Αναγνώριση καλεσμάτων από νυχτερίδες

Οι νυχτερίδες μπορούν να αναγνωρίσουν μεταξύ των ηχοεντοπιστικών καλεσμάτων του δικού τους είδους και άλλων ειδών, σύμφωνα με μία έρευνα του Ινστιτούτου Μαξ Πλανκ για την Ορνιθολογία. Αυτό ισχύει ακόμα και για είδη στενά συγγενικά και με παρόμοιες οικολογικές απαιτήσεις, αλλά και με επικάλυψη στις συχνότητες καλεσμάτων.

Σε αντίθεση με τα κελαηδήματα των πτηνών και την ομιλία των ανθρώπων, τα καλέσματα ηχοεντοπισμού των νυχτερίδων χρησιμοποιούνται κυρίως για χωρικό προσανατολισμό και εύρεση τροφής αλλά όχι για επικοινωνία. Είδη νυχτερίδας με παρόμοιες οικολογικές απαιτήσεις χρησιμοποιούν παρόμοια καλέσματα ηχοεντοπισμού. Παρόλα αυτά, πρόσφατα αποκαλύφθηκε ότι οι νυχτερίδες μπορούν να αναγνωρίζουν άτομα του είδους τους από τα ατομικά τους καλέσματα, κάτι παρόμοιο με το πως οι άνθρωποι αναγνωρίζουν πρόσωπα από τη φωνή.

Τώρα, οι Maike Schuchmann και Björn Siemers του Ινστιτούτου Μαξ Πλανκ για την Ορνιθολογία είναι ικανοί να αποδείξουν ότι τα καλέσματα ηχοεντοπισμού μεταφέρουν περισσότερη πληροφορία από ότι προηγούμενα υποθέταμε. Όπως οι άνθρωποι είναι ικανοί να αναγνωρίζουν διαφορετικές γλώσσες, οι νυχτερίδες όχι μόνο μπορούν να ξεχωρίσουν τα καλέσματα του είδους τους από αυτά άλλων ειδών, αλλά και να διαχωρίζουν μεταξύ των διαφορετικών ειδών, ακόμα και αν υπάρχει επικάλυψη στις συχνότητες των καλεσμάτων. Οι επιστήμονες σύστησαν συμπεριφορικά πειράματα με δύο είδη νυχτερίδων της οικογένειας Rhinolophidae στη Βουλγαρία. Αναπαρήγαγαν καλέσματα ηχοεντοπισμού του ίδιου είδους με τη νυχτερίδα ή καλέσματα από άλλα τρία είδη διαμέσου υπερηχητικών ηχείων και ανέλυσαν τις αντιδράσεις των ζώων. Και τα δύο είδη δεν κάναν σχεδόν κανένα λάθος στην αναγνώρισή τους, τόσο μεταξύ καλεσμάτων του είδους και άλλων ειδών, όσο και μεταξύ καλεσμάτων διαφορετικών ειδών. "Η διάκριση ήταν ευκολότερη για τις νυχτερίδες όταν η συχνότητα καλέσματος ήταν ξεκάθαρα διαχωρισμένη από τη δική τους" λέει ο Maike Schuchmann κύριος συγγραφέας της μελέτης.


Τα αποτελέσματα αυτά είναι συναρπαστικά, αλλά θέτουν αμέσως κάποια ερωτήματα: "Επαναληπτικά πειράματα είναι απαραίτητα για να ελέγξουμε εάν οι νυχτερίδες όντως χρησιμοποιούν στη φύση τις ικανότητες ακουστικής αναγνώρισης των ειδών" επισημαίνει ο Björn Siemers. Μπορεί να είναι πλεονέκτημα για τα ζώα να αποφεύγουν ανταγωνιστικά ανώτερα είδη στα μέρη κυνηγιού. Από την άλλη, το να ακολουθεί ένα ζώο ένα άτομο άλλους είδους που έχει όμως ίδιες απαιτήσεις κουρνιάσματος μπορεί να είναι πλεονεκτικό για να βρει νέα καταφύγια. Έρευνα τέτοιου είδους μπορεί να εμβαθύνει τις γνώσεις μας πάνω στις αισθητήριες και γνωστικές αρχές των αλληλεπιδράσεων των ειδών σε ένα κοινωνικό επίπεδο.

Πηγή ScienceDaily

Είναι εντυπωσιακό το πως λειτουργεί το σύστημα ηχοεντοπισμού των νυχτερίδων, την τεχνολογία του οποίου πήραμε μετά εμείς οι άνθρωποι και δημιουργήσαμε τα σόναρ. Τώρα, με αυτή τη μελέτη φαίνεται πως παίζει και έναν ρόλο αναγνώρισης μεταξύ των ειδών, γεγονός που το καθιστά ακόμα πιο αξιομνημόνευτο. Ένα ακόμα εντυπωσιακό στοιχείο για τον ηχοεντοπισμό των νυχτερίδων είναι ότι εντός ενός είδους μπορεί να έχουν εμφανιστεί διαφορετικές "διάλεκτοι" σε απομονωμένους σχετικά πληθυσμούς. Συγκεκριμένα, οι Γεωργιακάκης και συνεργάτες παρουσίασαν σε συνέδριο το 2008 ότι σε εννιά είδη νυχτερίδων που μελετήθηκαν σε Κρήτη και Θράκη εμφανίζονται διαφορετικά χαρακτηριστικά στα καλέσματα των πληθυσμών στις δύο αυτές τοποθεσίες. Μου προκάλεσε πολύ μεγάλο θαυμασμό όταν το άκουσα!

Παχυλοί τίτλοι, στρεβλά νοήματα

Εδώ και μερικές μέρες είδαμε, ακούσαμε και διαβάσαμε για δημιουργία ζωής σε εργαστήριο, για επιστήμονες σε ρόλο Θεού και διάφορους άλλους αποπροσανατολιτιστικούς τίτλους που το μόνο που μπορούσαν να προκαλέσουν ήταν σύγχυση στον κόσμο και γέλιο και θυμό ταυτόχρονα, συνοδευόμενο από έντονη ανησυχία, σε όσους γνώριζαν τι συνέβη όντως. Το γεγονός δεν είναι τίποτα άλλο παρά την εισαγωγή τεχνητά κατασκευασμένου ήδη γνωστού γονιδιώματος σε βακτήριο άλλου είδους, που του είχε αφαιρεθεί το γενετικό υλικό. Προφανώς, όπως θα δείτε παρακάτω δεν πρόκειται για τη δημιουργία ζωής από το τίποτα, παρά μόνο ένα βήμα, όσον αφορά στη γνώση, αυτού που ονομάζεται "συνθετική βιολογία".

Προτίμησα, αντί να γράψω ένα κείμενο, που σίγουρα θα είχε ανακρίβειες, όσο και αν θα προσπαθούσα αν τις αποφύγω, καθότι η συνθετική βιολογία δεν είναι ο τομέας μου, να μεταφράσω ένα κείμενο που δημοσιεύθηκε σε μπλογκ που πραγματεύεται θέματα αυτού του τομέα. Το αγγλικό κείμενο θα το βρείτε στο Oscillator.

"Τι σημαίνει για μένα η Synthia"

Η αντίδραση στη μετεμφύτευση του συνθετικού γονιδιώματος από το Venter Institute ήταν αναμφισβήτητα μικτή. Είναι το ξεκίνημα κάτι νέου και καλού, η ικανότητα του να σχεδιάζουμε οργανισμούς από το τίποτα; Είναι κάτι πιο μοχθηρό, η απαρχή μιας εποχής όπου συμφέροντα εταιριών (ή ακόμα και τρομοκρατών) θα μπορούν να σχεδιάζουν κάτι που θα καταστρέφει το περιβάλλον μας; Είναι απλά μία τεχνική αναβάθμιση ή ένα εννοιολογικό ρήγμα; Μήπως μία φιλοσοφική επανάσταση; Είναι όντως ένα μεγάλο θέμα ή απλά μια μεγάλη "κραυγή"; Η συνθετική βιολογία ποτέ δεν ήταν ένα μόνο πράγμα και ακόμα έχει ποικίλους στόχους, με το συνθετικό γονιδίωμα να αποτελεί αυτόν που περισσότερο από τους άλλους λείπουν ακόμα οι πόροι για να μελετηθεί. Ενώ όλοι μπορούμε να συμφωνήσουμε ότι η Synthia αποτελεί όντως κάτι ρηξικέλευθο, πολλοί συμφωνούν ότι είναι παρα ταύτα τεχνικά ένα μικρό βήμα παρά ένα τεράστιο άλμα, αν και το βήμα αυτό φέρνει υποχρεωτικά τη συνθετική βιολογία στην προσοχή πολλών ανθρώπων με μιας.

Ο συνάδελφός μου από το SceinceBlogs PZ Meyers συγκρίνει το συνθετικό γονιδίωμα με την χημική σύνθεση της ουρίας από τον Wohler το 1828. Κατά τον 19ο αιώνα οι επιστήμονες συζητούσαν κατά πόσο τα χημικά που συνθέτουν τα ζωντανά κύτταρα, οι οργανικές ενώσεις δηλαδή, έπρεπε να παράγονται από κύτταρα που διέθεταν έναν "ζωτικό σπινθήρα" ή μπορούν απλά να παρασκευαστούν από ανθρώπους σε δοκιμαστικούς σωλήνες. Με το να συνθέσει ουρία από κυανικό αμμώνιο, ο Wohler κατέρριψε μέρος του μυστικισμού που σχετίζονταν με τα ζωντανά κύτταρα. Από το σημείο αυτό και έπειτα η οργανική χημεία έπαψε να είναι μαγεία και έγινε επιστήμη.

Το επίτευγμα του Venter Insitute (JCVI) δείχνει ότι η ζωή είναι μόνο χημεία; Δεν νομίζω - η ικανότητα του να συνθέσεις χημικά αλληλουχίες DNA και να τις εισάγεις σε ήδη ζωντανά κύτταρα υπάρχει εδώ και δεκαετίες, το κατόρθωμα του JCVI απλά αλλάζει την κλίμακα. Επιπλέον, το συνθετικό γονιδίωμα έπρεπε ακόμα να συναθροιστεί σε ζωντανά κύτταρα ζύμης, να επωαστεί με εκχυλίσματα από μυκόπλασμα ώστε να κατεργαστεί και στη συνέχεια να ενεθεί σε ζωντανό κύτταρο ώστε να λειτουργήσει. Χωρίς ζωή, η Synthia δεν θα ήταν ζωντανή. Αυτό που χωρίζει μία σακούλα με DNA από ένα ζωντανό αναπαραγόμενο κύτταρο δεν είναι ξεκάθαρο και ούτε μπορεί να συντεθεί. Για μένα, η ζωή είναι ακόμη ιδιαίτερη και εκπληκτικά ισχυρή. Είμαι βιολόγος επειδή πιστεύω ότι η ζωή είναι φοβερή. Είμαι συνθετικός βιολόγος επειδή νομίζω ότι είναι φοβερό να μπορείς να δεις και να βιώσεις πόσο εύρωστη και ισχυρή είναι η βιολογία καθώς επαναπρογραμματίζουμε ζωντανά κύτταρα, επειδή ακριβώς δεν θέλω η ζωή να είναι απλώς χημικά και αλληλουχίες DNA.

Επηρεάζει η Synthia τη δουλειά μου σαν συνθετικός βιολόγος; Αυτή τη στιγμή η απάντηση είναι επίσης όχι. Το γονιδίωμα της Synthia είναι σχεδόν πανομοιότυπο με την αλληλουχία του Mycoplasma mycoides που υπάρχει στη φύση και είμαστε ακόμη μακριά από το να μπορούμε να σχεδιάσουμε ή ακόμα να επανασχεδιάσουμε οργανισμού σε γονιδιωματικό επίπεδο. Σχεδόν καθένας που ασχολείται με την συνθετική βιολογία αγωνίζεται να εισάγει γονίδια σε φυσικά γονιδιώματα, έως και δέκα κάθε φορά, θα χρειαστούν χρόνια για να καταλάβουμε πως να πάμε από αυτά τα δέκα στις χιλιάδες, ακόμα και σε ένα μικρό βακτηριακό γένωμα. Ενδιαφέρομαι για όλα αυτά τα ενδιάμεσα βήματα - πως λειτουργούν τα ένζυμα σε διαφορετικά πλαίσια; Πως τα γενετικά δίκτυα αντιδρούν μεταξύ τους σε ένα ζωντανό κύτταρο; Πως μπορούν μικρές αλλαγές στο γονιδίωμα να έχουν μεγάλες αλλαγές στη συμπεριφορά; Τι μπορεί να κάνει η βιολογία ώστε να ωθήσει προς διαφορετικές, ενδιαφέρουσες και χρήσιμες κατευθύνσεις; Δεν ενδιαφέρομαι για μικρά γονιδιώματα ή παγκόσμιους σκελετούς για τη συνθετική βιολογία γιατί πιστεύω ότι η ποικιλότητα των ήδη υπαρχόντων οργανισμών είναι πολύ πολύτιμη για να αγνοηθεί. Ένας μικρός οργανισμός σχεδόν εξορισμού δεν μπορεί να κάνει πολλά, ακόμα και όταν γονίδια για παραγωγή βιοκαυσίμων εισάγονται σε συνθετικά γονιδιώματα, για παράδειγμα.

Επιπλέον, η απόλυτη ποσότητα δουλειάς που οδήγησε στη δημιουργία της Synthia είναι διδακτική ως προς το που βρίσκεται ακόμα η συνθετική βιολογία και του πόσου δρόμου ακόμα έχουμε να διανύσουμε. Το πρόγραμμα διήρκεσε συνολικά 15 χρόνια, αμέτρητες μεταδιδακτορικές ώρες και εκατομμύρια δολαρίων. Η δουλειά ήταν κουραστική και αργή, με ένα μόνο λάθος τοποθετημένο ζεύγος βάσης να τη στέλνει πίσω για μήνες. Αυτή τη στιγμή δεν ενδιαφέρομαι να κάνω τέτοιου είδους σύνθεση γονιδιώματος (που σχεδόν δεν μπορεί κανείς να αντέξει), αλλά όσο η τεχνολογία σύνθεσης γονιδίων θα γίνεται καλύτερη και φθηνότερη (κάτι που σίγουρα θα γίνει, αν και δεν είμαι τόσο αισιόδοξος όσο κάποιοι άνθρωποι περί του πόσο ασήμαντο θα γίνει στο μέλλον να συνθέτεις ένα ολόκληρο γονιδίωμα) η ικανότητα να συνθέσεις πολλές μεγάλες και διαφορετικές αλληλουχίες DNA θα οδηγήσει σε τέτοιου είδους μεγάλης κλίμακας πειράματα συνθετικής βιολογίας, που θα μας επιτρέψουν να καταλάβουμε πως τα γονίδια, τα συμπλέγματα γονιδίων αλλά και ολόκληρο το γονιδίωμα λειτουργούν μέσα σε ένα κύτταρο. Πολλοί αναρωτιούνται εάν καθώς η τεχνολογία βελτιώνεται, αυτό θα μπορούσε να οδηγήσει σε κάτι επικίνδυνο;

Η Synthia, το μεταμόσχευμα ενός απλού συνθετικού γονιδιώματος δεν αλλάζει εγγενώς την βιοασφάλεια της συνθετικής βιολογίας, αλλά θέτει τη συζήτηση γύρω από αυτό το θέμα σε μια πιο επιφανής, δημόσια και ελπίζω ανοιχτή και στοχαστική θέση. Μία δημοσκόπηση τον περασμένο χρόνο έδειξε ότι ενώ μόνο το 20% του κόσμου είχε ακουστά τη συνθετική βιολογία, το 90% πίστευε ότι το κοινό πρέπει να είναι καλύτερα ενημερωμένο πάνω σε επαναστατικά θέματα έρευνας. Σήμερα είναι δυσκολότερο να αγνοήσεις τη συνθετική βιολογία, και υπάρχουν περισσότεροι τρόποι από ποτέ για να μάθεις τι συμβαίνει στα εργαστήρια ανά τον κόσμο, αλλά και να κάνεις τη φωνή σου να ακουστεί. Το περιοδικό Science έχει δημιουργήσει ένα ανοιχτό φόρουμ στο σάιτ του για ερωτήσεις, σχόλια και κουβέντα πάνω στο θέμα, με πολλούς ανθρώπους να συμμετέχουν με διαφορετικές ο καθένας γνώμες και οπτικές γωνίες.

Η Synthia είναι σημαντική για να φανεί που μπορούν να οδηγήσουν μεγάλοι προϋπολογισμοί και πολύ υπομονή, αλλά και για να συνεχιστεί και να επεκταθεί η δημόσια συζήτηση γύρω από τη συνθετική βιολογία. Η συνθετική βιολογία θα συνεχίσει να αναπτύσσεται αργά από πολλές διαφορετικές κατευθύνσεις, με καινούργια και δυνητικά χρήσιμα κατασκευασμένα γενετικά δίκτυα που θα εισάγονται σε φυσικά γονιδιώματα. Είναι σημαντικό να κατανοήσουμε πως λειτουργούν τέτοιες τεχνολογίες, τα πιθανά οφέλη αλλά και ρίσκα τους, καθώς επίσης και τα όριά τους. Η Synthia δεν θα κάνει τις ζωές σας να διαρκέσουν για πάντα, αλλά σχεδιασμένα βακτήρια που αναπτύσσονται σε ελεγχόμενα περιβάλλοντα παράγουν εδώ και καιρό χρήσιμα χημικά προϊόντα και η τεχνολογία αυτή θα βελτιωθεί σίγουρα στα επόμενα χρόνια. Μετά από αυτό, ποιος ξέρει; Οι πιθανότητες είναι ατέλειωτες και είναι στο χέρι μας να διασφαλίσουμε ότι αυτό που θα προκύψει θα είναι καλό για τον καθένα μας.

Υ.Γ. 1 Ένα αρκετά ενδιαφέρον άρθρο πάνω στη Synthia δημοσιεύθηκε πριν 2 Σάββατα και στην Ελευθεροτυπία.
Υ.Γ. 2 Σχετικό με τον τίτλο είναι και αυτό το άρθρο που αφορά όμως στην Παλαιοντολογία.

Ζώα που χρησιμοποιούν εργαλεία

Αυτό που πάντα συναρπάζει τον άνθρωπο είναι να βλέπει ανθρώπινες συμπεριφορές σε άλλα ζωικά είδη. Ίσως, για παράδειγμα, επειδή θεωρούμε τόσο μοναδικό χαρακτηριστικό μας την χρήση εργαλείων, ξαφνιαζόμαστε ευχάριστα βλέποντας κάποιο άλλο είδος να κάνει κάτι παρόμοιο με αυτό που κάνουμε και εμείς. Λίγο πολύ όλοι έχουμε δει κάποιο ντοκιμαντέρ που ένας χιμπατζής χρησιμοποιεί ένα κλαδάκι για να βγάλει τερμίτες από τη φωλιά τους, αλλά λίγοι έτυχε να γνωρίζουν ότι και οι θαλάσσιες βίδρες χρησιμοποιούν πέτρες για να σπάνε γαστερόποδα στην κοιλιά τους. Για να μη μακρηγορώ, ας δούμε πως το LiveScience παρουσίασε το top10 των ζώων που χρησιμοποιούν εργαλεία.

10. Τρωκτικά (συγκεκριμένα είδος Octodon degus)

Ακόμα και τρωκτικά μπορούν να μάθουν πως να χρησιμοποιούν εργαλεία. Τα Degus (Octodon degus) - μικρά τρωκτικά στενά συγγενικό με τα τσιντσιλά - μπορούν να μάθουν να χρησιμοποιούν τσουγκράνες για να πάρουν φαγητό.

9. Μακάκες (Macaca sp.)
Μακάκες που ζουν κοντά σε ένα βουδιστικό ναό στο Lopburi της Ταϊλάνδης είναι γνωστό ότι βγάζουν τρίχες από τα μαλλιά των επισκεπτών για να τα χρησιμοποιήσουν ως οδοντικό νήμα ώστε να καθαρίσουν το στόμα τους. Τα θηλυκά, όταν καταλαβαίνουν ότι τους παρατηρούν μικρά, χαμηλώνουν τον ρυθμό και τονίζουν τις κινήσεις τους καθώς τρίβουν την τρίχα μέσα και έξω από τα δόντια τους, υποστηρίζοντας ότι η εκπαίδευση είναι μια πολύ παλιά διαδικασία στην εξελικτική γραμμή των πρωτευόντων.

8. Φλεβώδες χταπόδι (Amphioctopus marginatus)
Χταπόδια που χρησιμοποιούν τον φλοιό καρύδας ως φορητή πανοπλία είναι η τελευταία προσθήκη στην αυξανόμενη λίστα των ειδών του ζωικού βασιλείου που αξιοποιούν εργαλεία. Το φλεβώδες χταπόδι (Amphioctopus marginatus) όπως φαίνεται μπορεί να δεματιάσει φλοιούς καρύδας που πετούν οι άνθρωποι οι οποίοι είναι κομμένοι στη μέση,, στη συνέχεια κάθεται πάνω τους, κάνει τα οκτώ άκρα του άκαμπτα σαν ξυλοπόδαρα και μετά βαδίζει με τον φλοιό στον πάτο της θάλασσας, αξιοποιώντας τον ως καταφύγιο αργότερα αν χρειαστεί. Τα νέα αυτά ευρήματα είναι το πρώτο επιβεβαιωμένο παράδειγμα ασπόνδυλου ζώου που αποκτάει εργαλεία για μετέπειτα χρήση.

7. Γορίλες
Οι γορίλες δεν είναι απλά ασυνήθιστα δυνατοί - περίπου 10 φορές δυνατότεροι από έναν πλήρως ανεπτυγμένο άνθρωπο - αλλά κατέχουν και ανεπτυγμένους εγκεφάλους. Γορίλες σε άγρια κατάσταση είναι γνωστό ότι χρησιμοποιούν μπαστούνια για να υπολογίζουν το βάθος του νερού και κορμούς από θάμνους σαν πρόχειρες γέφυρες για να διασχίσουν βαθιά τμήματα βάλτων. Ενώ άλλοι πίθηκοι χρησιμοποιούν εργαλεία κυρίως για να προσλαμβάνουν τροφή, οι γορίλες τα αξιοποιούν για να αντιμετωπίσουν εμπόδια του περιβάλλοντός τους.

6. Θαλάσσιες βίδρες
Οι θαλάσσιες βίδρες, τα μεγαλύτερα μέλη της οικογένειας των νυφίτσων, χρησιμοποιούν πέτρες για να χτυπήσουν τα κελύφη θαλάσσιων σαλιγκαριών ώστε αυτά να ξεκολλήσουν από τους βράχους και στη συνέχεια για να τα σπάσουν, καθιστώντας το έτσι το μοναδικό θαλάσσιο θηλαστικό που χρησιμοποιεί εργαλεία για πολλές δεκαετίες, μέχρι που ήρθαν τα δελφίνια στο προσκήνιο.

5. Δελφίνια
Τα δελφίνια είναι γνωστά ως τα έξυπνα ζώα της θάλασσας και οι επιστήμονες πρόσφατα ανακάλυψαν ότι χρησιμοποιούν πάρα πολύ τα εργαλεία. Μία ομάδα δελφινιών του γένους Tursiops στο Shark Bay της Αυστραλίας κουβαλούν θαλάσσιους σπόγγους στα ράμφη τους ώστε να διώξουν την άμμο και να αποκαλύψουν θηράματα, ξοδεύοντας περισσότερο χρόνο κυνηγώντας με εργαλεία σε σχέση με κάθε άλλο ζώο εκτός από τον άνθρωπο.

4. Ελέφαντες
Οι ελέφαντες συγκαταλέγονται μεταξύ των πιο ευφυών ζώων του πλανήτη, με μέγεθος εγκεφάλου μεγαλύτερο από κάθε άλλο χερσαίων ζώο. Ανέκδοτες παρατηρήσεις κάνουν λόγο για εκούσια ρίψη κορμών και πετρών σε ηλεκτρικούς φράχτες με σκοπό να τους ρίξουν, αλλά και για σφράγισμα οπών που περιέχουν νερό με μασημένους φλοιούς δέντρων ώστε να αποτρέψουν άλλα ζώα να πιουν από εκεί. Οι ασιατικοί ελέφαντες είναι γνωστό ότι μετατρέπουν μεθοδικά κλαδιά για να χτυπήσουν μύγες, σπάζοντας έτσι ώστε να αποκτούν το κατάλληλο μέγεθος για να σκοτώνουν τα έντομα.

3. Ουραγκοτάγκοι
Ουραγκοτάγκοι στη φύση έχουν αναπτύξει την ικανότητα να κατασκευάζουν αυτοσχέδιες σφυρίχτρες από δέσμες φύλλων, που τις χρησιμοποιούν για να τρομάζουν θηρευτές. Αυτή είναι η πρώτη φορά που παρατηρείται ένα ζώο να χρησιμοποιεί εργαλεία για να επικοινωνήσει και αποτελεί ένα ακλόνητο επιχείρημα ότι ο πολιτισμός - ορισμένος ως η γνώση που περνάει από μία γενιά στην επόμενη - δεν είναι κάτι μοναδικό σε εμάς τους ανθρώπους.

2. Κορακοειδή
Οι επιστήμονες αυξανόμενα ανακαλύπτουν ότι τα κορακοειδή έχουν αρκετά ανεπτυγμένους εγκεφάλους σε σχέση με τα άλλα είδη πτηνών, και αποδεικνύονται εξαιρετικά ικανά για την κατασκευή και χρήση εργαλείων από κλαδιά, φύλλα αλλά ακόμη και από τα φτερά τους. Οι επιστήμονες παρατήρησαν επιπλέον ότι τα κορακοειδή μπορούν ακόμη να μάθουν να πετούν πέτρες σε στάμνες ώστε να αυξήσουν το ύψος το νερού, όπως ακριβώς στους μύθους του Αισώπου.

1. Χιμπατζήδες
Οι χιμπατζήδες είναι οι κοντινότεροι συγγενείς μας και προφανώς έμαθαν πώς να κατασκευάζουν και να χρησιμοποιούν εργαλεία χωρίς καμία ανθρώπινη βοήθεια, αφού έχουν βρεθεί πέτρινα "σφυριά" σε καταυλισμό χιμπατζήδων στην Ακτή Ελεφαντοστού που χρονολογούνται 4,300 ετών. Είναι ακόμη ικανοί να κατασκευάζουν "δόρατα" που αξιοποιούν για να κυνηγήσουν άλλα πρωτεύοντα για τροφή, και είναι γνωστό ότι κατασκευάζουν εξειδικευμένα εργαλεία για να συλλαμβάνουν τερμίτες.

Τροφικός καταρράκτης

Πριν από λίγο καιρό σε ένα σχόλιο είχα αναφέρει πως θα δημοσιεύσω ένα άρθρο για το πως η απουσία ενός και μόνο είδους, συγκεκριμένα ενός κορυφαίου θηρευτή, μπορεί να επηρεάσει τη δομή ολόκληρης της βιοκοινότητας, αλλά και του οικοσυστήματος γενικότερα. Το φαινόμενο είναι πραγματικά συγκλονιστικό και τα συμπεράσματα δικά σας...

Το άρθρο δημοσιεύθηκε στην ιστοσελίδα peopleandideas.gr

Ο τυφλός ωρολογοποιός

Όποιος θέλει να μάθει απλά και κατανοητά τι είναι και πως λειτουργεί η εξέλιξη μέσω της φυσικής επιλογής δεν έχει παρά να διαβάσει το βιβλίο του Ernst Mayr "Τι είναι η εξέλιξη". Όποιος εν συνεχεία θέλει να πάει ένα βήμα παραπέρα στο πως κυρίως λειτουργεί ο μηχανισμός της φυσικής επιλογής και σε ποια σημεία διαφοροποιούνται οι διαφορετικές παραλλαγές της θεωρίας που προτάθηκαν αργότερα, δεν έχει παρά να μελετήσει το εκπληκτικό βιβλίο του Richard Dawkins "Ο τυφλός ωρολογοποιός". Ο τρόπος γραφής του και τα παραδείγματα που παραθέτει μετατρέπουν ένα θέμα, όπως η εξέλιξη, που πολλούς τους φοβίζει μόνο στην ιδέα να το μελετήσουν σε κάτι που διαβάζεται ευχάριστα. Δεν είναι τυχαίο άλλωστε ότι ο Dawkins κατέχει έδρα στο πανεπιστήμιο της Οξφόρδης για την Κατανόηση της Επιστήμης από το Ευρύ Κοινό.

"Η εξέλιξη διαμέσου της φυσικής επιλογής —η μη συνειδητή, αυτόματη, τυφλή, αλλά ουσιαστικά μη τυχαία διαδικασία που ανακαλύφθηκε από τον Δαρβίνο— δίνει τη μοναδική απάντηση στο μεγαλύτερο από όλα τα ερωτήματα: γιατί υπάρχουμε;
Αυτό είναι το θέμα του Τυφλού ωρολογοποιού, του βιβλίου που έχει τιμηθεί με το Βραβείο Faraday της Βασιλικής Εταιρείας του Λονδίνου (1990), έχει γυριστεί σε τηλεοπτικό φιλμ από το BBC (και το οποίο κέρδισε το βραβείο καλύτερης επιστημονικής ταινίας, το 1987), έχει μεταφραστεί σε πάρα πολλές γλώσσες και αποτελεί διαρκές παγκόσμιο μπεστ-σέλερ."

-Από το οπισθόφυλλο του βιβλίου

"Ο Τυφλός Ωρολοποιός είναι ένα ευχάριστο, στοχαστικό και συναρπαστικό κείμενο, γραμμένο για το ευρύ κοινό. Εξίσου ευχάριστα και επωφελώς διαβάζεται και από τους επαγγελματίες νεοδαρβινιστές εξελικτικούς. Ίσως θα έπρεπε να προσθέσω ότι αποτελεί, μετά τον Δαρβίνο, το καλύτερο βιβλίο για τη φυσική και φυλετική επιλογή, αν δεν έβλεπαν στις μέρες μας το φως πλήθος αξιόλογα βιβλία για το ίδιο θέμα, από τους George Williams, Elliot Sober, Helena Cronin και άλλους πολλούς. Ορισμένα πάντως από αυτά τα βιβλία απευθύνονται μόνο στους ειδικούς. Πάντως, το βιβλίο του Dawkins κατέχει εξέχουσα θέση ανάμεσά τους."

-Από το προλογικό σημείωμα του Κ.Κριμπά

Βιοποικιλότητα: όσο και να προσπαθούμε, η κατάσταση παραμένει θνήσκουσα

Ο κόσμος είναι αντιμέτωπος με την απώλεια μιας ακόμη προθεσμίας. Μέχρι το 2010 υποτίθεται πως θα υπήρχε "μία σημαντική μείωση¨στην ταχύτητα με την οποία οι ποικιλίες της ζωής εξαφανίζονται.

Τόσο η Σύμβαση για τη Βιολογική Ποικιλότητα (CBD) το 1993 όσο και οι Στόχοι Ανάπτυξης για την Χιλιετία από τα Ηνωμένα Έθνη το 2000 το ζήτησαν. Αλλά η πιο ευρεία ανάλυση της παγκόσμιας βιοποικιλότητας που επιχειρήθηκε ποτέ κατέληξε στο ότι αυτό δεν συμβαίνει - παρά το ότι φαίνεται να καταβάλλονται μαζικές κυβερνητικές προσπάθειες.

Ποτέ πριν δεν παρήγαγε κάποιος μία μοναδική μέτρηση της βιοποικιλότητας στα χιλιάδες είδη και ενδιαιτήματα ανά τη γη. Επιστήμονες που δουλεύουν στην CBD ανέπτυξαν 31 διαφορετικά καθεστώτα παρακολούθησης ώστε να ανιχνεύσουν την απώλεια ειδών, ενδιαιτημάτων και γενετικών ποικιλιών σε θηλαστικά, θαλάσσια ζώα, πουλιά και άλλες ευρείες κατηγορίες της ζωής. Αυτήν την εβδομάδα, για πρώτη φορά, τα συγκέντρωσαν όλα μαζί.

"Μαζί παρέχουν αδιαμφισβήτητα στοιχεία ότι ο φυσικός κόσμος καταστρέφεται τόσο γρήγορα όσο ποτέ" λέει ο Stuart Butchart του World Conservation Monitoring Centre των Ηνωμένων Εθνών στο Κέιμπριτζ και βασικός συγγραφέας της αναφοράς. Ένα μέρος της ανάλυσης θα δημοσιευθεί στο Global Biodiversity Outlook 3 της CBD του επόμενου μήνα.


Υποσχέσεις, υποσχέσεις

Οι έρευνες δείχνουν ότι η κατάσταση της ποικιλότητας της ζωής, από τα φύκια μέχρι τα θηλαστικά, έχει συνολικά χειροτερέψει από το 1970. Εν τω μεταξύ, πιέσεις που διαβρώνουν την ποικιλότητα, όπως η υπεραλίευση και η εισβολή ξενικών ειδών, έχουν αυξηθεί.

Ωστόσο, αυτό δεν ήρθε λόγω έλλειψης της προσπάθειας. Μοναδικά, επιπρόσθετα με την εξαφάνιση των ειδών, η αναφορά επίσης ανιχνεύει την προσπάθεια των κυβερνήσεων για να πετύχουν την υπόσχεση για το 2010. Αυτές έχουν αυξηθεί από το 1970.

Προφανώς όμως δεν έχουν δουλέψει πολύ καλά. Το πρόβλημα, λέει ο Butchart, είναι ότι ενώ υπάρχουν πολλά σχέδια στα χαρτιά, "έχουν στοχευθεί, υλοποιηθεί ή χρηματοδοτηθεί μη επαρκώς". Υπάρχουν πολλές προστατευόμενες περιοχές, αλλά δεν χορηγήθηκαν για αυτές αρκετά χρήματα και επίσης δεν είναι στις βιολογικά πιο σημαντικές περιοχές. Πάνω από 80% των κυβερνήσεων δεσμεύθηκε ότι θα αναχαιτίσει τα εισαγόμενα ξενικά είδη, αλλά λιγότερες από τις μισές έχουν κάνει κάτι.

Υπάρχουν κάποια λαμπρά δείγματα: για παράδειγμα ο Ευρωπαϊκός βίσονας που έχει ανακάμψει, και ένα σπανιότατο καλοβατικό πουλί της Νέας Ζηλανδίας διασώθηκε από την εξαφάνιση. "Αυτά υποδηλώνουν ότι μπορούμε να φροντίσουμε τη φύση αν αξιοποιήσουμε επαρκείς πηγές" δηλώνει ο Butchart. Ένα έξτρα ποσό των 4 δισ δολαρίων, σύμφωνα με μια εκτίμηση, μπορεί να κάνει τις προστατευμένες περιοχές της γης αποτελεσματικές.

Δυνάμεις καταστροφής

"Γι προσδοκούμε;" διερωτάται ο Daniel Pauly του Πανεπιστημίου της Βρετανικής Κολομβίας στο Βανκούβερ του Καναδά, ένας κορυφαίες επιστήμονας πάνω στα ιχθυαποθέματα και συγγραφέας της αναφοράς. "Οι δυνάμεις που καταστρέφουν τη βιοποικιλότητα είναι τεράστιες - η οικονομική επέκταση του ανθρώπου που ωθεί κάθε τι έξω από το δρόμο της. Οι δυνάμεις που δρούν ενάντια σε αυτό είναι πολύ μικρές. Η κατάσταση αυτή δεν θα αλλάξει έως ότου εμφανιστεί μία δύναμη που θα έχει την ίδια ισχύ με αυτές που διαδίδουν την καταστροφή".

Τα 193 έθνη που ανήκουν στην σύμβαση της βιοποικιλότητας θα συνεδριάσουν τον Οκτώβριο στη Nagoya της Ιαπωνίας, ώστε να θέσουν νέους στόχους πάνω σε αυτήν την ανάλυση. "Το 2010 δεν θα είναι η χρονιά που οι απώλειες σταμάτησαν ή έστω επιβραδύνθηκαν" λέει ο Butchart. " Πρέπει όμως να είναι η χρονιά στην οποία οι κυβερνώντες θα αρχίσουν να παίρνουν το πρόβλημα σοβαρά υπόψη τους και που θα αυξήσουν ουσιαστικά τις προσπάθειες για να σωθεί ότι έχει απομείνει από τον πλανήτη μας".

Πηγή: NewScientist

«Παραδοσιακή» σφαγή σε εξέλιξη

Το προηγούμενο άρθρο είχε να κάνει με τη σφαγή των δελφινιών που συντελείται κάθε χρόνο στην Taijii της Ιαπωνίας. Όποιος έτυχε να δει το σχετικό ντοκιμαντέρ σίγουρα ανατρίχιασε. Το γεγονός σίγουρα καταδικάστηκε και από όλους που διαβάσατε το άρθρο. Μία παρόμοια σφαγή εκτελείται κάθε χρόνο και στην Ελλάδα και συγκεκριμένα στα Ιόνια νησιά. Εκεί κάθε άνοιξη λαθροκυνηγοί για να κάνουν την πλάκα τους και να περάσουν καλά κατακλύζουν νησιά όπως η Νότια Ζάκυνθος αλλά και μικρότερα όπως οι Παξοί και οι Αντίπαξοι και ακολουθεί στην κυριολεξία σφαγή των τρυγονιών (Streptopelia turtur). Δεν έχει υπολογιστεί ακριβώς ο αριθμός των πουλιών που θανατώνονται κάθε χρόνο (πως να υπολογιστεί άλλωστε, φαντάζομαι ότι αν μπορούσαν να τα μετρήσουν θα μαζεύαν και τους κυνηγούς...), αλλά μία εκτίμηση το 2001 για το νησί των Παξών και μόνο υποστηρίζει πως σε μία "καλή μέρα" είναι δυνατόν να θανατωθούν χιλιάδες πουλιά.

Τώρα θα αναρωτηθεί κάποιος εύλογα γιατί δεν δρα η πολιτεία και να τους σταματήσει και να τους μαζέψει όλους... Η απάντηση νομίζω είναι πολύ απλή... Λεφτά! Ναι, ακόμα και εδώ αυτά είναι από πίσω. Για να πάει κάποιος στα νησιά αυτά προφανώς πρέπει να καταλύσει κάπου, κάπου αλλού να φάει και από κάπου να νοικιάσει κανένα αυτοκίνητο (μάλλον τζιπ για να πηγαίνει στα καλύτερα μέρη). Συνεπώς αναλογίζεστε ότι αυτή η μορφή "τουρισμού" αποφέρει κέρδη, άρα δεν συμφέρει να κυνηγηθεί, όπως συμφέρει να κυνηγηθούν τα τρυγόνια. Τέλος πάντων, επειδή θα νευριάσω και θα παρεκτραπώ και επειδή το μυαλό μου είναι στην αυριανή κάθοδο των δις μυρίων (φωτό από animationaris) σταματάω εδώ. Ας ελπίσουμε κάποτε να σταματήσει και αυτό το ντροπιαστικό φαινόμενο στη χώρα μας, ένα επαίσχυντο γεγονός που δείχνει ότι δεν είμαστε και τόσο μακριά τελικά από την Ιαπωνία...

Εδώ μπορείτε να δείτε το δελτίο τύπου εξέδωσε η Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρία σχετικά με το θέμα.