλοιό στον πάτο της θάλασσας, αξιοποιώντας τον ως καταφύγιο αργότερα αν χρειαστεί. Τα νέα αυτά ευρήματα είναι το πρώτο επιβεβαιωμένο παράδειγμα ασπόνδυλου ζώου που αποκτάει εργαλεία για μετέπειτα χρήση.

7. Γορίλες
Οι γορίλες δεν είναι απλά ασυνήθιστα δυνατοί - περίπου 10 φορές δυνατότεροι από έναν πλήρως ανεπτυγμένο άνθρωπο - αλλά κατέχουν και ανεπτυγμένους εγκεφάλους. Γορίλες σε άγρια κατάσταση είναι γνωστό ότι χρησιμοποιούν μπαστούνια για να υπολογίζουν το βάθος του νερού και κορμούς από θάμνους σαν πρόχειρες γέφυρες για να διασχίσουν βαθιά τμήματα βάλτων. Ενώ άλλοι πίθηκοι χρησιμοποιούν εργαλεία κυρίως για να προσλαμβάνουν τροφή, οι γορίλες τα αξιοποιούν για να αντιμετωπίσουν εμπόδια του περιβάλλοντός τους.

6. Θαλάσσιες βίδρες
Οι θαλάσσιες βίδρες, τα μεγαλύτερα μέλη της οικογένειας των νυφίτσων, χρησιμοποιούν πέτρες για να χτυπήσουν τα κελύφη θαλάσσιων σαλιγκαριών ώστε αυτά να ξεκολλήσουν από τους βράχους και στη συνέχεια για να τα σπάσουν, καθιστώντας το έτσι το μοναδικό θαλάσσιο θηλαστικό που χρησιμοποιεί εργαλεία για πολλές δεκαετίες, μέχρι που ήρθαν τα δελφίνια στο προσκήνιο.

5. Δελφίνια
Τα δελφίνια είναι γνωστά ως τα έξυπνα ζώα της θάλασσας και οι επιστήμονες πρόσφατα ανακάλυψαν ότι χρησιμοποιούν πάρα πολύ τα εργαλεία. Μία ομάδα δελφινιών του γένους Tursiops στο Shark Bay της Αυστραλίας κουβαλούν θαλάσσιους σπόγγους στα ράμφη τους ώστε να διώξουν την άμμο και να αποκαλύψουν θηράματα, ξοδεύοντας περισσότερο χρόνο κυνηγώντας με εργαλεία σε σχέση με κάθε άλλο ζώο εκτός από τον άνθρωπο.

4. Ελέφαντες
Οι ελέφαντες συγκαταλέγονται μεταξύ των πιο ευφυών ζώων του πλανήτη, με μέγεθος εγκεφάλου μεγαλύτερο από κάθε άλλο χερσαίων ζώο. Ανέκδοτες παρατηρήσεις κάνουν λόγο για εκούσια ρίψη κορμών και πετρών σε ηλεκτρικούς φράχτες με σκοπό να τους ρίξουν, αλλά και για σφράγισμα οπών που περιέχουν νερό με μασημένους φλοιούς δέντρων ώστε να αποτρέψουν άλλα ζώα να πιουν από εκεί. Οι ασιατικοί ελέφαντες είναι γνωστό ότι μετατρέπουν μεθοδικά κλαδιά για να χτυπήσουν μύγες, σπάζοντας έτσι ώστε να αποκτούν το κατάλληλο μέγεθος για να σκοτώνουν τα έντομα.

3. Ουραγκοτάγκοι
Ουραγκοτάγκοι στη φύση έχουν αναπτύξει την ικανότητα να κατασκευάζουν αυτοσχέδιες σφυρίχτρες από δέσμες φύλλων, που τις χρησιμοποιούν για να τρομάζουν θηρευτές. Αυτή είναι η πρώτη φορά που παρατηρείται ένα ζώο να χρησιμοποιεί εργαλεία για να επικοινωνήσει και αποτελεί ένα ακλόνητο επιχείρημα ότι ο πολιτισμός - ορισμένος ως η γνώση που περνάει από μία γενιά στην επόμενη - δεν είναι κάτι μοναδικό σε εμάς τους ανθρώπους.

2. Κορακοειδή
Οι επιστήμονες αυξανόμενα ανακαλύπτουν ότι τα κορακοειδή έχουν αρκετά ανεπτυγμένους εγκεφάλους σε σχέση με τα άλλα είδη πτηνών, και αποδεικνύονται εξαιρετικά ικανά για την κατασκευή και χρήση εργαλείων από κλαδιά, φύλλα αλλά ακόμη και από τα φτερά τους. Οι επιστήμονες παρατήρησαν επιπλέον ότι τα κορακοειδή μπορούν ακόμη να μάθουν να πετούν πέτρες σε στάμνες ώστε να αυξήσουν το ύψος το νερού, όπως ακριβώς στους μύθους του Αισώπου.

1. Χιμπατζήδες
Οι χιμπατζήδες είναι οι κοντινότεροι συγγενείς μας και προφανώς έμαθαν πώς να κατασκευάζουν και να χρησιμοποιούν εργαλεία χωρίς καμία ανθρώπινη βοήθεια, αφού έχουν βρεθεί πέτρινα "σφυριά" σε καταυλισμό χιμπατζήδων στην Ακτή Ελεφαντοστού που χρονολογούνται 4,300 ετών. Είναι ακόμη ικανοί να κατασκευάζουν "δόρατα" που αξιοποιούν για να κυνηγήσουν άλλα πρωτεύοντα για τροφή, και είναι γνωστό ότι κατασκευάζουν εξειδικευμένα εργαλεία για να συλλαμβάνουν τερμίτες.