Γύρω στα τέλη της δεκαετίας του 90 η Frances Kuo, διευθύντρια του εργαστηρίου Τοπίου και Ανθρώπινης Υγείας στο πανεπιστήμιο του Ιλινόις ξεκίνησε να παίρνει συνεντεύξεις από γυναίκες που ζούσαν σε καταλύματα ενός μεγάλους προγράμματος στέγασης στο Σικάγο. Η Kuo και οι συνεργάτες τις συνέκριναν γυναίκες που είχαν τοποθετηθεί τυχαία σε διαφορετικά διαμερίσματα. Κάποιες από αυτές δεν είχαν θέα παρά μόνο εκτάσεις με τσιμέντο, ασφαλτοστρωμένα πάρκινκ και γήπεδα μπάσκετ. Άλλες είχαν έβλεπαν εκτάσεις πράσινου με φυτεμένα δέντρα και παρτέρια με λουλούδια. Τα δύο αυτά γκρουπ μελέτησε η Kuo με διάφορους τρόπους, όπως βασικά τεστ προσοχής αλλά και άλλα που έδειχναν πως οι γυναίκες αυτές αντιμετώπιζαν σημαντικές αλλαγές στη ζωή τους. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι όσες είχαν θέα στο "πράσινο" τα πήγαιναν καλύτερα σε όλα τα τεστ.
Τι είχε συμβεί όμως; Η Kuo υποστηρίζει ότι απλώς το να κοιτάς τα δέντρα "αυξάνει την ικανότητα να συγκεντρώνεσαι", επιτρέποντας έτσι αυτούς του κατοίκους να αντιμετωπίζουν καλύτερα τα προβλήματά τους. Αντί να συγχύζονται και να θυμώνουν μπορούν απλά να κοιτούν έξω από το παράθυρό τους και να χαλαρώνουν. Με άλλα λόγια, υπάρχει κάτι έμφυτα "τονωτικό" στις φυσικές τοποθεσίες - μέρη χωρίς ανθρώπους κάνουν καλό στο μυαλό.
Για να κατανοήσουμε καλύτερα πως η φύση επιτελεί τα ψυχολογικά της μαγικά, ας δούμε μία πολύ σημαντική μελέτη που δημοσιεύθηκε το 2008 από τον Marc Berman του Πανεπιστημίου του Μίσιγκαν. Ο Berman λοιπόν και οι συνεργάτες του εφοδίασαν προπτυχιακούς φοιτητές στο Πανεπιστήμιο του Μίσιγκαν με δέκτες GPS. Κάποιοι φοιτητές κάναν έναν περίπατο από το δενδροκομείο, ενώ άλλοι περπάτησαν σε πολυσύχναστους δρόμους.
Οι φοιτητές στη συνέχεια πέρασαν από πολλά ψυχολογικά τεστ. Αυτοί που είχαν περπατήσει μέσα από την φύση ήταν σε πολύ καλύτερη διάθεση και λάμβαναν υψηλότερες βαθμολογίες σε τεστ που αφορούσαν την προσοχή αλλά και τη μνήμη. Στην πραγματικότητα, μόνο και μόνο η παρατήρηση μιας φωτογραφίας φύσης οδηγούσε σε βελτιωμένες επιδόσεις, τουλάχιστον όταν συγκρινόταν με άτομα που είδαν φωτογραφίες δρόμων.
Αυτό σημαίνει ότι πρέπει όλοι να φύγουμε από τις πόλεις; Φυσικά και όχι. Απλά σημαίνει ότι είναι καλή ιδέα το να βάλουμε λίγο πράσινο στη ζωή μας. Αυτό βασικά δεν είναι καινούργια ιδέα. Από καιρό επιστήμονες ενοχλούνταν από το φορτίο των δρόμων των πόλεων, φιλόσοφοι και αρχιτέκτονες τοπίου προειδοποιούσαν για τις συνέπειες των αμιγών πόλεων και έψαχναν τρόπους για να ενσωματώσουν τη φύση στον μοντέρνο τρόπο ζωής. Ο Ralph Waldo Emerson συμβούλευε τους ανθρώπους να "υιοθετήσουν το ρυθμό της φύσης", ενώ ο αρχιτέκτονας τοπίου Frederick Law Olmsted προσπάθησε να δημιουργήσει αστικά πάρκα όπως το Central Park της Νέας Υόρκης και το Emerald Necklace στη Βοστόνη που δίνουν την ευκαιρία στις μάζες να γλυτώσουν από τη δίνη της αστικής ζωής.
Παρόλο που ο Olmsted κόπιασε για να κατασκευάσει πάρκα με ποικίλα ενδιαιτήματα, οι περισσότεροι χώροι πρασίνου στις πόλεις είναι πολύ λιγότερο ποικίλοι. Για την ακρίβεια, τα περισσότερα πάρκα είναι περίπου σαν μια εκτεταμένη περιοχή με γκαζόν, με κάποια λίγα δέντρα και μερικές παιδικές χαρές. Δεν έχω κάτι ενάντια στο γκαζόν, αλλά είναι χρήσιμο να τονίσω ότι αν θέλουμε να μεγιστοποιήσουμε τις ψυχολογικές τονώσεις ενός χώρου πρασίνου, αυτή είναι πιθανώς η λάθος προσέγγιση. Σε μία εργασία του οικολόγου του πανεπιστημίου του Κουίνσλαντ Richard Fuller το 2007 είναι φανερό ότι τα πνευματικά οφέλη του χώρου πρασίνου σχετίζονται στενά με την φυτική ποικιλότητά του. Άτομα που περνούν πολύ ώρα σε ένα αστικό πάρκο με μεγάλη ποικιλία σε φυτικά είδη εμφανίζουν μεγαλύτερο σκορ σε διάφορες μετρήσεις της ψυχικής κατάστασης τους όταν συγκρίνονται με άλλους που περνούν πολύ χρόνο σε πάρκα με μικρότερη φυτική ποικιλία.
Η απουσία πρασίνου είναι εμφανής στην πολή της Θεσσαλονίκης όπου ζω
Στο ScienceLine ο Ferris Jabr έχει ένα εξαιρετικό άρθρο για τις τελευταίες προσπάθειες που γίνονται ώστε η οικοψυχολογία να μετατραπεί σε αυστηρή επιστήμη. Εκεί περιγράφει ένα πολύ ενδιαφέρον πείραμα του Peter Kahn:
Αρχικά , ο Kahn άγχωσε τους συμμετέχοντες στο πείραμα δίνοντάς τους μια σειρά από μαθηματικά προβλήματα. Στη συνέχεια τοποθέτησε ορισμένους εθελοντές μπροστά από ένα παράθυρο που έβλεπε σε μια έκταση γκαζόν με μερικά δέντρα, κάποιους άλλους μπροστά από μία μεγάλη plasma τηλεόραση που έδειχνε το γκαζόν όπως ακριβώς το έβλεπε και η πρώτη ομάδα και τέλος κάποιους άλλους μπροστά από ένα μαύρο τοίχο. Όπως προβλεπόταν, αυτοί που κοιτούσαν το τοπίο από το παράθυρο εμφάνιζαν τον πιο ταχύ ρυθμό πτώσης του άγχους τους σύμφωνα με μετρήσεις του καρδιακού τους ρυθμού. Επιπλέον, οι συμμετέχοντες ξόδευαν πολύ περισσότερη ώρα κοιτώντας έξω από το παράθυρο ή στην οθόνη της τηλεόρασης, παρά στον μαύρο τοίχο. Οι ερευνητές όμως βρήκαν κάτι που δεν το περίμεναν.
"Έκπληκτοι διαπιστώσαμε ότι αυτοί που κοιτούσαν στην οθόνη και αυτοί που κοιτούσαν στον μαύρο τοίχο δεν εμφάνιζαν διαφορές στο ρυθμό μείωσης του άγχους τους" σημειώνουν οι ερευνητές. Η μελέτη τους υποστηρίζει ότι κοιτώντας σε ένα αυθεντικό φυσικό τοπίο μειώνεται το άγχος, ενώ ένα ψηφιακό αντίγραφο καταπραΰνει μόνο όσο και ένας μαύρος τοίχος.
Μερικές φορές αναρωτιέμαι εάν όταν κοιτάμε πίσω στα συλλογικά γνωστικά λάθη του 21ου αιώνα θα ανησυχούμε λιγότερο για το ίντερνετ και την εργασία και θα ενοχλούμαστε από την απομάκρυνσή μας από τη φύση. Το ανθρώπινο είδος αστικοποιείται με έναν πρωτοφανή τρόπο. (Τον επόμενο αιώνα τουλάχιστον 3 δις άνθρωποι θα μεταναστεύσουν στις πόλεις). Παρόλα αυτά μόλις που ξεκινάμε να καταλαβαίνουμε πως η ζωή σε πυκνούς οικισμούς με παντελής αγνώστους και τσιμέντο επηρεάζει τον εγκέφαλό μας. Αυτή η δουλειά στην οικοψυχολογία είναι μία καλή αρχή.
Πηγή: The Frontal Cortex
Βρήκα αυτό το άρθρο εξαιρετικά ενδιαφέρον και έτσι αποφάσισα να το παρουσίασω. Η τελευταία παράγραφος είναι όλη η ουσία και από εκεί πηγάζει όλος ο προβληματισμός. Γενικά, κατά τη γνώμη μου, πρέπει να γίνουν αλλαγές σε δύο άξονες. Ένας είναι ο ατομικός, όπου ο καθένας πρέπει να δίνει στο εαυτό του συχνότερα μία έξοδο προς τη φύση. Ο άλλος είναι φυσικά ο συλλογικός. Έχουμε πολύ δρόμο ακόμα να διαβούμε για να αρχίσουμε να ζητάμε πάρκα με υψηλή φυτική βιοποικιλότητα όταν στις ελληνικές πόλεις-τσιμεντένιες ζούγκλες που ζούμε δεν υπάρχουν καλά καλά πάρκα με λίγο γρασίδι...
Τι είχε συμβεί όμως; Η Kuo υποστηρίζει ότι απλώς το να κοιτάς τα δέντρα "αυξάνει την ικανότητα να συγκεντρώνεσαι", επιτρέποντας έτσι αυτούς του κατοίκους να αντιμετωπίζουν καλύτερα τα προβλήματά τους. Αντί να συγχύζονται και να θυμώνουν μπορούν απλά να κοιτούν έξω από το παράθυρό τους και να χαλαρώνουν. Με άλλα λόγια, υπάρχει κάτι έμφυτα "τονωτικό" στις φυσικές τοποθεσίες - μέρη χωρίς ανθρώπους κάνουν καλό στο μυαλό.
Για να κατανοήσουμε καλύτερα πως η φύση επιτελεί τα ψυχολογικά της μαγικά, ας δούμε μία πολύ σημαντική μελέτη που δημοσιεύθηκε το 2008 από τον Marc Berman του Πανεπιστημίου του Μίσιγκαν. Ο Berman λοιπόν και οι συνεργάτες του εφοδίασαν προπτυχιακούς φοιτητές στο Πανεπιστήμιο του Μίσιγκαν με δέκτες GPS. Κάποιοι φοιτητές κάναν έναν περίπατο από το δενδροκομείο, ενώ άλλοι περπάτησαν σε πολυσύχναστους δρόμους.
Οι φοιτητές στη συνέχεια πέρασαν από πολλά ψυχολογικά τεστ. Αυτοί που είχαν περπατήσει μέσα από την φύση ήταν σε πολύ καλύτερη διάθεση και λάμβαναν υψηλότερες βαθμολογίες σε τεστ που αφορούσαν την προσοχή αλλά και τη μνήμη. Στην πραγματικότητα, μόνο και μόνο η παρατήρηση μιας φωτογραφίας φύσης οδηγούσε σε βελτιωμένες επιδόσεις, τουλάχιστον όταν συγκρινόταν με άτομα που είδαν φωτογραφίες δρόμων.
Αυτό σημαίνει ότι πρέπει όλοι να φύγουμε από τις πόλεις; Φυσικά και όχι. Απλά σημαίνει ότι είναι καλή ιδέα το να βάλουμε λίγο πράσινο στη ζωή μας. Αυτό βασικά δεν είναι καινούργια ιδέα. Από καιρό επιστήμονες ενοχλούνταν από το φορτίο των δρόμων των πόλεων, φιλόσοφοι και αρχιτέκτονες τοπίου προειδοποιούσαν για τις συνέπειες των αμιγών πόλεων και έψαχναν τρόπους για να ενσωματώσουν τη φύση στον μοντέρνο τρόπο ζωής. Ο Ralph Waldo Emerson συμβούλευε τους ανθρώπους να "υιοθετήσουν το ρυθμό της φύσης", ενώ ο αρχιτέκτονας τοπίου Frederick Law Olmsted προσπάθησε να δημιουργήσει αστικά πάρκα όπως το Central Park της Νέας Υόρκης και το Emerald Necklace στη Βοστόνη που δίνουν την ευκαιρία στις μάζες να γλυτώσουν από τη δίνη της αστικής ζωής.
Παρόλο που ο Olmsted κόπιασε για να κατασκευάσει πάρκα με ποικίλα ενδιαιτήματα, οι περισσότεροι χώροι πρασίνου στις πόλεις είναι πολύ λιγότερο ποικίλοι. Για την ακρίβεια, τα περισσότερα πάρκα είναι περίπου σαν μια εκτεταμένη περιοχή με γκαζόν, με κάποια λίγα δέντρα και μερικές παιδικές χαρές. Δεν έχω κάτι ενάντια στο γκαζόν, αλλά είναι χρήσιμο να τονίσω ότι αν θέλουμε να μεγιστοποιήσουμε τις ψυχολογικές τονώσεις ενός χώρου πρασίνου, αυτή είναι πιθανώς η λάθος προσέγγιση. Σε μία εργασία του οικολόγου του πανεπιστημίου του Κουίνσλαντ Richard Fuller το 2007 είναι φανερό ότι τα πνευματικά οφέλη του χώρου πρασίνου σχετίζονται στενά με την φυτική ποικιλότητά του. Άτομα που περνούν πολύ ώρα σε ένα αστικό πάρκο με μεγάλη ποικιλία σε φυτικά είδη εμφανίζουν μεγαλύτερο σκορ σε διάφορες μετρήσεις της ψυχικής κατάστασης τους όταν συγκρίνονται με άλλους που περνούν πολύ χρόνο σε πάρκα με μικρότερη φυτική ποικιλία.
Η απουσία πρασίνου είναι εμφανής στην πολή της Θεσσαλονίκης όπου ζω
Στο ScienceLine ο Ferris Jabr έχει ένα εξαιρετικό άρθρο για τις τελευταίες προσπάθειες που γίνονται ώστε η οικοψυχολογία να μετατραπεί σε αυστηρή επιστήμη. Εκεί περιγράφει ένα πολύ ενδιαφέρον πείραμα του Peter Kahn:
Αρχικά , ο Kahn άγχωσε τους συμμετέχοντες στο πείραμα δίνοντάς τους μια σειρά από μαθηματικά προβλήματα. Στη συνέχεια τοποθέτησε ορισμένους εθελοντές μπροστά από ένα παράθυρο που έβλεπε σε μια έκταση γκαζόν με μερικά δέντρα, κάποιους άλλους μπροστά από μία μεγάλη plasma τηλεόραση που έδειχνε το γκαζόν όπως ακριβώς το έβλεπε και η πρώτη ομάδα και τέλος κάποιους άλλους μπροστά από ένα μαύρο τοίχο. Όπως προβλεπόταν, αυτοί που κοιτούσαν το τοπίο από το παράθυρο εμφάνιζαν τον πιο ταχύ ρυθμό πτώσης του άγχους τους σύμφωνα με μετρήσεις του καρδιακού τους ρυθμού. Επιπλέον, οι συμμετέχοντες ξόδευαν πολύ περισσότερη ώρα κοιτώντας έξω από το παράθυρο ή στην οθόνη της τηλεόρασης, παρά στον μαύρο τοίχο. Οι ερευνητές όμως βρήκαν κάτι που δεν το περίμεναν.
"Έκπληκτοι διαπιστώσαμε ότι αυτοί που κοιτούσαν στην οθόνη και αυτοί που κοιτούσαν στον μαύρο τοίχο δεν εμφάνιζαν διαφορές στο ρυθμό μείωσης του άγχους τους" σημειώνουν οι ερευνητές. Η μελέτη τους υποστηρίζει ότι κοιτώντας σε ένα αυθεντικό φυσικό τοπίο μειώνεται το άγχος, ενώ ένα ψηφιακό αντίγραφο καταπραΰνει μόνο όσο και ένας μαύρος τοίχος.
Μερικές φορές αναρωτιέμαι εάν όταν κοιτάμε πίσω στα συλλογικά γνωστικά λάθη του 21ου αιώνα θα ανησυχούμε λιγότερο για το ίντερνετ και την εργασία και θα ενοχλούμαστε από την απομάκρυνσή μας από τη φύση. Το ανθρώπινο είδος αστικοποιείται με έναν πρωτοφανή τρόπο. (Τον επόμενο αιώνα τουλάχιστον 3 δις άνθρωποι θα μεταναστεύσουν στις πόλεις). Παρόλα αυτά μόλις που ξεκινάμε να καταλαβαίνουμε πως η ζωή σε πυκνούς οικισμούς με παντελής αγνώστους και τσιμέντο επηρεάζει τον εγκέφαλό μας. Αυτή η δουλειά στην οικοψυχολογία είναι μία καλή αρχή.
Πηγή: The Frontal Cortex
Βρήκα αυτό το άρθρο εξαιρετικά ενδιαφέρον και έτσι αποφάσισα να το παρουσίασω. Η τελευταία παράγραφος είναι όλη η ουσία και από εκεί πηγάζει όλος ο προβληματισμός. Γενικά, κατά τη γνώμη μου, πρέπει να γίνουν αλλαγές σε δύο άξονες. Ένας είναι ο ατομικός, όπου ο καθένας πρέπει να δίνει στο εαυτό του συχνότερα μία έξοδο προς τη φύση. Ο άλλος είναι φυσικά ο συλλογικός. Έχουμε πολύ δρόμο ακόμα να διαβούμε για να αρχίσουμε να ζητάμε πάρκα με υψηλή φυτική βιοποικιλότητα όταν στις ελληνικές πόλεις-τσιμεντένιες ζούγκλες που ζούμε δεν υπάρχουν καλά καλά πάρκα με λίγο γρασίδι...
2 σχόλια:
Βρίσκω το μπλογκ σας εξαιρετικά ενδιαφέρον και η συγκεκριμένη ανάρτηση με βρίσκει συμπτωματικά σε μια τέτοια φάση, διαπίστωσης, επιβεβαίωσης και εκτίμησης των θετικών επιδράσεως της φύσης στην ύπαρξή μας.
Από την φύση έχουμε μόνο να κερδίσουμε και κάποτε πρέπει όλοι να το καταλάβουμε αυτό και να τη σεβαστόυμε
Ευχαριστώ για τα καλά λόγια!
Δημοσίευση σχολίου