Γεωγραφική ποικιλότητα των HPV ιών, υπεύθυνων για τον καρκίνο της μήτρας του ανθρώπου

Η Ελλάδα είναι μία από της πρώτες χώρες της Ευρώπης που έχει εισάγει το εμβόλιο HPV στο εθνικό της πρόγραμμα εμβολιασμών. Το εμβόλιο αυτό είναι ένα τετραδύναμο εμβόλιο έναντι των ιϊκών τύπων HPV 16,18 που είναι οι κύριοι ογκογόνοι ιοί, υπεύθυνοι για τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας και των HPV 6,11 που είναι υπεύθυνοι για τα γεννητικά κονδυλώματα. Οι τύποι αυτοί του ιού είναι οι πιο κοινοί για τις παθήσεις που προαναφέραμε, παρόλα αυτά η κυριαρχία του κάθε τύπου διαφέρει από περιοχή σε περιοχή.

Σε μελέτες που έγιναν από το πανεπιστήμιο Θεσσαλίας και το πανεπιστήμιο Κρήτης σε γυναίκες που είχαν μολυνθεί από τον ιό HPV παρατηρήθηκαν διαφορές στην κυριαρχία του κάθε τύπου. Σε ποσοστό 29,7% των γυναικών της Κρήτης υπεύθυνος τύπος για καρκίνωμα στη μήτρα είναι ο HPV 18, αντίθετα στην βόρεια Ελλάδα κυρίαρχος είναι ο τύπος HPV 16 στο 34,2% των γυναικών. Αξιοσημείωτο είναι και το γεγονός ότι σύμφωνα με την ίδια έρευνα 50% περίπου του συνόλου των μολυσμένων γυναικών είχαν προσβληθεί από διαφορετικό τύπο του ιού HPV και όχι από τους παγκοσμίως κυρίαρχους HPV 16 και 18, ενάντια στους οποίους κυκλοφορεί εμβόλιο.

Πόσο αποτελεσματικό είναι, επομένως, το τετραδύναμο αυτό εμβόλιο HPV 16, 18, 6, 11; Σίγουρα το πρώτο βήμα έγινε για την θεραπεία ή καλύτερα την πρόληψη του καρκίνου της μήτρας, χρειάζονται όμως παραπάνω έρευνες για την πλήρη πρόληψή του.



Πηγή: I. MAMMAS, D. VAGELI and D. SPANDIDOS, Geographic variations of human papilloma virus infection and their possible impact on the effectiveness of the vaccination programme, ONCOLOGY REPORTS 20: 141-145, 2008

Ιστορική αναδρομή της χλωρίδας και βλάστησης της Ελλάδας

Δάση υπήρχαν στη χώρα μας πριν από εκατομμύριο χρόνια, σε διάφορες γεωλογικές εποχές. Απόδειξη είναι τα εκτεταμένα λιγνιτικά κοιτάσματα (ίσως και πετρέλαιο), απολιθωμένα δάση (στη Μυτιλήνη και τον Έβρο), καρποί (κουξουνάρια κ.α.), αποτυπώματα φύλλων κλπ. Αυτά όχι μόνο υποστηρίζουν την ύπαρξη δασών αλλά δίνουν και πληροφορίες για τη βοτανική σύνθεσή τους. Έτσι, αποδεικνύεται π.χ. ότι στην Ελλάδα υπήρχε σεκβόϊα (Sequoia), ένα πανύψηλο δέντρο που εξαφανίστηκε την εποχή των παγετώνων (τουλάχιστον πριν 100.000 χρόνια πριν). Τώρα, το είδος αυτό υπάρχει μόνο στη Βόρεια Αμερική, όπου το ύψος του φτάνει 100 και περισσότερα μέτρα. Μια άλλη πηγή πληροφοριών για σχετικά νεότερες εποχές (ως πριν 5,000 χρόνια περίπου) είναι οι γυρεολογικές μελέτες. Γύρη, μαζί με καρπούς, σπόρους και κομμάτια ξύλων που βρίσκονται μέσα σε έλη δείχνουν ότι την περίοδο αυτή, τα βοτανικά είδη των δέντρων και άλλων φυτών που συγκροτούσαν τα δάση μας δεν ήταν διαφορετικά από τα σημερινά, αλλά η κατανομή τους, στον ίδιο τόπο, άλλαζε μέσα στους αιώνες από ανθρώπινες επιδράσεις (υλοτομίες, πυρκαγιές, βοσκή).

Η εικόνα για το παρελθόν ολοκληρώνεται από περισσότερο συγκεκριμένες, γραπτές πηγές (αρχαίες και νεότερες) που δίνουν πληροφορίες για την ύπαρξη δασών στην αρχαία Ελλάδα και για τη βαθμιαία καταστροφή τους.

Η ύπαρξη δασών υποστηρίζεται πρώτα-πρώτα από τη μυθολογία. Οι αρχαίοι Έλληνες πίστευαν σε θεότητες που ζούσαν στα δάση- τον Πάνα και την Άρτεμη. Ο Παν (γιος του Ερμή) ήταν θεός των δασών και λιβαδιών και η Άρτεμη ήταν θεά των δασών και του κυνηγιού Ακόμα, στα δάση ζούσαν "νύμφες" (Δρυάδες, Αμαδρυάδες κλπ) και σάτυροι.

Ο Όμηρος περιγράφει "υληεντά" τοπία και άλση, αλλά και πυρκαγιές δασών. Ο Ηρόδοτος μνημονεύει δάση σε διαφορετικές περιοχές (Πελοπόννησο, Βοιωτία, Μακεδονία, Θράκη). Ο Αριστοτέλης αναφέρει "βαθύξυλους δρυμούς" και ο Παυσανίας δρυοδάση στις Θερμοπύλες - εκεί όπου πέρασε ο Ξέρξης. Η Αμφίπολη στο Στρυμόνα ήταν εξαγωγικό λιμάνι ξυλείας για ναυπηγική. Από εδώ γινόταν μεταφορές ξυλείας στη νότια Ελλάδα - ξυλείας που χρησιμοποιήθηκε και για τα "ξύλινα τείχη" του χρησμού του Μαντείου των Δελφών, δηλαδή ξύλινα πολεμικά πλοία που βοήθησαν να σωθεί ο ελληνικός πολιτισμός στην αποφασιστική ναυμαχία της Σαλαμίνας, όπου ενωμένος ο ελληνικός στόλος νίκησε τους Πέρσες επιδρομείς. Η ανάγκη μακροχρόνιου εφοδιασμού σε ξυλεία αντιμετωπιζόταν με υπογραφή ειδικών συμφωνιών, όπως π.χ. του Αμύντα με τους Χαλκιδικείς (για 50 χρόνια) και του Περδίκα με τους Αθηναίους.

Η καταστροφή των δασών άρχισε πολύ νωρίς σε ορισμένες πολυάνθρωπες περιοχές όπως στη Αττική και την Κρήτη. Ο Πλάτων αναφέρει στον "Κριτία" ότι στα χρόνια του (4ος αιώνας π.Χ.), στην Αττική και τας "μικράς νήσους", η εμφάνιση του τοπίου θύμιζε "νοσήσαντος σώματος οστά".

Αλλά και για τα δάση της Κρήτης υπάρχουν μαρτυρίες ότι καταστράφηκαν νωρίς, όπως πάλι γράφει ο Πλάτων στους "Νόμους". Αρχαιολόγοι πιστεύουν ότι τα δάση της Κρήτης κατεστράφησαν κατά την περίοδο του Μινωικού πολιτισμού (3,000-1,100 π.Χ. περίπου). Μάλιστα μερικοί υποστηρίζουν ότι αίτια της παρακμής αυτού του πολιτισμού ήταν η καταστροφή των δασών- αφού δεν υπήρχε πλέον ξυλεία για τη ναυπήγηση πλοίων που ήταν απαραίτητα για το εμπόριο και για την προστασία του νησιού από διάφορες επιδρομές. Πρέπει να σημειωθεί ότι η ναυπήγηση πλοίων απαιτούσε κατανάλωση μεγάλων ποσών ξυλείας, γιατί η Ελλάς είναι χώρα με εκτεταμένα παράλια και πολλά νησιά και επιπλέον γιατί, όπως είναι γνωστό, στην αρχαία εποχή οι Έλληνες είχαν ιδρύσει πολλές αποικίες στα παράλια της Μεσογείου και του Εύξεινου Πόντου. Τα πλοία των αρχαίων ήταν σχετικώς μικρά, αλλά είναι χαρακτηριστικό ότι κατά το Μεσαίωνα, για την κατασκευή ενός ξύλινου πολεμικού πλοίου έπρεπε να υλοτομηθούν περίπου 4,000 δέντρα δρυός.

Εκτός από τα πλοία, μεγάλα ποσά ξυλείας χρειαζόταν για οικοδομικές κατασκευές, αγροτικά εργαλεία, όπλα (πολιορκητικές μηχανές, ακόντια, τείχη, κ.α.) και, βέβαια για θέρμανση και μαγειρική. Συγχρόνως, χιλιάδες γίδια εμπόδιζαν τη φυσική αναγέννηση των δασών και πυρκαγιές κατέστρεφαν μεγάλες εκτάσεις.

Μετά την πτώση της αρχαίας Ελλάδας, η χώρα μας υπέφερε από επιδρομές και κατακτήθηκε από Ρωμαίους, Σλάβους, Βενετούς και Τούρκους. Όλη αυτή την περίοδο συνεχίστηκε η κακομεταχείριση των δασών με σημαντικές καταστροφές κατά της επανάσταση του 1821 (π.χ. από τον Ιμπραήμ και τον Κιουταχή), αλλά αρκετά σώθηκαν ως τους νεώτερους χρόνους.


Πρόσθετες καταστροφές έγιναν από τους "συμμάχους" κατά τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμον επίσης μετά τη μικρασιατική καταστροφή (εκχερσώσεις για την αποκατάσταση των προσφύγων) και κατά την περίοδο του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου. Μόνο στην τελευταία, υπολογίζεται ότι έχουν καταστραφεί τέσσερα εκατομμύρια στρέμματα δασών.

Οι προσπάθειες (παλαιότερες και νεότερες) δεν μπόρεσαν να σταματήσουν την καταστροφή. Η πρωτόγονη νοοτροπία ότι το δάσος είναι κοινό αγαθό, η άγνοια ή απερισκεψία για τις μακροχρόνιες συνέπειες, η μακρινή ιστορία του τόπου και τα πολλά δεινά του, η αναζήτηση τρόπου ζωής στις ορεινές περιοχές (με νομαδική βοσκή και εκχέρσωση) αλλά και η αχαλίνωτη κερδοσκοπία βοήθησαν ώστε να απογυμνωθούν τα περισσότερα βουνά και να καταστραφούν τα περισσότερα δάση. Δυστυχώς, η καταστροφή συνεχίζεται και σήμερα. Πριν λίγο καιρό ο υφυπουργός Γεωργίας κατάγγειλε ότι πολλές πυρκαγιές των δασών είναι "εκ προθέσεως εμπρησμοί" και ότι "οργανωμένες συμμορίες επιδιώκουν οικοπεδοποίηση δασικών εκτάσεων".

Το παραπάνω κομμάτι είναι απόσπασμα από το βιβλίο "Ελληνική χλωρίδα - Ιδιαιτερότητες - Προστασία" της Β. Καραγιαννακίδου - Ιατροπούλου

Μέντα, η μεθυστική

H μέντα είναι ποώδες αρωματικό φυτό της οικογένειας των χειλανθών. Έχει άνθη ευωδιαστά, λευκά ή ιώδη, χρησιμοποιείται στη φαρμακευτική και στη μαγειρική ως καρύκευμα, καθώς και ως αφέψημα ή αιθέριο έλαιο. Υπάρχουν τρία διαφορετικά είδη, η Μέντα η πιπερώδης (Mentha piperita), η πράσινη μέντα , κοινώς δυόσμος (Mentha viridis), η μέντα η πουλέγιος (Mentha pulegium), κοινή ονομασία φλισκούνι. Το όνομα μέντα προέρχεται από το λατινικό mentha, το οποίο με τη σειρά του προέρχεται από το αρχαιοελληνικό μίνθη. Η Μίνθη ήταν μια Νύμφη , που ο Άδης επιζήτησε να κάνει ερωμένη του. Η Περσεφόνη ή, κατ' άλλους συγγραφείς, η Δήμητρα καταδίωξε την άμοιρη και την ποδοπάτησε. Κατά τη διάρκεια του μαρτυρίου της, ο Άδης δεν τη βοήθησε καθόλου. Περιορίστηκε μόνο να τη μεταμορφώσει σε ένα φυτό, που ξαφνικά φύτρωσε για πρώτη φορά στο βουνό Μίνθη της Τριφυλλίας. Είναι η γνωστή μέντα, αφιερωμένη από τότε στο θεό του σκοταδιού.

Η μέντα τονώνει την παραγωγή χολής και τη λειτουργία του συκωτιού. Έχει αντισπασμωδικές, αντιεμετικές, αντισηπτικές ιδιότητες, βοηθά στη χώνεψη και είναι καταπραϋντική στο κοινό κρυολόγημα και το βήχα. Οι αρχαίοι Έλληνες έτριβαν το τραπέζι με δυόσμο πριν από το γεύμα. Επίσης, αρωμάτιζαν το νερό τού μπάνιου. Ο Ιπποκράτης και ο Γαληνός χρησιμοποιούσαν την μέντα κατά της δυσπεψίας, κατά των νευρικών διαταραχών, κατά των ιλίγγων, της αϋπνίας, της γαστρίτιδας, του βήχα, του κρυολογήματος, του πονόλαιμου και ως αντισπασμωδικό. Από τον 6ο αιώνα πρωτοσυναντώνται κρέμες καθαρισμού δοντιών με δυόσμο. Τα ποντίκια φαίνεται να αποφεύγουν τη μυρωδιά του, γι' αυτό και χρησιμοποιείται για την απομάκρυνσή τoυς.

Συνταγή: Για την καταπολέμηση της ναυτία ρίξτε σε ένα μαντήλι 3-4 σταγόνες αιθέριο έλαιο μέντας και εισπνέυστε.

Εναλλακτική συνταγή: Mojito, 2 κουτ. γλυκού μαύρη ζάχαρη, 4-5 φύλλα μέντας, χυμό από μισό λάιμ, 50ml λευκό ρούμι, σόδα

Γιατί;

Πόση βιοποικιλότητα είναι αρκετή;

Αρκετές φορές μπορεί να έχουμε αναρωτηθεί ή να μας έχουν ρωτήσει πόση βιοποικιλότητα είναι αρκετή ή τι πειράζει αν χαθούν μερικά είδη στο βωμό της οικονομικής ανάπτυξης. Το ερώτημα αυτό έχει ιδιαίτερη σημασία από οικολογική σκοπιά, καθώς η βιοποικιλότητα επηρεάζει βαθύτατα την λειτουργία του οικοσυστήματος, αν και συνήθως χρησιμοποιείται από ανθρώπους που αμφισβητούν την αξία της. Ας δούμε τα μοντέλα των τεσσάρων τρόπων με τους οποίους οι διαδικασίες του οικοσυστήματος μπορεί να αντιδράσουν στη μείωση της αφθονίας των ειδών.

1. Η υπόθεση ποικιλότητας - σταθερότητας προβλέπει ότι οι οικολογικές κοινότητες θα αυξήσουν μέρος της ικανότητάς τους να ανακάμπτουν από τη διαταραχή και μέρος της ενεργητικής τους αποδοτικότητας (παραγωγικότητας), όσο αυξάνεται ο αριθμός των ειδών (διάγραμμα α). Σύμφωνα με αυτό το μοντέλο, απαλοιφή οποιουδήποτε είδους από τον τροφικό ιστό θα αυξήσει την δεκτικότητα σε διαταράξεις.

2. Η υπόθεση του "συνδέσμου" παρομοιάζει τα είδη μέσα σε ένα οικοσύστημα με τα καρφιά που συνδέουν τα μέρη ενός αεροπλάνου μεταξύ τους. Η απώλεια κάποιων συνδέσμων μπορεί να περάσει απαρατήρητη, διότι μπορεί να είναι περιττοί, αλλά οι απώλειες πέρα από ένα όριο θα προκαλέσουν ανεπανόρθωτη καταστροφή. Η σχέση ανάμεσα στην αφθονία των ειδών και τη λειτουργία του οικοσυστήματος θα είναι πλέον μη γραμμική, αλλά θα ακολουθεί μία σειρά από ποικίλες καμπύλες (διάγραμμα β).



3. Η υπόθεση των πλεοναζόντων ειδών ότι συγκεκριμένα είδη έχουν κάποια ικανότητα να επεκτείνουν τις "δουλειές" τους στα οικοσυστήματα με σκοπό να ισοσταθμίσουν την απώλεια γειτονικών ειδών που εξαφανίστηκαν. Αυτή η θεωρία πρεσβεύει την ιδέα ότι τα είδη μπορούν να χωριστούν σε λειτουργικές ομάδες, όπου τα είδη μιας λειτουργικής ομάδας προβλέπεται να είναι πιο αναλώσιμα σε σχέση το ένα με το άλλο, με όρους οικοσυστημικής λειτουργίας, από ότι είδη χωρίς λειτουργικές αναλογίες (διάγραμμα γ).

4. Σύμφωνα με την υπόθεση της ιδιοσυγκρασιακής ανταπόκρισης, όσο αλλάζει η ποικιλότητα τόσο αλλάζει και η λειτουργία του οικοσυστήματος, αλλά το μέγεθος και η κατεύθυνση της αλλαγής αυτής είναι απρόβλεπτη. Τα μεμονωμένα είδη έχουν πολύπλοκους και ποικίλους ρόλους (διάγραμμα δ).

Η πειραματική απόδειξη αυτών των μοντέλων είναι αρκετά δύσκολη αν αναλογιστεί κανείς την ποικιλότητα των οικοσυστημάτων. Ιδιαίτερες δυσκολίες προκύπτουν όσον αφορά τη διάκριση ανάμεσα στο αίτιο και το αποτέλεσμα (αν οι διαφορές στη λειτουργία του οικοσυστήματος είναι εκπορεύονται από διαφορές στην ποικιλότητα ή το αντίστροφο). Λαμβάνοντας όμως υπόψη τη βαθύτερη σημασία της διατήρησης των υπηρεσιών του οικοσυστήματος και με δεδομένη την έλλειψη ισχυρών πειραματικών στοιχείων που θα έδειχναν ότι η λειτουργία του οικοσυστήματος δεν είναι συνάρτηση της ποικιλότητας (και κάποιοι υποστηρίζουν ότι είναι), θα ήταν ανόητο να κάνουμε κάτι άλλο από το να υποθέσουμε ότι πράγματι είναι. Η αρχή της προφύλαξης θα πρέπει να αποτελέσει την κινητήριο δύναμη όλων των προσπαθειών.


Βιβλιογραφία
a. Johnson K.H., Vogt, K.A., Clark, H.J., Schmitz, O.J., & D.J. Vogt, 1996. Biodiversity and the productivity and stability of ecosystems. Trends in Ecology and evolution, 11, 372-377.

b. Gaston, K.J., & Spicer J.I.,2002. Βιοποικιλότητα, Μία εισαγωγή, Επιμέλεια Απόδοσης στα Ελληνικά Χ. Χιντήρογλου & Δ. Βαφείδης. University Studio Press, Θεσσαλονίκη.

Για παραπάνω πληροφορίες γύρω από την βιοποικιλότητας δες και: Μία κοινωνικοοικονομική προσέγγιση της βιοποικιλότητας